Afghaanse taliban bezetten nu ook belangrijke grensovergang met Iran, lijken te profiteren van terugtrekking troepen
In het westen van Afghanistan hebben de talibanrebellen Islam Qala, een van de belangrijkste grensovergangen met Iran, ingenomen. Eerder hadden ze al twee derde van de noordelijke grens met Tadzjikistan veroverd. In een nieuwe en verrassende strategie lijken de rebellen vooral de grenzen met de buurlanden te willen controleren, eerder dan het binnenland. De taliban lijken te profiteren van de terugtrekking van de westerse troepen, ook al namen die niet langer deel aan gevechten.
Volgens de taliban is de grenspost van Islam Qala, ten westen van de grootstad Herat, nu in hun handen. De grens is niet gesloten en het verkeer van en naar Iran zou min of meer normaal kunnen plaatsvinden.
Op amateurbeelden is te zien hoe talibanstrijders de grenspost opeisen:
Islam Qala is de belangrijkste grensovergang voor de handel tussen Afghanistan en Iran. Meer bepaald levert Iran langs daar olie en aardgas aan de regering in Kaboel. Dat gaat in tegen Amerikaanse sancties tegen Iran, maar Washington heeft de bondgenoten in Afghanistan daarvoor een uitzonderlijke toestemming gegeven.
Volgens Rusland hebben de taliban de voorbije dagen ook twee derde van de grens tussen Afghanistan en het noordelijke buurland Tadjzikistan in handen gekregen. Rusland heeft enkele duizenden militairen in die voormalige Sovjetrepubliek en is bezorgd dat het geweld in Afghanistan zou overslaan naar die staat. De voorbije dagen hebben de taliban ook de stad Qala-e Naw ingenomen niet ver van de grens met Turkmenistan, maar daar zouden ze inmiddels opnieuw verdreven zijn.
De offensieven van de taliban zijn in een stroomversnelling gekomen nadat de terugtrekking van westerse troepen uit Afghanistan op kruissnelheid is gekomen. Die namen niet echt meer deel aan gevechten, eerder aan opleiding van het Afghaanse regeringsleger, maar toch was hun aanwezigheid nog een belangrijke factor. Die verdwijnt nu en dat levert de taliban psychologisch voordeel op. (Lees verder onder de foto).
Offensief tegen de grenzen van Afghanistan
Anders dan in het verleden lijken de taliban nu van plan om de grenzen met de Centraal-Aziatische republieken en met Iran te controleren of tenminste om het normale verkeer daar te verstoren. Dat is opvallend omdat de Pashtun, de dominante bevolkingsgroep waarop de taliban doorgaans steunen, in het noorden en het westen veelal in de minderheid zijn. De meeste Pashtun wonen in het zuiden en het oosten van Afghanistan.
Afghanistan zal nooit meer een basis zijn voor een aanval tegen derde landen
Volgens een woordvoerder van de taliban in Moskou controleert de islamitische rebellenbeweging nu 85 procent van het grondgebied. Dat lijkt wat overdreven en daarbij horen geen grote bevolkingscentra. Wel hebben de taliban de voorbije maanden tal van districten veroverd.
De talibanwoordvoerder zei dat zijn groep niet de totale macht in Afghanistan wil grijpen en de rechten van de etnische minderheden (Tadzjieken, Oezbeken, Turkmenen enz..) wil respecteren. Dat is dan wel heel anders dan toen de taliban regeerden in de jaren 90.
Belangrijk is wel dat de taliban beloven dat "Afghanistan nooit meer een basis zal zijn voor aanvallen tegen derde landen". Dat lijkt een belofte aan de Amerikaanse president Joe Biden. De VS zijn in 2001 Afghanistan binnengevallen omdat de taliban toen het terreurnetwerk van Al Qaeda de hand boven het hoofd hielden, ook na de terreuraanslagen van 9/11 in Amerika. Het belangrijkste doel van de VS-inval in Afghanistan was net voorkomen dat dat een basis zou zijn voor Al Qaeda. (Lees verder onder de kaart).
Rode cirkels geven recente offensieven van de taliban aan
Amerika en de taliban lopen elkaar inderdaad niet per definitie voor de voeten. Ondanks hun fundamentalistische visie op de islam, zijn de taliban lokaal geworteld in het nationaal gevoel van de Pashtun, de dominante bevolkingsgroep in Afghanistan, en in de "pashtunwali", de traditionele gebruiken van de Pashtun. Anders dan internationale jihadistische groepen zoals Al Qaeda of IS hebben de taliban weinig aspiraties buiten hun grenzen (behalve in dat deel van Pakistan waar ook Pashtun wonen en dat ze beschouwen als een deel van Afghanistan).
Toen de taliban in de jaren 90 grote delen van Afghanistan met de hoofdstad Kaboel controleerden, onderhandelden gezanten van voormalig president Bill Clinton met hen over de aanleg van pijpleidingen naar de aardgasvelden van Turkmenistan. Al Qaeda kocht zich nadien de bescherming van de taliban af door hen te steunen in de strijd tegen de minderheden in het land en -vooral- door de moord op Ahmad Shah Massoud ("de leeuw van de Panshirvallei"), de beroemde Tadzjiekse krijgsheer die eerst de Sovjets en daarna de taliban het leven zuur maakte. Massoud werd enkele dagen voor 9/11 vermoord door Al Qaeda waardoor de taliban in de schuld stonden tegenover de terreurgroep.
