Noodweer in Rochefort: ‘Ik kan nog steeds niet geloven hoe snel het ging’

“Ik woon hier al dertig jaar. Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt.” Vanop zijn balkon wijst een man in de stadskern van Rochefort naar zijn straat waarin tientallen buurtbewoners verslagen ploeteren door het bruine water dat op heuphoogte staat. Sinds de lokale rivier er woensdag na hevige regenval uit haar oevers trad, kreeg de Waalse stad op enkele uren tijd een totaal ander gezicht. Het openluchtzwembad en het tennisveld gingen op in de rivier, een kolkende waterstroom baande zich een weg door de woonkamers van honderden gezinnen en hier en daar dreven zelfgemaakte zandzakjes die weinig efficiënt bleken.

“Het water in mijn woonkamer, keuken en veranda staat een meter hoog”, vertelt Christian Coppine (63). Ondanks de weinig opbeurende situatie wil hij de moed niet laten zakken. “Mensen lijken zich nu vooral zorgen te maken over de materiële schade die ze leden, maar ik werkte jarenlang als brandweerman en weet daardoor al langer hoe rampen plots levens kunnen verwoesten. Vandaag zit ik daarom vooral in met de psychologische effecten die de overstroming op lange termijn zal veroorzaken. Niet iedereen heeft het makkelijk om met zo’n tegenslag om te gaan.” Even later evacueert een brandweerman een vrouw uit haar woning. Ze draagt teenslippers en klinkt enigszins versuft. “Ik kan nog steeds niet geloven hoe snel het ging”, zegt ze terwijl ze naar haar huis drijft waarin boeken en tijdschriften door de inkomhal drijven.

Tentenkamp

Verderop in de stad ruilden 200 leden van Chiro Nelto uit Sint-Lenaarts hun tentenkamp tijdelijk in voor de stallen van een lokale boer. “We werden in de nacht van dinsdag op woensdag geëvacueerd”, vertelt hoofdleidster Anke Demoor (21). “Normaal zouden vrijdag nog meer leden bij het kamp aansluiten, maar het is niet zeker of dat nog mogelijk is.” Scoutsgroep De Witte Kaproenen uit Aalter had meer ‘geluk’. “Er waren nog geen leden aanwezig toen ze ons vroegen om het kampterrein te verlaten. Momenteel verblijven we met zes leden van de leidingsploeg in een gebouw van de stad en wachten we tot we het kamp kunnen voortzetten”, zegt Tom Chielens (25).

Als het van burgemeester Corine Mullens (MR) afhangt, worden alle kampen in haar stad meteen afgelast. “Ik heb de jeugddienst opgedragen in elk kamp langs te gaan en duidelijk te maken dat het beter is om te vertrekken”, zei ze woensdagochtend.

Als het een troost mag zijn voor de jongeren die hun tenten in Rochefort optrokken: ook in andere delen van ons land is het niet vanzelfsprekend om in openlucht te kamperen. De provincies Luik en Luxemburg kondigden net als Namen een rampenplan af omdat de zware regenval op verschillende plaatsen voor gevaarlijke situaties zorgde. In Chaudfontaine werden zo 1.700 mensen geëvacueerd en in het Limburgse Moelingen vrezen experts zelfs voor dijkbreuken.

De weersomstandigheden in het zuidoosten van het land zijn misschien ongewoon voor de zomermaanden, volgens klimatoloog Philippe Huybrechts (VUB) zijn ze eerder gevolgen van pech dan van de klimaatopwarming. “De regenval die we vandaag zien, komt voort uit een stationair patroon dat zich voordoet in de straalstroom. Daarbij blijven hoge- of lagedrukgebieden langer hangen en kunnen regenwolken dagenlang rondjes draaien boven eenzelfde gebied.”

Klimaatwetenschapper Wim Thiery (VUB/KU Leuven) wijst erop dat de kans op hevigere regenval in onze contreien toeneemt door de klimaatverandering. “Een warmere lucht kan meer vocht bevatten. We zien dat per graad opwarming, de capaciteit van de atmosfeer om water op te nemen met 7 procent stijgt.” Sinds 1954 tonen metingen voor België een opwarming van ongeveer 0,3 graden per decennium. “De kans op extreme regenval neemt daarmee dus ook toe. Op globale schaal zien we duidelijk een impact op de stand van rivieren, die frequenter uit hun oevers treden. Het zal steeds erger worden.”

‘Enkel wachten’

Wie door het stadscentrum van Rochefort trekt, merkt vooral op dat de stadsinfrastructuur er absoluut niet op voorzien is om op een efficiënte manier grote hoeveelheden water af te voeren. “We kunnen enkel wachten tot het ophoudt met regenen en het grootste deel van het water op een natuurlijke manier wegstroomt”, zegt een brandweerman die er burgers helpt.

Volgens professor hydrologie Patrick Willems (KU Leuven) is de situatie in Rochefort tekenend voor de infrastructuur in het hele land. “Onze systemen zijn nog gebaseerd op het historische klimaat”, zegt hij. Hij gelooft niet dat het zin heeft om rioleringen nog groter te maken. In plaats daarvan wil hij regenwater op laaggelegen plaatsen stockeren en de sponsfunctie van de grond herstellen, onder meer door te ontharden. “Dan raakt het grondwater weer aangevuld, wat ook de droogte en de biodiversiteit ten goede komt. Al blijft het vooral belangrijk de uitstoot van CO₂ te drukken. Anders wordt het sowieso dweilen met de kraan open.”

Jean Webe, die sinds vier maanden in Rochefort woont, zucht. “Laten we eerst proberen om de nacht droog door te komen”, zegt hij terwijl het waterpeil met de drempel van zijn voordeur flirt.

Bekijk hier waar de 235 signaalgebieden zich bevinden