Scarlett Johansson loopt 42 miljoen euro mis door Disney

Met de film Black Widow zegt Scarlett Johansson het Marvel-universum en haar personage Natasha Romanoff na meer dan tien jaar vaarwel. Financieel blijkt die afzwaaier echter een domper voor de actrice. Naast een vastgelegde vergoeding van zo’n 17 miljoen euro waren verdere inkomsten gekoppeld aan de ticketverkoop in de bioscoop.

Die valt dik tegen, en dat is volgens Johansson de schuld van Disney. Het bedrijf, dat Marvel in de portefeuille heeft zitten, bracht de film op 9 juli zowel in de bioscopen als op het streamingplatform Disney+. Drie weken na de release staat de teller op ‘slechts’ 269 miljoen euro, een schim van andere Marvel-succesfilms.

Bij een rechtbank in Los Angeles is een klacht ingediend. Volgens Johanssons advocaten was een exclusieve release in de bioscoop bedongen, en zou de huidige contractbreuk een groot verlies aan inkomsten betekenen: 42 miljoen euro, zo schatten ze volgens The Wall Street Journal.

Disney reageerde vliegensvlug op de aantijgingen, en noemt de rechtszaak “bijzonder triest en verontrustend, omdat ze op gevoelloze wijze de verschrikkelijke en nog volop spelende globale impact van de covidpandemie negeert”. Volgens het bedrijf legt de streamingrelease Johansson bovendien geen windeieren.

Streamingoorlog

Dat een vast bedrag gekoppeld is aan een zogenaamde back end deal is vrij gebruikelijk in de Amerikaanse filmindustrie, zegt regisseur Jan Verheyen. Zo kunnen acteurs – “maar vaak ook regisseurs of in zeldzame gevallen zelfs scenaristen” – mee profiteren van de winst van ticketverkoop of video on demand. “Daar zijn de afgelopen decennia al veel juridische robbertjes over uitgevochten.”

Toch is deze zaak duidelijk een symptoom van een onderliggend conflict. Bioscopen zijn lange tijd dicht geweest, en draaien nog steeds op lage bezetting. Black Widow zorgde in het openingsweekend nog wel voor een coronarecord in de zalen, maar zakte daarna in. De National Association of Theatre Owners ziet dat als het bewijs dat een exclusieve release meer inkomsten garandeert “voor alle belanghebbenden”.

De cinema-uitbaters delen natuurlijk niet in de winsten van de streamingplatformen. Die vechten bovendien een oorlog uit “op leven en dood voor marktaandeel”, ziet Verheyen. “Dan is het zaak om je zo blinkend mogelijk in de etalage te zetten.” Volgens de advocaten van Johansson is dat de grote drijfveer voor de gelijktijdige release op Disney+: nieuwe maandabonnementen binnenrijven.

Disney is alvast niet de eerste die op kritiek stoot uit de industrie. Ook de beslissing van Warner Bros om alle films in 2021 gelijktijdig en gratis op streamingdienst HBO Max te plaatsen, zonder veel inspraak, lokte hevige reacties los. Warner Bros zou intussen wel al meer dan 150 miljoen euro aan compensaties uitbetaald hebben aan acteurs en regisseurs.

“Alle bestaande afspraken zijn door deze pandemie op hun kop gezet”, vertelt Verheyen. De zaak van Johansson kan een belangrijk precedent scheppen, zeker voor wie wat lager op de ladder staat. Of ze daarom aan het langste eind trekt is niet gezegd. De hamvraag is: hoe bewijs je dat het bioscoopmodel is ondergraven door die gelijktijdige release, en niet door de huidige coronasituatie?

Het onlineplatform Picl werkt bijvoorbeeld al sinds 2017 met die gelijktijdige releases in Nederland. Een heel andere markt, maar een analyse van de impact zou geen ‘kannibaaleffect’ aantonen. De bioscoopliefhebber is niet per se de streamingadept, zo veel is duidelijk. “Maar je mag er zeker van zijn dat er nu fortuinen worden gespendeerd aan onderzoeksbureaus”, zegt Verheyen. “Die zullen in detail moeten nagaan: hoe zitten de verhoudingen nu precies in elkaar?”