Noodweer, hittegolven en de ‘airpocalyps’: 2021, het jaar dat het klimaat wereldwijd terugslaat

600 overlijdens na droogte in Canada

Het dorpje Churchill in de Canadese staat Manitoba staat bekend als de “Polar Bear Capital of the World”, oftwel de wereldhoofdstad van de ijsberen. Maar op 3 juli kroop het kwik er richting 34,1°C. In Lytton, in British Columbia kreeg de bevolking 49,6°C te verduren, een temperatuurrecord voor Canada en maar 7 graden onder de hoogste temperatuur ooit op aarde gemeten.

Een dag later werd het dorpje zelfs helemaal van de kaart geveegd na een brand. Vandaag staan er welgeteld nog twee huizen recht.

Aan de westkust van Canada brandde het plaatsje Lytton helemaal uit; de regio British Columbia kende in de week van de hittegolf een oversterfte van 606 overlijdens. Op 29 juni, de dag dat het hitterecord werd gebroken, lieten 300 mensen het leven, waar dat er normaal slechts 28 hadden moeten zijn. Of al die sterfgevallen te wijten zijn aan de hittegolf, is niet bekend. Volgens lokale media ontvingen hulpdiensten wel massaal meer oproepen rond hittegerelateerde interventies dan normaal.

Volgens wetenschappers zou zo’n zware hittegolf in de regio normaal maar eens in de duizend jaar kunnen voorkomen. Maar als de gemiddelde temperatuur met 2°C toeneemt, kan dat eens om de vijf jaar worden. Een rapport van 27 klimaatwetenschappers concludeerde al dat de temperaturen “nagenoeg onmogelijk” zouden zijn geweest zonder de klimaatverandering.

Koffieprijs stijgt door vrieskou in Brazilië

Koffieprijzen schoten woensdag naar hun hoogste peil in zeven jaar nadat een ongewone koudegolf in de Braziliaanse ‘Coffee Belt’ duizenden planten onbruikbaar maakte. Brazilië is de grootste koffieproducent ter wereld; de koudegolf zou naar schatting 11 procent van de landbouwgrond hebben aangetast. De prijs voor Braziliaanse koffiebonen is inmiddels al verdubbeld ten opzichte van december vorig jaar. 

In de ochtend van 20 juli daalden de temperaturen in de zuidoostelijke Minas Gerais-regio binnen enkele minuten ongebruikelijk snel onder het vriespunt. De koffieplant is uitzonderlijk vatbaar voor koud weer, wat de bonen quasi meteen onbruikbaar maakt. Hoewel het grootste deel van de oogst reeds binnen is gehaald, gaat mogelijk tot 540 miljoen kilogram koffie verloren. 

Het gaat vooral om de productie voor de komende jaren: een koffieplant moet drie jaar groeien om oogst toe te staan. Een groot deel van de huidige planten is dus onbruikbaar geworden. Een grote tegenvaller voor de koffieboeren, die sowieso al met de handen in het haar zaten: Brazilië produceert vooral arabica-koffie, een soort die vooral in de horeca en koffiebars wordt gebruikt. Die waren door de coronacrisis regelmatig gesloten, wat de vraag het afgelopen jaar deed afnemen. 

‘Airpocalyps’ voor ‘s werelds koudste stad

Een bos ter grootte van Vlaanderen staat in brand ten noordoosten van Siberië. Abnormaal hoge temperaturen en een te droge ondergrond zorgen voor een vlammenzee boven de poolcirkel. Zo’n 5.000 brandweerlieden bestrijden het vuur, maar zij hebben door de omvang van de regio de strijd al opgegeven in 55 procent van het getroffen gebied.

Volgens critici doet de Russische overheid onvoldoende om ook deze afgelegen gebieden te beschermen. Moskou herstructureerde in 2007 het bevoegde agentschap Avialesookhrana en droeg een groot deel aan het bosbeheer over aan de regio’s. Er zijn sindsdien te weinig boswachters om illegale houtkap tegen te gaan en het gebrek aan centraal gezag zorgde voor corruptie en onvoldoende monitoring.

De branden hebben Jakoetsk, de koudste stad met meer dan 250.000 inwoners ter wereld, onder een deken van smog gehuld. Jakoetsk loopt nu het risico op een ‘airpocalyps’, een niveau van luchtverontreiniging dat ernstige schade voor organen kan veroorzaken. De 320.000 inwoners van de stad worden geadviseerd binnen te blijven.

