Spa en Wortel-Kolonie werelderfgoed, welke Belgische parels staan er nog op de Unescolijst?
De Commissie voor Werelderfgoed heeft landloperskolonie Wortel-Kolonie en ook kuuroord Spa erkend als werelderfgoed. Wat is die prestigieuze Unescolijst precies en welke andere Belgische monumenten staan erop?
De Unesco is de cultuur-, wetenschaps- en onderwijsorganisatie van de Verenigde Naties. Sinds de jaren 70 “verheft” die monumenten, gebouwen maar ook natuurgebieden tot werelderfgoed. Dat gebeurt op voordracht van de lidstaten van de Unesco; de beslissing komt toe aan de Commissie voor het Werelderfgoed, die elke zomer een lange vergadering houdt, in 2021 is dat in Fuzhou, China.
Bekijk hieronder een verslag van Lieven Verstraete uit "Het journaal":
Van landloperskolonie...
Wortel-Kolonie in de Antwerpse Kempen staat voortaan op de Unesco-lijst, samen met drie andere “Koloniën van Weldadigheid” in Nederland. Lees hier meer over de boeiende geschiedenis van Wortel-Kolonie, dat deel uitmaakte van een groter geheel van "Koloniën van Weldadigheid" in België en Nederland, een 200 jaar oud sociaal landbouwproject van armoedebestrijding maar ook "disciplinering" van landlopers.
... tot chique kuuroord
De Unesco heeft ook beslist om Spa in de provincie Luik te erkennen als werelderfgoed, samen met 10 andere kuuroorden in Europa, zoals Bath in Groot-Brittannië, Baden-Baden in Duitsland, Vichy in Frankrijk of de drie Tsjechische kuursteden Karlovy Vary, Mariánské Lázně en Františkovy Lázně. Het was trouwens Tsjechië dat het dossier van "The great Spas of Europe" trok.
Bekijk hier enkele andere Belgische parels op de Unesco-werelderfgoedlijst:
Wat is werelderfgoed?
Op dit moment zijn er 1121 “werelderfgoederen” in 167 landen. Culturele schatten, natuurwonderen of een combinatie van de twee, uit alle tijdperken van de wereldgeschiedenis. Van de Grand Canyon in de Verenigde Staten tot het Kremlin en het Rode Plein in Moskou, van de opera van Sydney tot de Okavangodelta in Botswana.
Wat is bedreigd werelderfgoed?
De status van werelderfgoed is een ereteken met grote, maar vooral symbolische waarde. Er hangen geen centen aan vast. Het prestigieuze label kan wel helpen om subsidies los te weken voor restauratie en behoud.
Op zich biedt het statuut ook geen bescherming. Dat plaatsen en gebouwen op de lijst belanden betekent helaas niet dat ze voor de eeuwigheid bewaard blijven. Door natuurlijke, maar vooral door menselijke oorzaken zoals verwaarlozing, bebouwing, exploitatie, oorlog of klimaatopwarming zijn 52 werelderfgoederen bedreigd, zoals nationale parken in Congo of archeologische sites in Irak of Syrië of Libië.
Kun je geschrapt worden van de lijst?
Vorige maand was er een advies om Venetië op de lijst met bedreigd erfgoed te zetten, omdat er enorme cruiseschepen blijven aanmeren. En ook over het Groot Barrièrerif in Australië gaf het wetenschappelijk comité het advies om dat te beschouwen als bedreigd werelderfgoed. Zowel Venetië als Australië ontspringen de dans nipt en blijven voorlopig op de werelderfgoedlijst staan.
Het werelderfgoedcomité vraagt Turkije wel om uitleg over de Hagia Sophia, een van de belangrijkste monumenten in Istanbul. Het gebouw uit de 6e eeuw was eerst een belangrijke Byzantijnse kerk, later een moskee en sinds 1934 een museum. Twee jaar geleden heeft de Turkse president Erdogan beslist er een moskee van te maken. De Unesco is daar bezorgd over en vraagt tegen 2022 tekst en uitleg over de plannen.
De Britse maritieme handelsstad Liverpool is zijn status van werelderfgoed helemaal kwijtgespeeld, omdat moderne bouwprojecten te zeer de oude, gerestaureerde havengebouwen in het gedrang brengen. Liverpool was in 2004 tot werelderfgoed uitgeroepen, kreeg de status "bedreigd" in 2012 en donderde deze week helemaal van de lijst. Dat gebeurt hoogst zelden. De Unesco greep eerder enkel in Oman in, waar een natuurgebied werd "gedeclasseerd" en in Duitsland, waar in de Elbevallei een autobrug werd gebouwd.
Werelderfgoed in België
En hoe zit het in ons land? Welke Belgische pareltjes prijken er op de Werelderfgoedlijst? Bekijk de lijst hier onder, met tussen haakjes de datum waarop de monumenten, gebouwen, installaties of natuurzones werden ingeschreven op de Unescolijst.
- 13 Vlaamse begijnhoven: Hoogstraten, Lier, Groot Begijnhof in Mechelen, Turnhout, Sint-Truiden, Tongeren, Dendermonde, Klein Begijnhof in Gent, Sint-Amandsberg, Groot Begijnhof in Leuven, Diest, Brugge en Kortrijk (1998)
- de Grote Markt in Brussel (1998)
- vier scheepsliften op het Canal du Centre (1998)
- 56 belforten in België en Frankrijk (1999 en uitgebreid in 2005)
- het historische centrum van Brugge (2000)
- de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Doornik (2000)
- vier art-nouveauhuizen van architect Victor Horta in Brussel: Hotel Tassel, Hotel van Eetvelde, Hotel Solvay en het Hortahuis en -atelier (2000)
- de neolithische silex- of vuursteenmijnen in Spiennes bij Bergen (2000)
- de drukkerij en het museum Plantin-Moretus in Antwerpen (2005)
- oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa , verspreid over 12 landen. In België zijn dat drie stukken bosreservaat in het Zoniënwoud (2007 en uitgebreid in 2011 en 2017)
- art-decohuis Palais Stoclet in Brussel, van architect Josef Hoffman (2009)
- 4 grote steenkoolmijnsites in Wallonië: Grand-Hornu, Bois-du-Luc, Bois du Cazier en Blegny-Mine (2012)
- huis Guiette in Antwerpen, van architect Le Corbusier, als onderdeel van al zijn verwezenlijkingen in verschillende landen (2016)
- Spa, samen met 10 andere "Great Spas of Europe", kuuroorden in Tsjechië, Duitsland, Oostenrijk, Italië, Frankrijk en Groot-Brittannië (2021)
- Wortel-Kolonie, samen met drie Nederlandse "Koloniën van Weldadigheid" (2021)
Immaterieel erfgoed
Behalve materieel erfgoed is er sinds 2003 ook een Internationale Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed van de Mensheid van de Unesco. Immaterieel erfgoed, dat dat zijn sociale gewoonten, voorstellingen, rituelen, tradities, uitdrukkingen, overgedragen van generatie op generatie en belangrijk voor een gemeenschappelijke identiteit.
In Vlaanderen gaat het onder meer over de Heilig Bloedprocessie in Brugge of de biercultuur. De lijst vind je hier. Het carnaval van Aalst kwam in 2010 op de lijst met immaterieel erfgoed, maar werd daar in 2019 weer van geschrapt, nadat er karikaturale Joodse figuren opdoken in de carnavalsstoet.