Bill Clinton schrijft thriller: ‘Als het echt gebeurd zou zijn, is dit hoe het zou gaan’

Als een Amerikaanse president het Witte Huis verlaat, worden zijn of haar volwassen kinderen niet langer beveiligd door de Secret Service. Het Trump-nageslacht, bijvoorbeeld, verloor deze week zijn beveiliging op kosten van de Amerikaanse belastingbetaler. Het zit Bill Clinton niet helemaal lekker. Met zijn bijna-buurman, thrillerschrijver James Patterson (74), bedacht hij een zwart scenario. Wat er kan gebeuren als oude vijanden van een president erachter komen dat zijn dochter niet langer omringd wordt door geheime agenten, schreef het duo op in De dochter van de president.

Interviews geeft Clinton zelden, maar nu hij een boek wil promoten, is hij bereid tot een telefonisch gesprek waar ook zijn schrijfpartner aan deelneemt. De twee wonen op tien minuten van elkaar ten noorden van New York en kwamen voor hun eerste gezamenlijke boek (President vermist, uit 2018) regelmatig bij elkaar over de vloer. In pandemiejaar 2020 mailden ze vooral veel heen en weer om tot hun lijvige – en volgens Amerikaanse recensenten nogal clichématige – thriller te komen.

Als een van de succesvolste auteurs ter wereld en een voormalig president van de VS samenwerken, wie beslist dan bij een verschil van mening?

Clinton: “We hebben veel discussies gehad, maar nooit echt ruzie. We begonnen met een opzet waar we samen aan werkten. James zei dan bijvoorbeeld: hier houdt de president een speech en ik wil dat jij hem schrijft. Ik vertrouw erop dat het zo dan in het echt ook zou gebeuren. James schreef de eerste twee hoofdstukken, en ik kreeg een lange lijst van kwesties en vragen waar ik op moest antwoorden om het boek zo authentiek mogelijk te maken.’’

Patterson: “Als je een algemene thriller schrijft, kun je met heel veel detectives praten om het verhaal authentiek te maken. Maar als je over een president schrijft, is dat moeilijk, de meeste presidenten praten niet met je. De geheime dienst ook niet. Dat is wat dit boek onderscheidt van andere thrillers: de authenticiteit. Als het echt gebeurd zou zijn, is dit hoe het zou gaan. Dit is wat de geheime dienst wel en niet kan, welke connecties een voormalig president kan hebben. Het is deels ook non-fictie, dat is heel ongebruikelijk. Ik denk dat deze boeken daarom zo populair zijn.”

Reken overigens niet op smeuïge staatsgeheimen – gevoelige of verrassende informatie over de Amerikaanse macht geeft het boek niet prijs. Mel, de presidentsdochter in het verhaal, herinnert zich wel de lessen van de geheime agenten uit haar Witte Huis-jaren. Zo leerde Chelsea Clinton ook wat de ‘basisregels’ waren in het geval ze op enige manier aangevallen zou worden, vertelt haar vader. Er zijn bijvoorbeeld een paar geheime ruimtes in het Witte Huis voor het geval de First Family zich moet kunnen verbergen. Hun kinderen moeten ook weten waar die zijn.

Bent u bang geweest dat uw dochter Chelsea iets zou overkomen, zoals de presidentsdochter in het boek?

“Wel, het korte antwoord is ja. Want na 9/11 had Bin Laden nog steeds een fatwa tegen mij staan, tot de dag dat hij gedood werd, denk ik. Als je uit functie bent, realiseer je je dat jij of je familie nog steeds het doelwit kunnen zijn vanwege dingen die je als president hebt gedaan. Je hebt minder beveiliging, je familie nog minder, maar boosheid kan voortduren. Dat is een probleem. We wonen in een wereld waar afstand geen barrière meer is. Dus daar maak je je zorgen om.”

Patterson: “Een van de redenen dat mensen zich kunnen identificeren met de boeken is dat we ons allemaal zorgen maken om die dingen. Mijn zoon is nu 23 jaar, en vorig weekend reed hij naar Massachusetts. Zodra hij daar aangekomen is, wil je horen: ik ben er, het is gelukt.”

Clinton: “Elke ouder in de wereld maakt zich zorgen, en dat stopt niet als ze 18 worden, of 40.

“De jonge vrouw is uiteindelijk de heldin van het boek, want ze weigert een slachtoffer te worden. Ik vind dat belangrijk. We proberen boeken met sterke vrouwelijke personages te schrijven. We geven ze positieve en negatieve krachten, maar ze zijn menselijk. Ik vind het belangrijk om vrouwen niet neer te zetten als feeksen of als hulpeloze wezens.”

In het boek krijgt de zittende vrouwelijke president te maken met beschamende videobeelden van haar man, een potentieel seksschandaal. U bent zelf beschuldigd van misbruik op dat vlak…

Patterson onderbreekt: “Niet op hetzelfde vlak!’’ (In het verhaal zijn minderjarigen in het spel, Clinton is beschuldigd van verkrachting van volwassen vrouwen en had een affaire met een stagiaire, KVH)

Er is dus sprake van beschuldigingen op seksueel vlak, natuurlijk zijn er verschillen. Maar waarom die verhaallijn? Zinspeelt u daar op uw eigen problemen?

Clinton begint over de plot en waarom daar een seksschandaal ‘logisch’ in past: “Het is in die zin iets compleet anders.’’

