Britten hebben hun ‘Freedom Day’, maar veel valt er niet te vieren
Premier Johnson had al een overwinningsspeech in gedachten voor vandaag. Corona is onder controle, de burgers krijgen hun vrijheid terug. Maar de meeste Britten willen die vrijheid helemaal nog niet.
Met een donkergroene boodschappentas verlaat Alan Marshall de Marks & Spencer in het Zuid-Londense Streatham. Pas als hij buiten is, in de hoofdstedelijke CO2-lucht, trekt hij het mondkapje van zijn gezicht om het in een borstzak te schuiven. Hij zal het blijven gebruiken, zo vertelt de medisch wetenschapper, op Freedom Day en daarna. “Voor mij is het te vroeg om afscheid te nemen van de coronamaatregelen,” zegt de veertiger, “zeker nu de besmettingen weer toenemen. Als iemand die in een ziekenhuis werkt, kies ik het zekere voor het onzekere. Het is moeilijk om precies te weten wat onze regering nu precies wil.”
Wat Boris Johnson voor ogen stond deze maandag was een bevrijdingsdag, waarop hij met een churchilliaanse toespraak de overwinning op het coronavirus kon uitroepen. Nu of nooit, zo zei de Britse premier twee weken geleden. Maar de stijging van het aantal besmettingen – ‘Covid’s Coming Home’ kopte een krant toen bleek dat het EK voetbal een bijdrage heeft geleverd – heeft het enthousiasme getemperd. De overwinningstoespraak is inmiddels geschrapt, de bevrijding zal vooral een papieren kwestie blijven. Frino, zo wordt ze genoemd door vrijzinnige leden van de Conservatieve Partij: freedom in name only.
Geen beperkingen meer
Officieel bestaan er vanaf vandaag in Engeland geen beperkingen meer. Zo gaan nachtclubs eindelijk open, zijn grote bruiloften weer toegestaan en mogen voetbalstadions geheel vollopen. Mondmaskers dragen en afstand houden is niet langer een wettelijke verplichting. Dat betekent niet dat lachende gezichten terugkeren in de openbare ruimte. De regering-Johnson heeft de coronabeperkingen namelijk geprivatiseerd. Supermarkten, musea, scholen, ziekenhuizen, voetbalclubs, vliegtuigmaatschappijen en vervoersbedrijven hebben één voor één aangegeven dat het bedekken van mond en neus gewenst blijft.
Uit peilingen blijkt dat zeker twee derde van de Engelsen een continuering van de beperkingen zou toejuichen, zoals het dragen van mondmaskers. Sterker: één op de vijf Engelsen zou, zo bleek uit een onderzoek van Ipsos Mori, voor een permanente avondklok zijn, ook na het einde van de pandemie. Net als zorgmedewerker Marshall zal Rose Wilson, die met een bos zonnebloemen bij de ingang van de supermarkt staat, haar gezicht blijven bedekken met een zwart stukje katoen. “Deze regering zaait alleen maar verwarring en is niet geschikt om te regeren”, zegt de jonge vrouw. “Ik luister liever naar wetenschappers.”
Dat laatste is makkelijker gezegd dan gedaan. De wetenschappers die de Britse regering adviseren zijn voorzichtig optimistisch omdat de link tussen een hoog aantal besmettingen en een hoog sterftecijfer dankzij het vaccinatiesucces goeddeels verdwenen is. Wetenschappelijk adviseur Colin Axon heeft beweerd dat mondkapjes weliswaar een geruststellend effect hebben, maar coronadeeltjes amper tegenhouden. Maar van 1.200 wetenschappers uit binnen- en buitenland kreeg Johnson via een open brief het verwijt dat hij de wereld in gevaar brengt met zijn versoepelingen. Deze critici zijn voor een zerocovidstrategie.
Pingdemie
Van een terugkeer naar het normale leven is, ook onder Johnson, nog lang geen sprake. Hoewel hij in het verleden fel tegenstander was van identiteitsbewijzen, koerst Johnson af op de introductie van een coronapas. Wel verwacht hij dat ook hier bedrijven, zoals kroegen en voetbalclubs, er zelf mee komen. Bovendien zitten de Engelsen voorlopig klem op het eigen eiland. Zo besloot de premier vrijdag dat mensen die uit Frankrijk komen, ondanks eerdere toezeggingen, toch tien dagen in quarantaine moeten. Zijn voorganger Theresa May zei het onbegrijpelijk te vinden dat haar landgenoten nu minder bewegingsvrijheid hebben dan een jaar geleden, terwijl de situatie dankzij vaccinaties beter is.
Daar komt bij dat er een verborgen lockdown gaande is, omdat wekelijks een half miljoen Britten een ‘ping’ krijgen op hun coronamelder, waarna ze in zelfisolatie moeten gaan. Er is al gesproken over een ‘pingdemie’, die de economie dreigt te ontwrichten.
Johnson zelf kreeg zo’n melding nadat zijn minister van Volksgezondheid Sajid Javid ondanks een dubbele vaccinatie positief was getest. De premier probeerde onder de quarantaine uit te komen door zich aan te melden voor een proef waarbij gepingde mensen kunnen blijven werken als ze zich dagelijks laten testen. Normaal gesproken worden deelnemers daaraan willekeurig gekozen. Na een woedeaanval van de bevolking besloot Johnson zich alsnog een week op te sluiten. Uit vrees voor de ‘ping’ verwijderen steeds meer eilandbewoners de covid-app.
Bij de Marks & Spencer in Streatham zijn er ook bezoekers voor wie Freedom Day, of wat daarvan overgebleven is, als geroepen komt. “Dit had een jaar geleden al moeten gebeuren”, zegt Luigi Petrilli. “We moeten gewoon met covid leren leven. Nu gaat het mondkapje de prullenbak in.” Over twee weken, zo vertelt de dertiger, gaat het kantorencomplex weer open waar hij in de sportschool als fitnesstrainer werkt. “We kregen al te horen dat het twee meter afstand houden gewoon van kracht blijft. Twee mensen per lift in een gebouw waar 4.000 mensen werken. Ik betwijfel of dat gaat lukken.”