Help, wordt het leven echt zoveel duurder, of lijkt dat zo? "Geen inbeelding, maar wellicht maar tijdelijk"

Wie "levensduurte" kucht, hoest er doorgaans het woord "inflatie" bij, het cijfer dat in gaten houdt hoe het gesteld is met die levensduurte. En die inflatie stijgt wel degelijk, zo leren de cijfers die de statistische dienst van de federale overheid Statbel bijhoudt. Waar dat inflatiepeil vrij stabiel was in 2020 is het sinds begin dit jaar fors beginnen klimmen. 

"Er zit momenteel een grote druk op de inflatie", bevestigt Robert Boute, professor Economie aan de KU Leuven en Vlerick Business School en expert in de wereldwijde toeleverketen van goederen ("supply chain" in het jargon). "Dat het leven duurder wordt is dus geen ingebeeld fenomeen", beaamt ook Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. In juni lag de inflatie volgens Statbel op 1,63 procent. Ter vergelijking: in januari was dat nog amper 0,26 procent.

Maar dat "alles" duurder wordt, nee, dat klopt dan weer niet. Kijk je naar de consumptieprijzen die de overheid nauwgezet opvolgt, zijn er heel wat verschillen op te tekenen. Sommige prijsstijgingen wegen nu eenmaal heel fors door op dat inflatiepeil.

Vergeleken met een jaar geleden is een van de allerbelangrijkste prijsstijgingen die van aardgas en elektriciteit. En dat zien we ook in de cijfers van de consumptieprijsindex: elektriciteit is intussen al 10 procent duurder geworden, aardgas zelfs 25 procent. Bovendien maken die kosten een erg belangrijk deel uit van het doorsnee gezinsbudget, waardoor die zich fors laten voelen in uw portemonnee. 

Dat is trouwens ook het geval voor alles wat met uw auto te maken heeft. De brandstofprijzen alleen al: diesel is in een jaar tijd 16,6 procent duurder geworden, benzine 15,7 procent en andere brandstoffen zelfs 27,9 procent. Door de grote vraag is ook de prijs van auto's (nieuwe +2,8 procent, tweedehands zelfs +6,9 procent) de hoogte in geschoten.

Verder zijn de prijzen van cafés en restaurants het voorbije jaar gestegen (+3,4 procent), naast die van tabak (+8,3 procent), bankdiensten (+12 procent) en postverzending (+18 procent).

Los van die consumptieprijsindex valt in de bouw en industrie te horen dat prijzen voor grondstoffen en bouwmaterialen de laatste maanden fors de hoogte ingegaan zijn. Daar wordt gesproken van een verdubbeling of zelfs verdriedubbeling. Ook die prijzen worden de komende maanden doorgerekend naar klanten van bouwbedrijven en naar consumenten als het gaat om afgewerkte producten.

Daar komt nog eens bovenop dat ook de huizenprijzen in Vlaanderen in de eerste helft van 2021 nog maar eens met gemiddeld 5,1 procent gestegen zijn, als gevolg van de grote vraag.

Wel, over het algemeen zijn de voedingsprijzen, die doorgaans een zeer grote hap nemen uit uw maandelijkse budget, heel aanvaardbaar gebleven. Tegenover juni vorig jaar zijn die prijzen voor voeding volgens de consumptieprijsindex zelfs licht gedaald (-1,2 procent). 

Ook de kosten voor kleding en huishoudelijk materiaal blijven eerder op hetzelfde niveau. Heel wat gezondheids- en farmaproducten zijn zelfs wat in prijs gedaald. Over het algemeen kan je dus zeggen dat je bij het shoppen, of het nu in de supermarkt of de winkelstraat is, (voorlopig) nog niet schrikbarend snel boven je gebruikelijke budget zult zitten.

(Lees verder onder de foto)

Zullen we het c-woord nog maar eens uit de kast trekken? Want ja, de coronacrisis heeft ook hier een stevige impact, of beter: de plotse economische heropleving in de nasleep van de coronacrisis. Het is begonnen met woekerende grondstofprijzen, ziet professor Boute. "Flashback naar anderhalf jaar geleden toen China, met Chinees Nieuwjaar, in lockdown ging: de fabrieken daar gingen dicht en bedrijven begonnen wereldwijd gigantisch veel bestellingen te plaatsen om hun voorraad toch op peil te kunnen houden."

