Goedemorgen! Alweer een nieuwe podcast rond het boek “De doodgravers van België”. Een pak lezers lieten ons weten dat het nog steeds niet, of al niet meer te verkrijgen is in de boekhandel: onze excuses, de vraag overstijgt een beetje het aanbod. Online, zeker via onze eigen site, kan u het snel bestellen, en wordt het meteen geleverd. In de podcast over het boek gaat journalist Jeremy Van der Haegen ook vandaag dieper in op een aantal aspecten uit en rond het verhaal, met auteur Wouter Verschelden. In deze besteden we meer aandacht aan de burgeroorlog die Open Vld maandenlang verscheurde en daardoor onrechtstreeks ook heel de regeringsvorming vertraagde. De podcast vindt u in een link hier. Onderaan ook een stukje uit het boek, dat rond de podcast van vandaag draait. Overigens is die nog steeds bijzonder makkelijk te beluisteren: gewoon op play klikken en de boel speelt af.

De war on drugs is weer volop in het nieuws, na de moordaanslag op Peter R. de Vries in Amsterdam. Dat de drugsmaffia zo’n drieste stappen neemt, was het signaal voor de Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) om zelf de spotlight op die drugsoorlog te zetten, met een persconferentie. “Wat vandaag in Nederland gebeurt, zal morgen hier ook gebeuren”, zo stelde hij. Met een tienstappenplan, met onder andere het voorstel van een DEA voor België, wil hij de oorlog opvoeren. De N-VA-voorzitter steekt al langer z’n nek uit in het dossier, zonder veel succes. Want tegelijk zit er een forse ideologische component aan de discussie: legaliseren van drugs of niet?

In het nieuws: De Nederlandse onderzoeksjournalist Peter R. de Vries vecht voor z’n leven.

De details: Als het regent in Amsterdam, druppelt het in Antwerpen, in de drugsoorlog.

• Is Nederland een narcostaat, zoals Colombia of Panama dat ooit waren? Het lijkt een absurde vergelijking, op het eerste zicht, maar wie de bedragen ziet die omgaan in de drugshandel bij de noorderburen, en ook bij ons, kan niet anders dan beseffen dat de drugsmaffia er gevaarlijke vormen aanneemt: miljarden drugsgeld drongen ondertussen door in de maatschappij.
• Dat nu op klaarlichte dag een journalist van dergelijk profiel wordt geconfronteerd met een moordaanslag, is verder bewijs van hoe ernstig de bedreiging is geworden.
• En Nederland is geen eiland: ook in België en met name in de Antwerpse haven is er steeds meer sprake van georganiseerde drugsmisdaad. Het zijn overigens dezelfde bendes die in Nederland en België opereren, die drugs importeren en aan de man brengen en volop geld witwassen en zo de reële economie verstoren.

Waarom dit relevant is: Bart De Wever (N-VA) greep de moordpoging aan om zijn noodkreet (nog eens) te doen.

• Het drugsthema is al langer iets dat bij De Wever, als Antwerpse burgemeester, hoog op de agenda staat. Maar het is geen “winnend” onderwerp: de escalerende drugsoorlog in Antwerpen, tot en met granaten die regelmatig ontploften, leidde tot felle aanvallen uit politieke hoek. “De Wever krijgt de zaak niet onder controle”, klink snerend.
• Maar De Wever lijkt weinig keuze te hebben. Gisteren koos hij opnieuw voor de aanval, communicatief gezien dan. Hij presenteerde een tienpuntenplan om de oorlog tegen drugs te winnen. De wat opportunistische link met de zaak de Vries was wel duidelijk: “Eerst bedreigingen en geweld binnen het criminele milieu, dan tegenover onschuldigen uit de omgeving ervan en vervolgens tegen mensen uit de veiligheidsketen, de journalistiek of de juridische wereld.”
• Wat opviel was dat daar heel concrete maatregelen bijzaten:
  • De oprichting van een speciale drugs-unit, een DEA voor België.
  • Een fiscale opsporingsdienst voor drugsgeld uitbouwen.
  • Het geografisch uitbreiden van het Stroomplan, dat enkele jaren geleden opgesteld werd om de drugsoorlog in te dammen.
  • Een anticorruptiebeleid voor overheidsdiensten en bedrijven.
• Maar tegelijk maakte De Wever het erg politiek-ideologisch, door een zero-tolerantie te bepleiten.
  • “De legalisering van drugs als de uitkomst zien van een verloren oorlog tegen de drugsmaffia is naïef en immoreel”, zo sneerde hij naar de linkerzijde. Onder meer Groen, maar ook de PS, denkt na over zo’n legalisering.
  • “Velen lijken de drugsproblemen niet te willen zien. Ze lijken de legalisering van drugs af te wachten als onontkoombare uitkomst van een verloren oorlog tegen de drugsmaffia.”
  • “Hoe sommige partijen zogezegd storm lopen voor een gezond leefmilieu en tegelijk drugsgebruik willen toelaten, het is mij een raadsel hoe je dat opgeteld krijgt.”

