De digitale euro krijgt groen licht: wat betekent dat voor u?

1) Wanneer wordt de digitale euro ingevoerd?

Tot nog toe heeft de Europese Centrale Bank (ECB) slechts voorzichtig de tenen in het water gestoken. Nu alle seinen op groen staan, moeten de centrale bankiers knopen doorhakken over hoe die ‘deuro’ er precies uit gaat zien. De bedoeling is dat Europa over een jaar of vijf, dus ergens in 2026, in staat is een eigen digitale munt in te voeren. Let wel: dat gebeurt alleen als dat tegen die tijd ook echt gewenst is.

2) Consumenten kunnen al contant afrekenen, pinnen, betalen met hun creditcard of iDeal. Wie zit er te wachten op nóg een betaalmiddel?

In sommige andere Europese landen is het betalingsverkeer nog relatief traag en duur. In Nederland ligt dat anders, zeker sinds de invoering van ‘instant payments’ twee jaar geleden. Dat DNB enthousiast voorstander is, heeft dan ook eerder geopolitieke redenen. Nu al verwerken de Amerikaanse multinationals Mastercard en Visa het overgrote deel van de betalingen binnen Europa. China en Rusland willen snel eigen digitaal centrale bankgeld invoeren, en ook Facebook heeft (weer) plannen. ‘We moeten voorkomen dat we straks afhankelijk worden van een digitale munt die buiten Europa wordt uitgegeven’, waarschuwde Inge van Dijk, directeur betalingsverkeer bij DNB, vorige maand in deze krant.

Uiteindelijk is dat volgens haar ook in het belang van de Nederlandse consument. De interesse is er: in een enquête zei de helft van de respondenten wel oren te hebben naar een rekening bij de centrale bank. Privacy is een overweging, maar ook stabiliteit. Nu zijn Nederlanders voor hun betalingsverkeer afhankelijk van commerciële banken. Dreigen die om te vallen, zoals in 2008, dan kan zelfs zoiets eenvoudigs als het salaris opnemen heel ingewikkeld worden.

3) Wat verandert er voor u?

Waarschijnlijk kunt u een eigen rekening openen bij de centrale bank. De digitale euro’s die de consument daar op stalt (zoals het er nu naar uit ziet maximaal enkele duizenden) dienen in eerste instantie voor kleinere betalingen: op het terras, in de winkel, bij de supermarkt. Bijvoorbeeld via een app op de telefoon, zoals in China al gebeurt bij proeven met digitaal centrale bankgeld, of met een pasje.

De bestaande euro’s verdwijnen niet. Cash (de briefjes en munten uitgegeven door de ECB) blijft gewoon bestaan. Net als het girale geld (gecreëerd door ING, Rabobank en andere private banken) waarmee de meeste Nederlanders nu nog betalen. In theorie kan de deuro de banken overbodig maken. Maar het lijkt er meer op dat de onzichtbare ‘achterkant’ van de digitale euro straks bij de ECB in Frankfurt zit. De ‘voorkant’ (apps, klantenservice) wordt dan verzorgd door commerciële partijen.

4) Is de deuro een soort Bitcoin?

Zeker niet. De oorspronkelijke gedachte achter de Bitcoin was juist om centrale banken en overheden overbodig te maken. De achterliggende blockchain-technologie maakt dat mogelijk. Zie het als een soort digitale administratie. In plaats van door één (centrale) bank, wordt die bijgehouden door alle gebruikers van het netwerk. Zij zorgen dat hackers of andere kwaadwillenden niet rommelen met Bitcoin-transacties. Nadeel is dat de rekenkracht die dit vereist enorm veel energie slurpt. Bovendien schiet de koers heen en weer - niet handig voor een betaalmiddel.

Het verbruik van de digitale euro zal vergelijkbaar zijn ‘met een elektrische auto op de snelweg’, beloofde ECB-bestuurder Fabio Panetta woensdagmiddag in gesprek met journalisten. Zij wordt bovendien één op één inwisselbaar voor de oude, vertrouwde euro. De ECB gaat ook streng toezien op witwassen en andere criminele activiteiten. Het voornaamste potentiële voordeel van de blockchain – dat het niet centraal, vanuit één centrum wordt aangestuurd – blijft dan voor een groot deel onbenut. Experts vragen zich daarom af of de deuro überhaupt gebruik zal maken van deze technologie.

5) Mag de burger hier eigenlijk nog wat over zeggen?

Op een ‘deuro-referendum’ lijkt niemand te rekenen. ECB-bestuurder Panetta noemt het wel ‘zeer waarschijnlijk’ dat wetgeving moet worden aangepast.  Toch is deze nieuwe munt te belangrijk om aan ongekozen centrale bankiers over te laten, concludeerden twee door de Tweede Kamer aangestelde rapporteurs onlangs. Zij spreken van ‘fundamentele keuzen met potentieel verstrekkende gevolgen’.