Patterson valt zijn coauteur bij: “Iets dat we keer op keer hebben gezegd: ex-president Matt Keating in het boek is niet president Clinton, of welke andere president dan ook. Daar zijn we heel voorzichtig mee geweest. Dit is iets op zichzelf, het is fictie. Niets is waargebeurd. Behalve misschien één deeltje: de passage over een bombardement door de Clinton-regering in Bosnië.’’

Meneer Patterson, wat vond u van Clinton als president? Welke rol speelde dat bij uw besluit met hem samen te werken?

Iets waar mensen wel eens aan herinnerd moeten worden, is dat president Clinton uit het Witte Huis vertrok met een populariteitsscore van 65 procent. Dus ik en heel veel anderen keurden de manier waarop hij zich gedroeg als president goed. Hij was een goede president. Hij was een succesvolle president. Kijk, ik ben opgegroeid in een klein dorp, en ik zie de wereld nog steeds door de bril van het dorp. Dus het idee dat ik een boek ging schrijven met president Clinton, daar was ik gewoon heel positief over. En toen we begonnen, bleek het een heel goede beslissing, want we kunnen het goed met elkaar vinden. We respecteren elkaars talent en we luisteren naar elkaar.’’

U woont een deel van het jaar in Palm Beach, Florida, vlak bij die andere oud-president, Donald Trump. Zou u zo’n project ook met hem willen doen?

“Nee, ik denk niet dat we goede schrijfpartners zouden zijn. Ik denk dat hij goed weet wat hij wil en een controlerende partner kan zijn.’’

Hij heeft wel veel verbeeldingskracht.

“Ja, ik zal niet zeggen dat het geen goede fictie zou worden. Niets wat je bedenkt, is onmogelijk tegenwoordig. Ik ging een paar dagen terug door wat oude aantekeningen, ik heb honderden pagina’s aan ideeën voor boeken. Er zat iets tussen over een aanval op het Capitool. Van een jaar of zeven, acht geleden, het was toen een idee voor een toneelstuk.’’

Meneer de president, u bent inmiddels 20 jaar weg uit het Witte Huis. Uw personage moet zich een nieuwe rol als ex-president aanmeten en we zien in de echte wereld dat Donald Trump moeilijk kan accepteren dat hij geen president meer is. Hoe was dat voor u en heeft u advies?

“Toen ik aftrad, had ik een behoorlijk respectvolle relatie met president Bush, ook al hadden we heel verschillende ideeën over binnenlands en buitenlands beleid. Destijds haalde het de pers nooit, maar als ik naar het buitenland ging, vroeg ik altijd aan het Witte Huis of het oké was om ergens naartoe te gaan en of ik iets kon doen. We smeedden goede banden, ook met zijn vader, die ik had verslagen. Geen relatie van instemming, maar van vertrouwen. Er is een groot verschil. Helaas lijkt dat niet meer te bestaan vandaag de dag, maar iemand met wie je het niet eens bent, zou je nog steeds moeten kunnen vertrouwen. Heel anders dan wat er in de Trump-jaren gebeurde.’’

Wat zou moeten gebeuren opdat Trump echt beseft dat hij een ex-president is?

“Dat weet ik niet, dat zou je aan hem moeten vragen. Je zou in zijn hoofd moeten kunnen kijken om erachter te komen. Zijn partij probeert uit te zoeken hoe ze het Witte Huis kunnen krijgen als ze niet de meeste stemmen krijgen en ook niet in het kiescollege winnen. Daar ging het om, op 6 januari (toen het Capitool werd bestormd door extremistische aanhangers van Trump, KVH). Het hangt allemaal samen met de complexiteit van ons 18de-eeuwse systeem en de samenstelling van het hooggerechtshof. We moeten zien wat er gebeurt. Eerst moet hij besluiten of hij zich in 2024 weer kandidaat wil stellen. En of hij een legitieme kans heeft om te winnen, zelfs zonder meerderheid van de stemmen. Dat is nog ver weg.’’

Clinton weidt nog eens uit over de fictieve ex-president die hij met Patterson in het leven riep, een man die zijn dochter gevangen genomen ziet worden terwijl hij een nieuw leven probeert op te bouwen. “Je vreest altijd dat je kind wordt geschaad door iets wat jij hebt gedaan. En niemand heeft perfecte ouders. Een van de ergste dingen die je in het leven kunnen gebeuren, is het moment dat je kind ontdekt dat je niet perfect bent.”

Wat vindt Chelsea ervan dat u zich de gewelddadige ontvoering van een presidentsdochter voorstelt?

Clinton: “Ik heb dit allemaal doorgesproken met mijn dochter voordat we begonnen. Ik heb haar verzekerd dat het personage jonger zou zijn dan zij toen ik uit het Witte Huis vertrok, en dat het niet over haar of één van de andere presidentiële dochters gaat. Zoals de dochters van president Bush of president Trump.

“Dat ik de kans heb gekregen om te leren hoe je thrillers schrijft, was een onbetaalbare ervaring. Ik lees ze al meer dan 40 jaar, dit was een geweldig proces. Ik denk dat het een van de geheimen van gezond oud worden is: geïnteresseerd blijven in nieuwe dingen en nieuwe dingen blijven leren. Voor mij is het een cadeau.”