De essentie: De internationale trend gaat wel degelijk richting legalisering, wat cannabis betreft.

• In een pak landen, met de Verenigde Staten op kop, is er wel degelijk een evolutie om cannabis te legaliseren. De verkoop en distributie komt zo in een legaal circuit terecht, een industrie die in de VS ondertussen al miljarden dollars waard is.
• In Europa, waar bijvoorbeeld in Nederland al langer een traditie is om cannabis legaal te verkopen, kijkt men met meer argwaan: de overlast en de negatieve impact op de steden waar die drug legaal verkocht wordt is niet min. En zoals gezegd: het is allerminst een garantie om een regio uit de klauwen van de drugsmaffia te houden.
• Daarbij spelen meerdere afwegingen. Ten eerst is de kweek en distributie nooit helemaal uit de illegaliteit gehaald, waardoor het gemonopoliseerd wordt door criminelen. Maar ook speelt de afweging dat er nog weinig onderscheid is tussen de zogenaamde “softdrugs” zoals cannabis en “harddrugs”, en dat gebruik van het ene leidt tot gebruik van het andere.
• Ook in België duikt het debat dus op, met een flinke links-rechts tegenstelling: daar waar de N-VA-burgemeester in het verleden de deur minstens intellectueel leek open te zetten voor een gedeeltelijke legalisering, is die vandaag potdicht. Integendeel: het is een strijdpunt geworden, waarop men de groenen aanvalt.
• Ironisch bijgedachte is dat de bewuste journalist, Peter R. de Vries, twee jaar geleden nog duidelijk zijn mening gaf over de zaak: “Laten we eens nadenken over een andere aanpak van de drugscriminaliteit in plaats van te blijven roepen om meer politie en hogere straffen, een aanpak die al 30 jaar hopeloos faalt … de war on drugs is verloren”, tweette hij.

Vandaag in de Kamer: De discussie over de hoofddoek en de benoeming van Ihsane Haouach staat vandaag op de agenda.

• Verwacht wordt dat vandaag Vivaldi de strijdbijl begraaft over Ihsane Haouach, de regeringscommissaris bij het Instituut Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Ecolo-staatssecretaris Sarah Schlitz benoemde haar, waarna bij regeringspartner MR het protest opstak.
• Haouach, een uitgesproken voorstander van het recht om overal en altijd de hoofddoek te dragen, was onaanvaardbaar voor de Franstalige liberalen. Maar die konden een benoeming niet meer terugdraaien.
• Ondertussen werkte Haouach zichzelf zodanig in de problemen met uitspraken in Le Soir over een “veranderende demografie” dat ze zich genoodzaakt zag excuses aan te bieden via een post op Facebook. Daarin bevestigde ze nog eens dat ze het principe van scheiding tussen kerk en staat compleet onderschrijft en dat haar uitspraken niet juist werden geïnterpreteerd.
• Daarmee is de zaak ten gronde gesust: het lijkt sterk dat zelfs de MR van Georges-Louis Bouchez nu nog steeds oorlog zou blijven maken. Want dan deelt men alleen maar cadeaus uit aan de oppositie.
• Er schuilt een gevaar om de hoek: de oppositie van N-VA en Vlaams Belang, maar ook het cdH en DéFI aan Franstalige kant, vroegen simpelweg om Haouach te horen in de Kamer. Dat wees de Vivaldi-coalitie van de hand. Het interview in Le Soir was immers niet het enige waarover men zich zorgen kan maken: in een eerder vraaggesprek beklaagde Haouach er zich over dat “er geen politieke lobby van moslims bestaat” om “druk te kunnen zetten”. Ook dat werd later gecorrigeerd.
• Vanmorgen op Radio 1 herhaalde N-VA-fractieleider Peter De Roover nog eens het standpunt van de oppositie: “Het blijft vreemd dat men heeft weggestemd om haar simpelweg te horen. Ik lees dat Groen zegt “dat men te snel heeft gereageerd” en dat men “haar de kans niet wilde geven”. Wij hebben dat net gevraagd: een gesprek. Ik begrijp niet waarom men dat weigert: waarvoor dient het parlement dan nog? Een Facebook-tekst, die vijftig keer is afgewogen en herbekeken, dat kan geen alternatief zijn van een parlementaire ondervraging. Dat is een normale democratische controle.”
• Maar CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten, ook te gast in De Ochtend, wimpelde dat af: “We hebben niet de gewoonte ambtenaren te ondervragen in de Kamer.” Hij was tegelijk wel streng voor Haouach: “De kous is niet af. Ze zal het zo niet hebben bedoeld. Maar zeggen dat we door een veranderde demografie de scheiding tussen kerk en staat moeten gaan herbekijken, dat kan natuurlijk niet. Men kan niet én een privépersoon zijn en regeringscommissaris, ze moet voorzichtig zijn. Dit is niet voor herhaling vatbaar.”

