Mensenhandelaars glippen al te vaak door de mazen van het net: ‘Het thema staat bij de politie niet op de agenda’

Op de Werelddag tegen Mensenhandel, vandaag, wordt er niet enkel stilgestaan bij de (minderjarige) slachtoffers van malafide uitbuiting. Uit het antwoord op een parlementaire vraag over de vervolging van daders van mensenhandel van CD&V-Kamerlid Els Van Hoof aan minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) blijkt dat er in 2020 slechts 441 personen werden aangeklaagd voor mensenhandel. In 2019 ging het nog om 539 beklaagden. 

Van Hoof: “Er is vorig jaar gewoon minder gecontroleerd. Dat komt enerzijds omdat er vanuit de magistratuur werd opgeroepen om tijdens dat coronajaar vooral aandacht te schenken aan minderjarige slachtoffers en fysieke bedreigingen, met als gevolg dat de detectie van malafide netwerken in het algemeen veel lager lag.” Bovendien was er volgens Van Hoof een tekort aan gespecialiseerde inspecteurs en noodopvang tijdens corona. “Slachtoffers van mensenhandel geraakten ook nog meer geïsoleerd door corona, waardoor er dus ook minder aanhoudingen waren.”

Volgens Van Quickenborne zal de pandemie inderdaad vrij waarschijnlijk hebben geleid tot minder vaststellingen. “Ook omdat er een periode is geweest waarin bijvoorbeeld seksuele dienstverlening volledig werd stilgelegd omwille van de besmettingsrisico’s. Er zijn arrondissementen geweest, zoals in West-Vlaanderen, waarin de politiediensten vanuit het parket de uitdrukkelijke opdracht kregen om alle advertenties na te gaan en de personen die adverteerden voor seksuele dienstverlening systematisch te contacteren om hen op de Covid-19-situatie te wijzen en hun activiteiten stop te zetten.”

Bovendien haalt hij aan dat “de economische activiteiten zeer te lijden hebben gehad onder de pandemie”. Dat heeft volgens hem een weerslag gehad op de vaststellingen rond economische uitbuiting.

Topje van de ijsberg

Maar het aantal daders dat vervolgd wordt, blijkt de laatste jaren voornamelijk te stagneren, en gaat er zeker niet op vooruit. Tussen 2016-2020 werden er 2.570 aangeklaagd voor mensenhandel, blijkt uit de antwoorden aan Van Hoof. 57 procent van die beklaagden werd aangeklaagd voor seksuele uitbuiting, 32 procent voor uitbuiting door arbeid, 8 procent voor het opleggen van het plegen van misdrijven en 2 procent voor uitbuiting van de bedelarij.

Het klissen van daders hangt dan ook nauw samen met de detectie van slachtoffers. Dat beaamt Klaus Vanhoutte, directeur van slachtoffercentrum Payoke: “Veel onderzoeken naar daders worden opgestart na detectie van slachtoffers. We weten dat amper het topje van de ijsberg gedetecteerd wordt. Er zijn naar schatting meer dan 20.000 slachtoffers van mensenhandel in België en op jaarbasis worden er nationaal amper 1.200 aangemeld. Daar hoef je geen tekening bij te maken. Mensenhandel- en smokkel zijn hoegenaamd niet gekend bij aspirant-inspecteurs als zij uit de politieopleiding komen. Als het thema niet bij de politie op de agenda staat, staat het thema ook niet op de agenda bij lokale besturen en dan is het niet moeilijk om te begrijpen dat je een groot deel van de slachtoffers en, bijgevolg de daders, misloopt”, zegt Vanhoutte.

“De capaciteit die politie en parket aan het fenomeen mensenhandel kunnen besteden, is uiteraard niet oneindig”, reageert Van Quickenborne. “De strijd tegen mensenhandel is een permanent aandachtspunt voor de regering en voor de parketten. Er zijn al informatiesessies gegeven aan eerstelijnsdiensten van de geïntegreerde politie. Dit zal in de toekomst ook worden voortgezet. Daarnaast is er een werkgroep bezig om de opleidingen te herbekijken en te optimaliseren. Maar in het algemeen is bekend dat de bewustwording rond dit crimineel fenomeen telkens opnieuw moet worden aangezwengeld.” 

Ook Van Hoof pleit voor meer sensibilisering: “Train en sensibiliseer politiediensten en trek de nodige middelen uit om meer in te zetten op internetcontroles van datingsites en internetadvertenties. Ik kijk ook hoopvol uit naar een nieuw Nationaal Actieplan Mensenhandel en een gedegen opvolging in een parlementaire commissie.”