Nieuw rapport Amnesty International: situatie voor migranten en vluchtelingen in Libië verergert nog

De wantoestanden in de Libische centra zijn al vaker gedocumenteerd. De Libische overheid beloofde ook herhaaldelijk om die aan te pakken. Sinds eind vorig jaar zijn twee beruchte centra die door milities werden geleid, onder het beheer van de overheid gekomen. Maar de situatie is er verre van verbeterd, stelde Amnesty vast.

Toen het al-Mabani-centrum nog beheerd werd door een militie, verdwenen daar honderden migranten. Intussen is dat centrum geïntegreerd in het officiële opvangnetwerk van de overheid. In de eerste helft van dit jaar zijn ongeveer 15.000 mensen door de Libische kustwacht op zee onderschept, en teruggebracht naar Libië, twee keer zoveel als in heel vorig jaar. 7.000 van hen kwamen in dit centrum terecht.

De directeur van dit centrum is dezelfde die het vroegere centrum van Tajoura leidde, een gesloten kamp dat berucht was voor de vele martelingen en mishandelingen die er gebeurden. Diezelfde verhalen vertellen gevangenen nu over het nieuwe al-Mabani-centrum. Ze vertellen over onmenselijke omstandigheden waarin ze worden opgesloten, over afpersing en dwangarbeid. (Lees verder onder de foto).

Verontrustend is ook dat niet echt duidelijk is waar de overige 8.000 onderschepte mensen naartoe gebracht zijn. Er zijn aanwijzingen dat heel wat onderschepte migranten en vluchtelingen niet naar de officiële centra worden gebracht, maar elders terechtkomen, waar er al helemaal geen controle meer is over wat er met hen gebeurt.

Gruwelverhalen zijn er ook over een gesloten centrum voor kwetsbare groepen in Tripoli. Ook dit centrum werd tot voor kort gerund door milities maar is nu opgenomen in het officiële opvangnetwerk. Vrouwen getuigen er over verkrachtingen, afpersing, voorstellen om seks te hebben met de bewakers in ruil voor voedsel of water, of in ruil voor hun vrijheid. Gaan ze er niet op in, dan worden ze geslagen. Volgens getuigen zouden twee baby’s er gestorven zijn omdat ze niet naar het ziekenhuis gebracht zijn toen ze in kritieke toestand waren.

Er zijn gelijkaardige getuigenissen over alle officiële Libische detentiecentra. Maar ook het gedrag van de Libische kustwacht tijdens de onderscheppingen op zee roept ernstige vragen op. Getuigen vertellen over gewelddadig en roekeloos gedrag, over doelbewuste beschadigingen of pogingen om de migrantenbootjes te laten kapseizen, over kustwachters die bootjes in nood staan te filmen in plaats van hulp te bieden.

Twee weken geleden nog doken beelden op van de Libische kustwacht die schoten loste in de richting van een bootje met migranten en vluchtelingen, en het herhaaldelijk probeerde te rammen. Volgens de getuigen in dit rapport zou dat dus geen alleenstaand geval zijn. Ze rapporteren ook twee incidenten waarin mensen verdronken zouden zijn door dergelijk gedrag van de Libische kustwacht.

Verschillende getuigen melden bovendien dat boten of vliegtuigen in de buurt geen hulp bieden. Acht mensen maakten melding van vliegtuigen of helikopters die boven hun bootje vlogen, tot de Libische kustwacht arriveerde. In twee getuigenissen gebeurde dat zelfs in de reddingszone die onder de verantwoordelijkheid valt van Malta. Ook vliegtuigen van het Europese kust- en grensagentschap Frontex patrouilleren boven de Middellandse Zee.

Heel wat Europees en Italiaans geld vloeit naar de grenscontroles en het migratiebeheer in Libië, onder meer naar de Libische kustwacht. Maar de getuigenissen in het rapport bewijzen nogmaals dat de situatie op het terrein niet verbetert. Amnesty noemt Europa daarom medeplichtig, en roept de Europese staten op om de samenwerking met Libië op het gebied van migratie en grenscontrole op te schorten.