Om te blijven volgen: De hongerstakers willen niet van wijken weten.

• Het ziet er niet naar uit dat staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) snel van de felle protesten van mensen zonder papieren af zal zijn. Integendeel: het protest van de sans papiers, waarvan een grote groep in hongerstaking is gegaan, lijkt alleen maar toe te nemen.
• Want vorige week nog verklaarden zowel Mahdi als premier Alexander De Croo (Open Vld) heel fors in de Kamer dat van een “algemene regularisatie geen sprake kon zijn” en dat bijgevolg de hongerstakers ook geen enkele hoop moesten koesteren.
• Die toch wel ferme boodschap kwam vooral aan in Franstalig België, waar zowel de PS als Ecolo in de meerderheid de deur op een kier hadden gezet, om “criteria vast te leggen” voor een regularisatie en zo toch de hongerstakers tegemoet te komen. Dat leidde tot een verharding van de actie: een aantal actievoerders naaiden hun mond dicht. Het gevoel leefde onder de sans papiers dat er misschien toch wel iets mogelijk was.
• De premier deed dus de deur helemaal dicht, net als Mahdi zelf. Maar de actievoerders sluiten nu zichzelf helemaal op in de Begijnhofkerk: ze houden de deuren dicht en laten enkel nog medische zorgen en water door. Meteen komen er ook onheilsberichten over de gezondheidstoestand van verschillende actievoerders.
• Dat de sfeer bijzonder gespannen is, bewijst de commotie rond een tweet van Mahdi. De staatssecretaris gebruikte een emoticon-vuistje, tijdens een bezoek aan Nederland, en dat deed de emmer in de Begijnhofkerk overlopen. “De stakers zijn zo geëmotioneerd, ze zijn de constante afwijzing zat, ze voelen zich vernederd en het zijn ook mensen”, legt actievoerder Ahmed uit in De Standaard, die volop aandacht geeft aan de hongerstakers.

Om te beluisteren: Vandaag gaat het in de podcast over Open Vld, en met name het heftige conflict tussen een groepje rond Alexander De Croo (Open Vld), met Egbert Lachaert (Open Vld) en Vincent Van Quickenborne (Open Vld) als prominente leden, die zich “la Résistance” noemden, en toenmalig voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld). Die laatste had zeker ambities en lanceerde zichzelf in de kiescampagne als “kandidaat-premier”, tot woede van De Croo. Maar het verhaal is complexer dan dat: het heftige conflict leidde er uiteindelijk toe dat De Croo een geheim akkoord sloot met Bart De Wever (N-VA) om samen paars-geel te maken, nadat hij intern zwaar in het nauw was gedreven door Rutten. De podcast, een vraaggesprek tussen Van der Haegen en de auteur en schrijver van deze nieuwsbrief, Verschelden, vindt u hier, bij deze link.

Het volgende fragment omschrijft hoe de boel escaleert binnen Open Vld, wanneer Gwendolyn Rutten probeert om haar partij mee te nemen in een Vivaldi-coalitie avant la lettre (het heet dan zo nog niet en het is ook niet duidelijk of CD&V wel dan niet aansluit), en daarbij op forse tegenstand stuit van de man die later premier zal worden van Vivaldi: Alexander De Croo.

Forse liberale tegenwind

Ondertussen kan Gwendolyn Rutten haar enthousiasme over het initiatief van Paul Magnette nauwelijks onder stoelen of banken steken. Tijdens een kennismakingsetentje met Conner Rousseau toont ze meteen haar volle overtuiging voor paars-groen: ze laat geen seconde twijfel dat ze ervoor gaat. Het klikt wel met de jonge socialist, die ook houdt van parler-vrai. Wanneer Rutten tijdens het diner een tweet stuurt, en op die manier als eerste reageert op een nota van Magnette, die ze prijst over “hoe hij de dingen ernstig aanpakt” waarschuwt Rousseau zijn liberale collega: “Zou je dat wel doen, met zoveel enthousiasme achter Magnette staan?”. “Ja, mensen mogen zien waar we mee bezig zijn”, zegt ze zelfzeker.