Maar ook de gevolgen voor de bredere planeet zijn niet te onderschatten. In twee maanden tijd leverden branden in de regio een CO₂-uitstoot op van naar schatting 150 megaton. Dat is meer dan de hele Belgische CO₂-uitstoot op jaarbasis. 

Modderstromen na felle regens in Centraal-Azië

Centraal-Azië gaat al enkele maanden gebukt onder modderstromen. Vorige week werden de dorpen Dashti Kozi en Kishtudak in het noorden van Tadzjikistan van de kaart geveegd. Ook twee dorpen in de Dzjalal Abad-regio van Kirgizië werden eerder deze maand getroffen, net als een nederzetting in Oezbekistan. De dodentol loopt op tot 26.

Gelijksoortige rampen zijn schering en inslag in de bergachtige regio. Expertenrapporten becijferden dat 36 procent van Tadzjiekse grondgebied vatbaar is voor aardverschuivingen. Extreme armoede en een gebrek aan infrastructuur versterken het gevaar. Buurland Kirgizië kreeg sinds 1990 330 lawines te verduren. Weerberichten in de regio zijn onnauwkeurig, wat hun voorspelbaarheid van rampen niet ten goede komt.

De toekomst belooft weinig beterschap. Door de opwarming van de aarde zou de temperatuur in de regio tegen het eind van de eeuw met 6°C stijgen, waardoor een derde van de gletsjers dreigt te smelten. Een somber vooruitzicht voor de twee landen, dat door het vele smeltwater nog meer schade kan verwachten. 

En dat is dan bovenop de huidige problemen. Uit de berekening van de Wereldbank blijkt dat alle aardbevingen, overstromingen, modderstromen en lawines in de regio jaarlijks 8,5 miljard euro aan schade aanrichten. 

Moessonregens overrompelen Indiase Maharashtra-regio

Zware moessonsregens hebben in het westen van de Indiase deelstaat zware schade aangericht. Lokale media berichten waterstanden die 9 (!) meter hoger staan dan normaal. De menselijke tol is met 213 slachtoffers immens. Vooral de dorpen langs de Savitri-rivier, in een gebied ten zuiden van deelstatelijke hoofdstad Bombay, werden zwaar getroffen. 

De overstromingen zijn de zwaarste die de regio de afgelopen 40 jaar heeft gezien, maar Indiase klimatologen verwachten nu al dat dit soort regens in de toekomst tot drie keer vaker kunnen voorkomen. Een rapport van het Potsdam Institute for Climate Impact Research waarschuwde eerder dat de intensiteit van India’s moessonregens door de opwarming van de aarde zal toenemen. De regens zijn noodzakelijk voor de landbouw in het land, maar zorgen steeds vaker voor enorme schade in het regenseizoen. 

Vorige week nog werd Mumbai opgeschrikt door de moessonregens. Dertig mensen lieten daar het leven toen een ingestorte muur een aardverschuiving veroorzaakte. Het weer in de regio wordt steeds grilliger, waardoor weermodellen steeds meer moeite hebben de klimatologische situatie juist in te schatten. In Mumbai kon zo pas om 1 uur ’s nachts een waarschuwingsbericht worden uitgestuurd. 

Storm van eens-in-1000-jaar breekt Chinese dammen

Ook China kreeg vorige week neerslag te verduren die volgens klimatologen maar eens in de duizend jaar optreed. Vooral in de Henan-provincie is de schade groot. Het Chinese leger bracht in Luoyang een dam tot ontploffing om het water om te leiden en erger te voorkomen. 

Op dat moment liep het metrostelsel in provinciehoofdstad Zhengzhou onder. Hoewel 500 mensen tijdig geëvacueerd konden worden, lieten 12 mensen het leven in de onderstroomde tunnels. In Zhengzhou, een stad met 12 miljoen inwoners, viel in drie dagen een hoeveelheid regen die er normaal op jaarbasis valt. 

In de noordelijke provincie van Binnen-Mongolië begaven twee dammen het na dagenlange regens. In de tussentijd bereikten de tyfoons genaamd Cempaka en In-Fa het vasteland. Er vielen 69 doden. 

In de nasleep van de ramp worden inmiddels vraagtekens geplaatst bij het optreden van de autoriteiten. Inwoners werden te laat gealarmeerd door een verwarrende crisiscommunicatie, die onvoldoende functioneerde door onnauwkeurige weersvoorspellingen. Ook de keuze om de metro open te houden kan op weinig bijval rekenen. Een kritisch artikel op het Chinese sociale netwerk WeChat toont aan dat staatsmedia zichzelf tegenspraken over de veiligheid van het metroverkeer.