Spa en tien andere Europese kuuroorden uitgeroepen tot werelderfgoed

Spa is de 14e Belgische inschrijving op de Unesco-lijst van werelderfgoed. De beslissing is genomen op de Unesco-vergadering in Fuzhou, in China. De burgemeester van Spa, Sophie Delettre (MR), reageerde verheugd. Maar wegens de watersnood en uit respect voor de slachtoffers zijn er geen feestelijkheden in Spa; die worden uitgesteld tot Open Monumentendag in september.

Spa staat niet alleen; alles samen zijn elf Europese kuuroorden, gebouwd rond historische waterbronnen, voortaan Unesco-werelderfgoed. Dit zijn de elf "Great Spas of Europe" in zeven verschillende landen:

De elf kuuroorden liggen allemaal bij een of meerdere mineraalwaterbronnen en ontwikkelden zich sterk tussen 1700 en het begin van de 20e eeuw. Er ontstonden medische en therapeutische inrichtingen, maar ook een druk sociaal, zeg maar mondain leven, met hotels, culturele en sportinfrastructuur, waar bezoekers uit heel Europa naartoe kwamen. 

Op die manier waren de badsteden pioniers van het moderne toerisme. De Habsburgse keizer Jozef II noemde Spa na zijn bezoek in 1781 “het café van Europa”. In Spa verrees ook het eerste casino. Giacomo Casanova sprak van "het gat genaamd Spa waar men onder het mom van "water drinken" eigenlijk samentroept voor zaken, intriges, spelletjes, voor de liefde of om te spioneren."

“Spa” is niet enkel de naam van de Waalse stad en van het bekende water met rood of blauw etiket, maar het woord “spa” zelf is een soortnaam voor “kuuroord” of “welnesscentrum” in het Engels. Opvallend is dat de namen van de kuuroorden direct verwijzen naar het water en de bronnen, zoals "Baden-Baden" of "Bath".

In Spa  kwam de beau monde langs, om "te zien en gezien te worden". In 1717 zakte de Russische tsaar Peter de Grote af naar de Ardennen. De tweede Koningin der Belgen Marie-Henriette, gemalin van Leopold II, bracht haar zeven laatste levensjaren door in Spa. Ze werd "de Koningin van Spa" genoemd , "Spa Reine" dus. "Source de la reine" en "Source de Marie-Henriette" zijn namen van waterbronnen in en rond Spa die naar haar verwijzen. In het logo van stad en watermerk staat nog altijd een kroontje.

Spa was al in de 16e eeuw bekend om zijn bronwater, dat ook al snel werd geëxporteerd. De stad profiteerde volop van zijn natuurlijke rijkdom, het "blauwe goud" dat uit vele bronnen, "pouhons", te drinken is.

De rijke geschiedenis weerspiegelt zich in de architectuur in Spa. In 1886 verrees het Thermenpaleis van architect Leon Suys - die ook de Beurs in Brussel ontwierp -  met bronwater van de “source de la reine” en maar liefst 54 koperen badkuipen.  In 2005 verhuisden de thermen van Spa naar een andere plek op een heuvel. Voorts zijn er het casino "La Redoute" uit 1763, het oudste van de wereld, hotels en vele villa's.  Na de Tweede Wereldoorlog kwam ook het sociaal toerisme naar Spa op gang.

Spa is de 14e Belgische inschrijving op de Unesco-werelderfgoedlijst. Op zondag 25 juli komt daar naar alle waarschijnlijkheid nog een 15e site bij: Wortel-Kolonie in de provincie Antwerpen, samen met drie andere "Koloniën van Weldadigheid" in Nederland.