Onze reporter volgt een dag lang de hongerstakers: ‘Alles zit muurvast’

Dinsdag 20 juli 2021, 12.45u. Het Begijnhofplein is al behoorlijk gevuld met sympathisanten, journalisten en fotografen als ik aankom met onze fotograaf Eric De Mildt. Alle ogen zijn gericht op enkele toesnellende ambulances. Zowel een hongerstakende jongeman als een vrouw krijgen medische hulp. Die laatste ziet er paniekerig en ontredderd uit in haar rolstoel. De jongeman wordt even later afgevoerd naar het ziekenhuis. De vrouw keert terug naar de kerk, nadat ze medische hulp heeft gekregen.

13.30u. Voor de imposante kerkdeuren staan enkele ‘wachters’ die de deuren openen en sluiten. Nu zijn de deuren geopend en mag ‘het publiek’ naar binnen. We zien rijen mensen die op matrassen langs elkaar liggen. Aan elk bed hangt een nummer en een papier met daarop een beroep: poetshulp, medewerker in een call center, bakker... De meeste hongerstakers liggen stil: ze slapen of staren voor zich uit. Een standbeeld van Jezus torent boven de ondertussen uitgemergelde lichamen uit. Biechtstoelen zijn omgetoverd tot kasten.

Eén man beweegt lichtjes in zijn bed en vraagt me al fluisterend: “Alles goed?”

“Dat wil ik eerder aan u vragen. Heeft u veel pijn?”, vraag ik, terwijl ik naar zijn lichaam wijs. De man houdt zijn handen op zijn buik. Ik zie enkele plekken op zijn lichaam die me doen denken aan doorligwonden. “Ik heb zo’n buikpijn”, zegt hij stil. Hij vraagt aan iemand anders of er pijnstillers zijn.

13.45u. De ‘wachters’ besluiten opeens dat de deuren opnieuw dicht moeten. “Iedereen uit de kerk, alstublieft”, wordt er geroepen. De andere hongerstakers liggen ondertussen stilletjes in de kerk. Zij kunnen amper spreken. Ik kijk nog even naar de man met buikpijn. Maar die heeft zich ondertussen onder zijn dekens verstopt.

13.50u. Buiten staan heel wat journalisten. Ook voorbijgangers komen even kijken. Er hangt een wat vreemde sfeer. Het lijkt alsof iedereen op iets wacht, zowel journalisten als sympathisanten. Er wordt gepraat, er wordt wat geïnformeerd, en iedereen kijkt rond zich. Aan enkele woordvoerders, die zelf ook meedoen aan de hongerstaking, vraag ik of ze weten waar de ‘neutrale zone’ is. Die werd sinds vorige week operationeel gemaakt door staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) in samenwerking met de stad Brussel, die een locatie ter beschikking stelt. In de neutrale zone geven medewerkers van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) informatie en transparantie over de verblijfsprocedures in België. Mensen kunnen hun dossier of de indiening van een dossier bespreken en elementen uit hun dossier overlopen . “Ja, ik heb ervan gehoord. Ik ken de weg niet.”

Op de vraag of er hongerstakers naar de neutrale zone zijn gegaan, is er geen duidelijk antwoord. Volgens een woordvoerder zijn er geen mensen van de Begijnhofkerk naartoe geweest. Maar iemand anders denkt van wel, al weet hij het ook niet zeker. Anderen zeggen dan weer dat er “zeker geen hongerstakers” naar de neutrale zone zijn gegaan, omdat ze fysiek niet in staat zouden zijn om er naartoe te gaan.

14.00u. We besluiten zelf naar de neutrale zone te gaan, die op enkele honderden meters van de kerk zou liggen. Maar het is niet duidelijk waar de zone zich juist bevindt, blijkt als we de weg vragen aan de mensen aan de kerk. Slechts één sympathisant kan ons helpen en wijst ons de weg.

