12 doden geborgen in Duits tehuis voor zwaar gehandicapten: ‘Waar was het personeel dan?’

De Duitse autoriteiten melden meer dan 100 doden. Hoe verklaar je dat Duitsland zo zwaar getroffen is?

“Dat heeft te maken met de geografie van het getroffen gebied. In de Eifel, op de grens van de deelstaten Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts, liggen allemaal kleine dorpen en stadjes. Je moet je het een beetje voorstellen als de Ardennen: steile hellingen en veel lintdorpen aan kleine riviertjes. Het zijn allemaal oude vakwerkhuizen, die er al eeuwen staan. Ook daaraan kun je al zien dat dit nooit eerder voorkwam.

“Er waren wel signalen dat er groot onweer aan zou komen, maar in deze orde van grootte was dat nog nooit voorgekomen. Het gebied overstroomt ook wel vaker en mensen zijn ook wel enigszins voorbereid geweest, maar werden in de nacht van woensdag op donderdag toch verrast. Niemand had rekening gehouden met zo’n stortvloed en zulke modder- en puinstromen.

“Dan nog zijn het heel veel doden. Voor zover ik nu weet zijn het veel oudere mensen. Er zijn ook negen doden (inmiddels werd het dodental bijgesteld naar twaalf, red.) geborgen in een tehuis voor zwaar gehandicapten. Dan vraag je je af: wat is daar gebeurd? Waar was het personeel dan?

“Mensen zijn ook zelf gaan proberen met bootjes uit hun huizen te komen. Die werden daarop verrast door de sterke stroming van het water. Dat heeft ook een aantal levens geëist.

“Het overstromingsgebied heeft zich geconcentreerd rond Schuld. Maar het gebied is nog veel groter. Het begint onder in het Ruhrgebied, in de buurt van de stad Wuppertal. Van daar gaat het richting de Nederlandse, Belgische en Luxemburgse grens. Binnen Duitsland gaat het hoofdzakelijk op de grens van de deelstaten Noordrijn-Westfalen en Rijnland-Palts. Ook in Saarland en het noorden van Baden-Württemberg zijn veel gebieden onder gelopen.

“In het Ruhrgebied heeft het vannacht weer flink geregend. Nu wordt ook gewaarschuwd dat het riviertje de Ruhr verder buiten zijn oevers gaat treden. Het gebied kan dus nog wat groter worden.”

In de stad Bad Neuenahr-Ahrweiler kan de politie geen contact krijgen met 1.300 mensen.

“Toen ik dat getal zag, dacht ik: dat is echt van een andere orde. Maar het komt doordat in een straal van ongeveer 30 kilometer alles is uitgevallen. Blijkbaar zijn ook de mobiele telefoonmasten verwoest. De politie relativeert het ook zelf: het betekent niet dat al deze mensen dood of vermist zijn.

“Het is nu heel moeilijk om daar te komen. Het is een gebied met weinig snelwegen en provinciale wegen. De wegen die er zijn, zijn gedeeltelijk afgesloten, omdat het asfalt is weggeslagen. Het grootste deel van die 1.300 mensen zit waarschijnlijk gewoon te wachten, maar de politie verwacht wel dat het dodental nog verder zal stijgen in de loop van de dag.”

Uit Stolberg, een stad in Noordrijn-Westfalen op zo’n 13 kilometer van de Belgische grens, komen berichten over plunderingen binnen.

“Dat zie je vaak als er een bepaalde vorm van anarchie uitbreekt. Ik lees het nu incidenteel, maar tot nu toe overheersen plunderingen het nieuws nog niet. Voor zover ik weet gebeurt het nog niet op grote schaal.

“Wel begint duidelijk te worden dat er in heel veel gemeenten heel veel schade is. Aan huizen, bedrijven en horeca. Dat gaat om miljarden euro’s. De deelstaten zeggen al dat ze het niet allemaal zelf kunnen betalen. Daar moet Berlijn echt geld bijleggen.”

Welke rivieren in Duitsland veroorzaken de meeste problemen?

“Het gaat er natuurlijk om de vraag: in hoeverre komt dit door de klimaatverandering? Een weerman van de publieke omroep hier legde dat wel goed uit. Dit soort heftige onweersbuien kunnen ook zonder klimaatverandering voorkomen, maar de kans is veel groter geworden nu het warmer is geworden. Ook waren de afgelopen zomers heel droog, waardoor de bodem minder vocht kan opnemen.

“Nu was er ongewoon veel vochtige lucht uit de Atlantische regio in Frankrijk gekomen. In het Eifelgebied, waar veel kleine riviertjes en stuwmeren zijn, viel daardoor een enorme hoeveelheid regen. Die kleine riviertjes hebben vaak weinig gebieden waar ze buiten hun oevers kunnen treden, waardoor het water niet weg kon. Er zijn allerlei rapporten van milieu- en natuurorganisaties die al jaren zeggen dat dat anders moet. In Duitsland zal de discussie daarover dan ook nog wel even doorgaan.

“Je ziet nu dat het probleem zich letterlijk verplaatst. Die kleine rivieren monden uit in bijvoorbeeld de Rijn en de Moezel. Voor de Rijn is de vraag of dat nog meer problemen gaat veroorzaken. Vandaag of in het weekend kan dat nog veel schade opleveren, maar dat zullen wellicht niet van die snelstromende watermassa’s zijn.”

Ondertussen zit bondskanselier Angela Merkel in Washington voor een bezoek aan president Joe Biden.

“Merkel heeft vanochtend gehoor gegeven aan de oproep van de deelstaten en gemeenten om bij te springen. Gisteravond, voor de officiële aanvang van haar staatsbezoek, had ze al gezegd dat ze met haar gedachten bij de nabestaanden is.

“Ik denk dat de ogen de komende tijd meer op Merkels potentiële opvolgers gericht zullen zijn. Voor hen is het een gevaarlijk spel. In 2002 overstroomde de Elbe, Toen heeft Gerhard Schröder van de SPD eigenlijk de verkiezingscampagne gewonnen, omdat hij met veel bombarie in lieslaarzen in dat overstromingsgebied was. Zijn concurrenten waren er niet.

“De lijsttrekkers Armin Laschet van het CDU, Annalena Baerbock van de Groenen en Olaf Scholz van de SPD zijn nu allemaal met de overstromingen bezig. Ze zeggen: nee, we willen dit niet instrumentaliseren. Aan de andere kant is dat natuurlijk wel wat ze doen. Dit gaat nog een enorme politieke lading krijgen.”