Maar toen kwam de intussen historische maand maart 2020 en moesten we ook hier in lockdown. "Bedrijven hadden hier hun voorraden opgebouwd, maar er was geen vraag meer. Bedrijven bouwden daardoor hun orders en voorraad noodgedwongen weer af. Maar na de zomer begon de vraag weer op te pikken en al zeker toen er eind 2020 economisch optimisme ontstond met de komst de coronavaccins. Daardoor moesten bedrijven hun voorraden opnieuw beginnen aanvullen."

De snelheid waarmee dat gebeurde, zorgde voor een enorme druk op de vraag naar grondstoffen, zoals hout, staal, aluminium, maar ook aardolie, waardoor de prijzen piekten. Bovendien was de vraag naar containers zo enorm dat ook daar ongeziene tarieven moesten worden betaald. "Bedrijven wisten dat er tekorten waren, dus plaatsten voor de zekerheid overal extra bestellingen, "spookorders" noemen we dat. Die zorgen natuurlijk voor extra druk op de ketel."

Het is ineens ook een deel van de verklaring voor de hoge stroom- en gasprijzen: bedrijven en fabrieken komen weer op gang, de vraag naar olie en gas stijgt, waardoor ook de prijs van die producten, maar ook van stroomproductie, de hoogte in schiet (al spelen daar ook de CO2-heffingen mee, zoals we eerder uitlegden). 

Eenzelfde verhaal voor de hogere brandstofprijzen natuurlijk, en zelfs ook de prijzen voor (tweedehands)auto's. Zeker nu ook het wegverkeer na de lockdowns, het vele thuiswerken en ook de vakantieperiode weer op gang komt. 

En op de huizen- en bouwmarkt gaat het dan weer over mensen die hun tijdens de lockdownperiodes niet-uitgegeven centen op een andere manier willen investeren. De Leus spreekt daarom ook van een "inhaalvraag". "Geld dat mensen maanden hebben opgespaard, wordt nu en masse geïnvesteerd in huizen en verbouwingen."

Boute en De Leus zijn het op dat vlak eens: nee, dit is wellicht een tijdelijk fenomeen. "We beginnen zelfs al de eerste tekenen te zien dat de druk op de grondstoffenmarkt afneemt", zegt Boute. "Bedrijven hebben hun voorraad stilaan weer aangevuld, waardoor die fenomenale vraag automatisch weer tempert."

(Lees verder onder de foto)

De Leus gaat ervan uit dat we wel nog een paar maanden moeten rekenen voor het echt keert. "Zeker als het gaat over de grondstoffen en de olieprijs zal die inflatie nog een tijd hoog blijven." Hij verwacht tot eind dit jaar een inflatie van 2 procent of meer. "Maar tegen dan ga je een duik krijgen naar 1,5 procent."

Boute denkt dat ook de mildering van de prijzen voor u en mij zeker nog enkele maanden op zich zal laten wachten. "Daar zit vertraging op, omdat de goederen die geproduceerd worden aan die hoge prijzen natuurlijk pas binnenkort verkocht worden." 

De Leus is het daarmee eens. "De prijsstijgingen zullen nog een hele tijd aanhouden, zeker nog tot eind dit jaar. Dus je weet dat als je nu gaat bouwen of verbouwen de kosten nog zeker een half jaar hoger zullen zijn. Dus als je het je kunt permitteren, zou ik zeggen: stel dat even uit. Dan zullen trouwens de vraag en het aanbod ook sneller in evenwicht zijn en de prijzen weer normaliseren."

Een lichtpuntje van die inflatie is natuurlijk dat er in ons land zoiets bestaat als de spilindex, die vanaf een bepaald punt de lonen aanpast aan de stijgende levensduurte. "Je zult zien dat we ergens in de komende maanden de spilindex zullen overschrijden en sommigen dus een extra loonsverhoging van 2 procent zullen krijgen."