Honderden buitenlandse migranten steken vanuit Wit-Rusland grens met Litouwen over, EU: "Politiek gemotiveerd"

In de nacht van zaterdag op zondag pakten Litouwse grensbewakers 160 migranten op, die vanuit Wit-Rusland de grens waren overgestoken. Dat is twee keer meer dan in heel vorig jaar, toen er amper 81 migranten werden tegengehouden. In totaal zijn er dit jaar al meer dan 1.200 vluchtelingen en migranten tegengehouden, die vanuit Wit-Rusland illegaal de grens met EU-lidstaat Litouwen overstaken.

De meeste vluchtelingen en migranten komen uit Irak. Een kleinere groep komt uit Iran, Syrië of Turkije.

Die plotse toename is geen toeval. De Wit-Russische president Loekasjenko dreigde eerder al geen migranten meer tegen te houden aan de grens, nadat de EU economische sancties tegen zijn regime had aangekondigd. Die sancties kwamen er na tal van mensenrechtenschendingen in Wit-Rusland en de arrestatie van de kritische journalist Roman Protasevitsj en zijn vriendin. Zij werden van een lijnvlucht geplukt, die eerder een noodlanding moest maken in Minsk, na een valse bommelding.

Als reactie op de sancties zei de Wit-Russische president Loekasjenko: "Vroeger vingen we hier massaal migranten. Maar nu, vergeet het, jullie zullen ze zelf moeten vangen."

Maar volgens Litouwen is het meer dan dat en houdt het Wit-Russische regime niet alleen geen migranten meer tegen, maar helpt het hen ook actief om de grens over te steken. Het Litouwse ministerie van Binnenlandse Zaken zegt dat het bewijzen heeft dat de migranten rechtstreeks van Bagdad en Istanboel naar Minsk worden gevlogen met de Wit-Russische luchtvaartmaatschappij Belavia. 

"We kunnen daarom aannemen dat deze instroom van migranten doelbewust is, vermoedelijk met medeweten van de Wit-Russische autoriteiten", zegt Lina Laurinaityte-Grigiene, adviseur van de Litouwse minister van Binnenlandse Zaken aan Euronews. 

Pavel Latoesjko, een prominente Wit-Russische oppositiepoliticus die na de omstreden presidentsverkiezingen van vorige zomer naar het buitenland vluchtte, zegt dat hij "bijna geen twijfels heeft dat dit door de staat georganiseerd is". Loekasjenko "heeft niet alleen de grens geopend voor illegale migranten, maar heeft bevolen hen naar Wit-Rusland te brengen, hen toeristenvisa te geven, hen naar de grens te brengen en hen te helpen met de oversteek naar de EU."

Bekijk hieronder het verslag van "Het journaal" en lees voort onder de video:

Volgens het hoofd van de Litouwse grensbewaking bewijst een video dat de Wit-Russische grenswachters proberen sporen uit te wissen van de illegale oversteek naar Litouwen.

(Lees voort onder de afbeelding.)

Litouwen heeft intussen de noodtoestand afgekondigd om meer middelen vrij te maken om met de situatie om te gaan. De Litouwse minister van Binnenlandse Zaken Agne Bilotaite bezocht gisteren een opvangcentrum voor migranten aan de grens met Wit-Rusland, waar ze een quarantaine van 10 dagen moeten afwachten om coronabesmettingen uit te sluiten. Ze kondigde aan dat er nog een tentenkamp met zo’n 1.000 opvangplaatsen zal worden opgericht en er komen ook hangars en tijdelijke behuizing.

De minister spreekt van een vorm van oorlogsvoering tegen haar land: "Er wordt een hybride oorlog gevoerd tegen Litouwen en we moeten verenigd en geconcentreerd blijven, zowel op lokaal als op nationaal vlak, om deze uitdagingen aan te gaan."

Ook de Europese Unie ziet de plotse toename van vluchtelingen en migranten als een doelbewuste strategie van Wit-Rusland. "Mijn collega's in de Europese Raad zeggen heel duidelijk dat de Wit-Russische autoriteiten irreguliere migratie gebruiken om druk te zetten op de Europese Unie, Litouwen inbegrepen", reageert Europees president Charles Michel in Vilnius. "De EU veroordeelt dit luidkeels en eenstemmig."

"We zien inderdaad een patroon, een politiek gemotiveerd patroon", zei Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen vrijdag in Vilnius. Ze drukte haar steun uit aan de Litouwers en beloofde toegang tot Europese noodfondsen om deze "buitengewone situatie" onder controle te krijgen. De EU stuurde ook al een aantal grensagenten van Frontex om te helpen bij de bewaking.

(Lees voort onder de afbeelding.)

Litouwen heeft een grens van 679 kilometer met Wit-Rusland. Sinds de omstreden presidentsverkiezingen in Wit-Rusland vorig jaar, de daaropvolgende protesten en de harde aanpak van de oppositie, werd het land een toevluchtsoord voor tegenstanders van Loekasjenko. Onder andere Svetlana Tichanovskaja, die zegt dat zij de verkiezingen won, en niet Loekasjenko, zocht onderdak in de Litouwse hoofdstad Vilnius.

Sinds augustus vorig jaar kregen honderden Wit-Russen die voor het regime van Loekasjenko waren gevlucht een werkvisum in Litouwen. Maar de Iraakse en andere migranten zullen vermoedelijk van een kale reis terugkeren. "De meeste van deze mensen zullen helaas Litouwen moeten verlaten en naar huis terugkeren", zegt de minister van Buitenlandse Zaken Gabrielius Landsbergis. "Ze zullen hier geen politiek asiel kunnen krijgen."