De lage vaccinatiegraad bij het Brusselse zorgpersoneel is zorgelijk. Dit wil minister Vandenbroucke eraan doen

Waarom komt Vandenbroucke met dit voorstel? 

De lage vaccinatiegraad bij het zorgpersoneel in Brussel is zorgelijk. Terwijl in Vlaanderen 83,4 procent van de zorgvestrekkers zich liet prikken, was dat in de hoofdstad slechts 64 procent, bleek uit cijfers van het wetenschappelijke instituut Sciensano. Bij de zorgkundigen daalt dat aandeel zelfs tot 49,4 procent. Dat zijn de mensen, veelal in woon-zorgcentra, die basiszorgtaken op zich nemen. In Vlaanderen zit die groep op 77,3 procent. Nochtans staan zij dagelijks in rechtstreeks contact met ouderen die, zelfs na inenting, kwetsbaar blijven voor het coronavirus. “Dit is een ernstig probleem”, zei Vandenbroucke vandaag in het parlement.

Om het tij te keren bereidt hij, samen met de regionale ministers, een actieplan voor. “Eerste stap daarin is transparantie”, aldus Vandenbroucke. Hij pleit ervoor om per woon-zorgcentrum en per ziekenhuis de vaccinatiegraad publiek te maken. Op die manier zou er publieke druk ontstaan, zodat de directie extra inspanningen levert om hun personeel alsnog te vaccineren. De cijfers van de Vlaamse ziekenhuizen werden toen de vaccinatiecampagne daar liep overigens al gepubliceerd. In de VS wordt overigens al met een gelijkaardig systeem gewerkt bij de griepprik. “Het geeft de zorginstellingen een zeker kwaliteitslabel”, zegt epidemioloog Pierre Van Damme (UAntwerpen), lid van de Taskforce Vaccinatie.

Kan deze aanpak werken?

“Twijfelaars dwingend of bestraffend benaderen is geen efficiënte manier om hen te overhalen”, zegt Karolien Poels, professor communicatie aan de UAntwerpen die zich het voorbije jaar verdiepte in de vaccinatietwijfel en hoe die te keren. “Een meer duurzame dynamiek is wanneer mensen zelf overtuigd raken. Beter is inzetten op informeren en sensibiliseren.” 

Alleen, zo geeft ook Poels aan, heeft het zorgpersoneel een essentiële rol in onze gezondheidszorg. Vandaar dat de aanpak van Vandenbroucke te verdedigen is. “Vergeet ook niet dat het zorgpersoneel een voorbeeldfunctie heeft. Ze zullen ook anderen, bijvoorbeeld de bewoners of collega’s, beïnvloeden met hun keuze.” 

Vanuit de sector klinken positieve geluiden, zeker aan Vlaamse kant. Voor Margot Cloet, topvrouw van koepelorganisatie Zorgnet-Icuro, mag de publicatie meteen gebeuren. Ook Marc Noppen, directeur van het Brusselse UZ toont zich voorstander.  

Inge Neven toont evenmin bezwaar. Als hoofd van de Brusselse gezondheidsinspectie leidt ze de vaccinatiecampagne in de hoofdstad in goede banen. Toch waarschuwt ze voor te hoge verwachtingen. “Misschien dat enkele directeurs van woon-zorgcentra zich nog eens dubbel zullen plooien, maar er zijn al enorme inspanningen geleverd op het terrein. De weerstand bij sommige groepen is gewoon te groot.”

Waarom geen verplichting? 

Vandenbroucke houdt die boot voorlopig af. Volgens hem zou een verplichting te omslachtig zijn, omdat alles nog in wetteksten gegoten moet worden en je dan al snel enkele maanden verder bent. Ook geeft hij aan dat het weinig zin heeft om ziekenhuizen of rusthuizen die al een vaccinatie hebben van 98 procent te verplichten naar 100 procent te gaan. “Je moet werken aan die woon-zorgcentra met een vaccinatiegraad van 50 procent.” Bij een verplichting kan bovendien het averechtse effect versterkt worden, vult Poels aan. 

Toch geeft Brussels minister van Welzijn Alain Maron (Ecolo) aan dat er over een verplichting gepraat kan worden. Daarvoor is wel eerst een akkoord nodig van de sociale partners. Terwijl dat aan Vlaamse kant vlot kan lopen, knelt aan Franstalige kant net daar het schoentje. Heel wat rusthuizen kampen nu al met een personeelstekort. Wanneer het personeel verplicht wordt zich te laten prikken, vrezen de Franstalige werkgevers dat een deel zal blijven weigeren en andere oorden zal opzoeken.

“Voor mij is dit nochtans een no-brainer”, zegt Cloet van de Vlaamse koepel Zorgnet-Icuro. Er bestaat al een wettelijke verplichting voor zorgpersoneel om zich te laten inenten tegen hepatitis B. Via dezelfde wet zou ook het coronavaccin verplicht kunnen worden. “Dat neemt inderdaad wat tijd in beslag, maar waarom beginnen we er nu niet aan? Er is al genoeg tijd verloren.” In Italië geldt al een verplichting voor het zorgpersoneel, in Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië wordt de optie momenteel ernstig overwogen.

Zijn er alternatieven?

Neven is niet tegen een verplichting, maar pleit om in eerste instantie in te zetten op meer incentives. “Het zorgpersoneel moet momenteel nog mondmaskers dragen, zelftests ondergaan of in quarantaine gaan. Je zou dat kunnen laten vallen voor wie gevaccineerd is.” Incentives kunnen effectief werken, bewijzen Amerikaanse voorbeelden. “Tijdens de griepvaccinatie krijgen zij bijvoorbeeld een betere parkeerplaats of andere voordelen”, zegt Van Damme. “En dat blijkt te werken. Maar de beschermingsmaatregelen zijn momenteel ook noodzakelijk voor wie een prik kreeg.” 

Zelf pleit Van Damme voor een verplichting. “Eerst moeten we nog alles op alles zetten om te sensibiliseren en te motiveren”, zegt hij. “Maar als na de zomer blijkt dat de vaccinatiegraad te laag is, moeten we verder gaan.” De Taskforce Vaccinatie wil daar tegen september ook een advies over uitbrengen.