Hoe een oud appartementsblok geen druppel regenwater verloren laat gaan: ‘Antwerpen telt meer dan honderd vergelijkbare appartementsgebouwen’
Regenwater valt er tegenwoordig genoeg uit de lucht. Maar wat gebeurt ermee? Ofwel loopt onze kelder onder water ofwel verdwijnt het allemaal in de riool. In een appartementsblok in het Antwerpse Berchem hebben de 147 bewoners samengelegd voor een ingenieus systeem waarbij geen enkele druppel verloren gaat.
Viviane Van Ballaer (66) woont al meer dan vijfendertig jaar op de tiende verdieping van een vijftien etages hoog appartementsblok in Berchem. Het is een grauwe blok uit de jaren zestig zoals er honderden in Vlaanderen staan. Niet meteen een gebouw waarvan je verwacht dat het bijzonder duurzaam is maar schijn bedriegt. Sinds kort gaat er hier geen druppel regenwater meer verloren. Viviane vertelt het fier. Al vijftien jaar is ze voorzitter van de raad van mede-eigenaren van het gebouw. Een beetje de burgemeester van het dorp dat de 147 appartementen er samen vormen. “Zo kan je het noemen, ja”, glimlacht ze, op de pas gelegde waterdoorlatende klinkers voor het appartement.
“Vier jaar geleden is het hier begonnen toen we zagen dat dit pad aan vervanging toe was. Toen dachten we: laat ons meteen ook het regenwater van het afvalwater scheiden, zodat niet alles naar de riool loopt. Op die manier konden we een regenput steken om in de zomer onze tuin te sproeien. Tot dan moesten we dat met leidingwater doen.” Een dure grap, want de tuin rond de appartementen heeft met zijn 5.000 vierkante meter meer weg van een klein stadspark vol bomen en planten.
Toiletten kunnen we niet op het regenwater aansluiten. Daar hebben we te weinig water voor en bovendien is dat te duur.
Het appartementsblok aan de overkant had ook plannen, dus stak Viviane haar licht op bij haar collega-burgemeester. “Robert, hoe gaan jullie dat aanpakken?” Robert wilde meerdere regenputten steken, dus dacht Viviane: dat moet hier ook kunnen. Ze raadpleegde de statistieken van het KMI om te berekenen hoeveel neerslag er precies op de totale oppervlakte van het terrein zou vallen en hoeveel liter ze nodig heeft om een droge zomer door te komen. Vijf regenwaterputten van telkens vijfduizend liter, zo bleek.
De architect gaf de tip om de regenputten met infiltratiekratten te verbinden. De milieu-adviseurs van het Antwerpse ‘EcoHuis’ adviseerden Viviane om die kratten ook nog eens te laten overlopen in wadi’s. Op die manier kunnen het dak en de parking nu maar liefst 231.450 liter regenwater opvangen. Wat op de waterdoorlatende paden valt, infiltreert vanzelf in de grond.
Zo gaat er geen druppel regenwater verloren
1. Het regent op het 800 vierkante meter grote dak van het appartementsgebouw en op de 500 vierkante meter grote parking die erbij hoort.
2. De neerslag vloeit via afvoerbuizen niet meer naar de riolering maar wel naar vijf nieuwe regenwaterputten van telkens 5.000 liter.
3. Op de regenwaterputten zijn pompen aangesloten, zodat het water kan worden opgepompt, bijvoorbeeld om de planten water te geven. Er zijn ook druppelslangen op aangesloten: zodra de kraan wordt opengezet druppelt het water uit de tuinslangen. Die liggen onder meer tussen de hortensia’s en rhododendrons.
4. Wanneer de regenwaterputten vol zijn, lopen ze over in infiltratiekratten. Dat zijn kratten waarin je water stockeert, dat geleidelijk aan in de bodem infiltreert. Verspreid over de tuin van het appartementsgebouw zijn er 5 plaatsen met in totaal 45 infiltratiekratten, goed voor ruim 9.000 liter aan opslagruimte.
5. Om werkelijk geen enkele druppel verloren te laten gaan, vloeit het teveel aan water in de infiltratiekratten op zijn beurt naar vier over de tuin verspreide wadi’s. Een wadi is een lager gelegen plek in een tuin. In een droge periode staat die leeg en is het een mooi landschapselement. In een natte periode lijkt het een vijver. De 4 wadi’s in deze tuin kunnen maar liefst 197.000 liter regenwater opvangen.
“Honderd procent van het water dat hier valt wordt teruggegeven aan de natuur.” De bewoners zelf kunnen in huis niets met het water doen. “Er is een kraantje met regenwater om de vuilbakken in de garage te kuisen, maar we kunnen echt niet alle toiletten op het systeem aansluiten. Daar hebben we te weinig water voor en bovendien is dat te duur. Toch waren alle bewoners meteen overtuigd van het plan: ze kennen de waarde van de tuin. Als ze naar buiten kijken zien ze een groot groen scherm, waardoor het hier heel rustig wonen is, hoewel er veel andere appartementsblokken vlakbij staan.”
Vroeger gingen we hele dagen rond met een gieter in de tuin. Nu doen de druppelslangen dat voor ons.
De totale werken kostten 150.000 euro. “Trek daar de kosten voor de bestrating en de leidingen van af en je komt op 60.000 euro voor het regenwaterproject.” Het gebouw in de De Roest d’Alkemadelaan krijgt 30.000 euro klimaatpremie van de stad Antwerpen. Schepen van Leefmilieu Tom Meeuws (Vooruit) zette Viviane vandaag in de bloemetjes voor haar inspanningen. “Samen met haar medebewoners helpt ze onze voor te bereiden op de gevolgen van de klimaatverandering. Antwerpen telt meer dan honderd vergelijkbare appartementsgebouwen, die met behulp van onze premie de druk op de rioleringen kunnen verminderen en vele liters kraantjeswater uitsparen.”
Bovendien winnen de bewoners ook heel wat tijd. “Vroeger moesten we in de zomer hele dagen rondgaan met de gieter, om er zeker van te zijn dat alle planten genoeg water kregen. Nu doen de druppelslangen het werk voor ons. Dat is mooi meegenomen”, lacht Viviane.