Na jaren aan de leiding van Open Vld voelt ze zich sterk genoeg om dit project erdoor te duwen. Ze onderschat op dat moment de weerstand die aan het groeien is. Magnette brengt die zondag opnieuw de paars-groene partijen samen in Lembeek. De sfeer is bijzonder goed, Magnette begint opnieuw over zijn verhaal van “een nieuwe generatie”, en zeker Rutten kan nauwelijks haar “goesting” temperen.

De Croo is zichtbaar minder ontspannen, en geeft dat ook onomwonden toe aan Magnette, als die hem even apart neemt. “Ik zit hier niet op mijn gemak, Paul”, herhaalt hij wel tien keer.
Bovendien maakt Magnette een wat gênante scène mee in Lembeek, wanneer Rutten en De Croo over het premierschap in aanvaring komen. “Als je wil, mag jij eerste minister zijn hé Alexander. Je kan het zijn”, stelt ze stevig aan De Croo zijn adres.

Een tv-interview van Bart Somers op VTM, dat net op de zondag van de bijeenkomst in Lembeek in de ether komt, maakt de zaken niet makkelijker. Somers zit dan wel in de Vlaamse regering met N-VA, hij is intern een felle voorstander van een paars-groene regering. Met Rutten heeft hij afgesproken dat hij op televisie wat gas zal geven: “Geloven wij echt dat N-VA in de regering wil?” gaat hij opwerpen. Maar Somers geeft dat tikje te veel gas: “Zelfs een blinde kan zien dat ze federaal voor de oppositie kiezen”, zo stelt hij voor de camera’s.

De Croo zit er via zijn smartphone in Lembeek naar te kijken en wordt bijzonder boos. “Dit is niet de afspraak”, zo stelt hij fel, wanneer hij de beelden ziet binnenkomen. Het versterkt het gevoel dat er nattigheid in de lucht hangt.
De daaropvolgende maandag op het partijbureau van Open Vld voeren zowel De Croo als Vincent Van Quickenborne het hoge woord: “We zijn te ver aan het gaan. Men is hier stiekem paars-groen aan het maken.” Rutten voelt zich gepakt: “Hoezo stiekem? Alexander was toch bij de gesprekken?” Het komt tot een stevige clash: Somers krijgt er zwaar van langs, men vraagt dat zijn woorden “gecorrigeerd” zullen worden.“ “Als jullie denken dat ik Bart vogelvrij ga verklaren, sorry daar doe ik niet aan mee, dan kan hij niet meer werken in de Vlaamse regering”, zo sneert Rutten terug.

Het verziekt de sfeer verder aan de top bij de liberalen, ook al blijft een stevige meerderheid van het partijbureau achter Rutten en paars-groen staan. Die week komt Egbert Lachaert, de fractieleider van Open Vld in de Kamer, en samen met De Croo en Van Quickenborne de grootste tegenstander van paars-groen, versneld terug uit vakantie. Het whatsappgroepje van de drie, “La Résistance” gedoopt, is ondertussen berucht in het kamp van Rutten: ze maken er constant grapjes over onderling.

Maar het verzet van het trio doet het lachen van Rutten vergaan. De opstand dreigt zeer reëel te worden in de Kamerfractie, waarvan Rutten stelt dat ze “zwaar gemanipuleerd zijn”. Tien van de twaalf parlementsleden willen niet mee in paars-groen: “Als Rutten en Magnette geloven dat ze een meerderheid hebben in de Kamer voor hun project, dan hebben ze toch nog niet goed geteld, vrees ik”, laat De Croo anoniem lekken in de pers.

Onder de waterlijn gebeurt er meer. Koen Geens krijgt een telefoontje van vader Herman De Croo: “Zeg, je gaat toch niet toestaan dat Rutten hier premier gaat worden, zeker?”
Ook De Wever krijgt steeds meer signalen vanuit het kamp van “La Résistance” dat er felle tegenstand is tegen heel het paars-groene manoeuvre van de voorzitter. De N-VA-voorzitter wordt aangemaand “wat te duwen” op de zaak. Strijdvaardig verklaart De Wever daarop in de pers dat er sprake is van “een georkestreerde aanval van Open Vld”, en dat Bart Somers “een geweldig cadeau doet aan de PS”. “Buitengewoon dom om iemand zo in de rug te schieten.”

Vervolgens lekt ook het verhaal over Rutten, die haar post in de Vlaamse regering liet schieten op het allerlaatste moment: tot dan is dat netjes afgedekt gebleven, omdat niemand de Vlaamse regering wilde laten starten met een dergelijk incident. Zowel bij CD&V als N-VA komt nu hetzelfde naar buiten: “dat Rutten onbetrouwbaar is”, en “haar ambitie grenzeloos”. Telkens is de baseline dezelfde: de Open Vld-voorzitter gaat voluit voor de Zestien, en alles is daaraan ondergeschikt.