Een onaangekondigd bezoek aan de neutrale zone blijkt geen probleem te zijn. We worden hartelijk onthaald en krijgen meteen toegang tot het gebouw. Kale trappen leiden ons naar een bureautje op de tweede verdieping. Er wordt geluisterd naar onze vragen, maar men verwijst ons door naar de woordvoerder van staatssecretaris Mahdi. Op de vraag of er effectief mensen van de Begijnhofkerk naar de neutrale zone gaan zegt zijn woordvoerder Sieghild Lacoere dat er mensen komen die “gelinkt” zijn aan de hongerstaking. “Vrijdag is dat zo geweest, en maandag ook. Vandaag heb ik daar geen update over”, stelt ze.

“Maar zijn er dan geen mensen van de Begijnhofkerk zélf geweest?”, vraag ik. “Neen, dat niet, maar wel mensen die bezorgdheden hebben over enkele mensen, en mensen die zich willen informeren”, klinkt het.

De neutrale zone is volgens Lacoere een plaats “waar mensen hun dossier kunnen bespreken, overleg hebben met hun vertrouwenspersoon en als ze wensen een dossier kunnen indienen”.  Informatie over de neutrale zone wordt volgens de woordvoerder overgebracht door ngo’s en enkele lokale figuren, zoals de ex-priester van de Begijnhofkerk.

14.30u. Terug aan de Begijnhofkerk is de sfeer intussen nog wat meer gespannen. Enkele journalisten zeggen dat de Brusselse burgemeester Philippe Close (PS) op bezoek zou komen. Mensen op het plein worden zichtbaar nerveuzer. Bijna iedereen staart onafgebroken naar de kerkdeuren.

14.55u. Langs een zijstraat, aan de andere kant van de kerk, duikt een kleine delegatie op, met Close. Die gaat meteen naar een lokaaltje dat zich bevindt aan de overkant van de kerk. De pers mag niet aanwezig zijn. Wel enkele vertegenwoordigers van organisaties, de ex-priester van de kerk en een woordvoerder van de hongerstakers om “informeel te vergaderen”.

Ondertussen komt er ook een delegatie van het ACV toe aan de kerk. De vakbondslui houden een kleine toespraak op het plein over waardige arbeid. De deuren van de kerk mogen plots weer open. Enkele ACV’ers lopen de rijen mensen af.

Na een dik halfuur komt burgemeester Close uit het lokaaltje. De burgemeester bezoekt de kerk niet, maar slaat nog even een praatje in een zijstraat. Onze fotograaf wordt meegedeeld dat hij geen foto’s mag maken. Dat doet hij wel. Het is duidelijk dat de pers geen vragen mag stellen. Als we toch een vraag stellen reageert een woordvoerder van de hongerstakers plots redelijk heftig. De burgemeester kwam blijkbaar iets vertellen dat niet in goede aarde viel.

17.00u. Als Close weg is, slaat de sfeer weer om. De meeste journalisten trekken weg. Af en toe mogen de kerkdeuren weer open van de ‘wachters’. Soms rijdt er een politiewagen of een ambulance rond het plein. Ook enkele hulpverleners snellen nog eens de kerk binnen.

De woordvoerders-hongerstakers kijken ondertussen erg bedrukt. Kleine groepjes journalisten, studenten en actievoerders troepen samen. Er wordt wat gekeuveld, en er is ook wantrouwen. Je ziet aan ieders gezicht dat de situatie op elk vlak geblokkeerd zit.

17.45u. Een oudere man wandelt de kerkdeur plots uit. De tranen stromen over zijn wangen. Hij wordt getroost, maar houdt de handen voor zijn gezicht. Even later lijkt hij zich te herpakken, en gaat hij terug naar binnen. De deuren gaan dan weer dicht. “Tot morgenvroeg”, hoor ik fluisteren.

De woordvoerder, die eerder wat heftig reageerde, kijkt me aan. Ik ga naar hem toe en vraag of het wel gaat. “Ik zie even geen oplossingen meer”, zegt hij nu kalm. “Sorry, van daarnet”, vervolgt hij. “Alles zit hier gewoon muurvast.”

19u. We verlaten het plein voor de kerk. Ook vandaag bracht geen oplossing. Woensdag zal het de 61ste dag van de hongerstaking zijn.