Er zijn uitzonderlijk veel muggen dit jaar. Hoe komt dat? En hoe krijg je ze weg?

Of hij misschien de Marc Van Ranst van de muggen is, de deskundige van dienst als het weer eens tijd wordt om over vervelende beestjes te schrijven? Hij lacht luid. “Ik durf me niet met hem te vergelijken. Van Ranst is prof, en een zeer eminent viroloog. Ik ben nog altijd maar een amateur-entomoloog, en ik ben niet zo’n fanatieke Twitteraar." 

Peter Berx is een bescheiden man, maar hij hoeft het niet te zijn. Berx weet echt wel veel over twee- en halfvleugeligen, geleedpotigen en alles wat in huis of bodem krioelt. Hij was medewerker in insectenmuseum De Lieteberg, organiseert met z'n ‘entomobiel’ insectensafari’s in tuinen en schreef vorig jaar met Lieven Scheire het boek ‘Insecten’, vol verhalen over diefstal, moord en scheefpoeperij in het insectenrijk. Zo parasiteert de paardenhaarworm op sprinkhanen en sluipt het gentiaanblauwtje - een vlinder - een mierennest binnen om er zich te laten voeden. 

Valt er ook wat spannends over muggen te vertellen?

“Er zijn muggen die muggen eten. Ik zag het onlangs in een filmpje. Ze knabbelden aan de larven van hun soortgenoten in een petrischaaltje in een labo. Misschien is dat mijn volgende projectje: onderzoek naar muggenetende muggen.”

Zeg ons met hoeveel ze zijn dit jaar.

“Naar mijn gevoel met veel meer dan de afgelopen vijf en zelfs tien jaar. Vorig jaar waren er weinig muggen omdat het voorjaar droog was. Het muggenseizoen kwam wel traag op gang, door een zeer wisselvallig voorjaar en lage temperaturen, maar nu krijgen we de volle laag. Het is ook al weken heel nat en vrij warm. Een mug legt haar eieren altijd in stilstaand water. Meestal zijn dat plassen, maar er zijn ook muggen die het doen in een schaaltje onder een bloempot. Het proces van ei tot mug duurt bij een temperatuur tussen 15 à 20 graden een drietal weken, bij temperaturen rond de 25 graden twee weken.”

“Er bestaat geen telweekend voor muggen zoals er een voor vlinders is bijvoorbeeld. Er zijn wel tellingen door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, het Instituut voor Tropische Geneeskunde en het Afrikamuseum, maar die specialiseren zich vooral in exotische soorten zoals tijger- en malariamuggen. In ons land kunnen 31 muggensoorten steken.”

En sommige doen dat agressiever dan andere.

“Ik hoorde een huisarts beweren dat er meer ‘giftigere’ muggen zouden zijn nu omdat hij meer mensen ziet met reacties. Dat zou ik niet zo durven zeggen - huisdokters zijn geen entomologen. Wel denk ik dat sommige soorten nu in veel grotere populaties voorkomen, omdat de weersomstandigheden ideaal zijn. Er zijn meer geringde steekmuggen en dus worden er ook meer mensen gestoken.”

“Ikzelf heb maar enkele uren last van een beet, mijn vrouw krabt er twee dagen aan. Pech is hier de grootste factor, want het is ons DNA dat bepaalt wie muggen aantrekkelijk vinden. Al speelt ook lichaamsgeur een rol, maar met stinken heeft het niets te maken. Ooit stak ik mijn dagenlang ongewassen voeten in een bak vol steekmuggen, maar ik had geen beet. Muggen worden vooral gelokt door de geur van CO2 in onze adem.”

Wat doet een insectenexpert met een mug in de slaapkamer?

“Hetzelfde wat u doet?”

Met een teenslipper doodslaan of verdelgen met een antimuggenstekker?

“Dat eerste, ja. Of met een boek. Mochten muggen geen lawaai maken, ik liet ze begaan. Maar ik word ook zot van hun gezoem. Ze houden me wakker en dat kan ik niet hebben, dus sta ook ik in onderbroek rond mij te slaan.”

“Zo'n stekker in het stopcontact is efficiënt, maar ik ben tegen chemische bestrijdingsmiddelen. Ten eerste: je doodt er niet alleen alle muggen mee, maar ook andere beesten. De gemiddelde Vlaming reageert nu: ‘Oké, nog beter!’, maar je doet aan collateral damage, want ook spinnen - nuttig! - gaan eraan dood. Ten tweede: je ademt chemicaliën in. Pyrethroïden zijn synthetische insecticiden die schadelijk zijn. Gebruik het dus niet in de kamer van kinderen of op plekken waar een aquarium staat, want ze zijn ook toxisch voor waterdieren. Ten derde: er zijn andere oplossingen om muggen te weren.”

Maar die zijn niet waterdicht.

“Klopt. Veel muggen zijn bovendien resistent geworden. Landbouwers gebruikten vroeger het ijzersterke insecticide E605. Wil je daar vandaag nog één mug mee doden, dan zal je dat beest in de vloeistof moeten onderdompelen tot het verdrinkt.”

Een hor voor elke deur en elk raam, hoe klein ook, is het meest efficiënte?

“Alleen zo maak je een huis muggenvrij, maar ik heb ze zelf ook niet overal. Er zijn gelukkig heel wat natuurlijke middeltjes die muggen afschrikken. Een notenboom naast het huis, want die bladeren geven een bepaalde geur af waar ook vliegen niet van houden. Net als lavendel en citroengeraniums, maar ook kruidnagel, citroen- en appelsienschillen. Een ventilator in de slaapkamer helpt ook, want muggen zijn slechte vliegers. Ook rook is goed, van wierookstokjes of sigaretten. In de tropen gebruiken ze daarvoor een speciaal soort kaarsen, maar dat stinkende ding wil je niet naast je hebben als je barbecuet. Ook look zou helpen, maar dat merk ik zelf niet: ik eet veel look, en ik word gestoken.”

Hun enige doel op deze aardbol is eigenlijk het ontwijken van een mens met teenslipper?

“Muggen hebben wel degelijk hun nut, hoor. Ze zitten in de voedselketen van zwaluwen, vleermuizen, wespen, waterjuffers en guppy’s die verzot zijn op hun larven. En ze bestuiven net als bijen planten. Knijten in de tropen bestuiven zelfs cacaobonen, dus zonder hen geen chocolade meer. Of lust je dat niet?" (lacht)