Vlaanderen verliest groot deel watervoorraad: grondwaterstanden in 20 jaar tijd op 70 procent van de meetpunten gedaald

Ondiep grondwater bevindt zich in de bovenste watervoerende grondlagen en is onderhevig aan weer en klimaat. Het wordt beschouwd als een goede graadmeter voor onze watervoorraad. 

Uit cijfers die de VMM verzameld heeft, en die verspreid zijn door Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), blijkt dat de ondiepe grondwaterstanden tussen 2001 en 2021 op maar liefst 70 procent van de meetpunten gedaald zijn. Vlaanderen is met andere woorden in 20 jaar een enorme hoeveelheid van zijn watervoorraad kwijtgeraakt. 

Het meeste water ging verloren in de droge zomers van 2017 tot en met 2020. In die periode daalden de grondwaterstanden op 57 procent van de meetpunten. Normaal worden de waterreserves weer aangevuld in de winter, als er meer neerslag valt en minder water verdampt. Maar in de periode 2017-2020 viel er niet genoeg neerslag om het verlies aan grondwater goed te maken. Bovendien stegen ook de jaartemperaturen, waardoor er heel het jaar door ook veel water verdampte.    

"De voorbije 50 jaar is 75 procent van onze "natte natuur" (onder meer moerassen en veengebieden, red.) verdwenen", zegt minister Demir. "Die is heel belangrijk om water op te nemen en te laten infiltreren in de grond. Veel te veel water vloeit rechtstreeks naar de rioleringen. Daarom investeren we bijna 200 miljoen euro in het aanmaken en herstellen van die gebieden."

Beluister het gesprek met minister Zuhal Demir (N-VA) in "De ochtend":

De VMM heeft ook gekeken naar hoe het grondwater in Vlaanderen wordt gebruikt. In 2019 (het meest recente jaar waarvoor er cijfers beschikbaar zijn) werd naar schatting 259 miljard liter grondwater verbruikt. 65 procent ging naar de productie van drinkwater, 20 procent naar landbouw en 12 procent werd verbruikt door de industrie.

Bekijk in de video hoe warmte en droogte onze watervoorraad bedreigen. Grondwater eenvoudig uitgelegd (artikel gaat voort onder de video):

20 jaar geleden was het grondwaterverbruik van de industrie in Vlaanderen veel groter. Maar omdat de industrie sindsdien meer water hergebruikt (en ook minder vergunningen krijgt om grondwater op te pompen), verbruikt ze nu de helft minder grondwater.   

Toch zijn de grondwaterstanden op dit moment hoger dan in juli vorig jaar. Dat komt omdat er in de eerste helft van dit jaar uitzonderlijk veel neerslag is gevallen. Ook juni was in grote delen van Vlaanderen natter dan normaal. In totaal viel er in Vlaanderen gemiddeld 112,92 millimeter neerslag. Dat is ruim 40 millimeter meer dan dat er in een normale maand juni in Ukkel valt (70,8 millimeter).  

Op 1 juli waren de grondwaterstanden op meer dan 3 op de 4 meetpunten normaal tot (zeer) hoog voor de tijd van het jaar. Op minder dan een kwart van de meetpunten waren de waterstanden nog laag tot zeer laag. De punten waar het water nog altijd (zeer) laag staat voor de tijd van het jaar, bevinden zich vooral in het oosten van Vlaanderen.   

Deze zomer verwacht minister Demir dan ook geen problemen met de drinkwatervoorraad, zelfs als er nog een lange droge periode komt. "Maar we gaan de komende jaren goed moeten investeren om Vlaanderen voor te bereiden om periodes van lange droogtes aan te kunnen."