Van kneusje naar absolute wereldtop: hoe België in amper 15 jaar een hockeynatie werd

De manier waarop de Red Lions dinsdag van het veld stapten, na de 5-2 overwinning in de halve finale tegen India, kon moeilijk nog meer stoïcijns. Alsof het niet meer dan een opstapje was naar dat ene, absolute doel. “In Rio huilden we tranen met tuiten omdat we naar de finale mochten”, zei doelpuntenmaker Loïck Luypaert bij Sporza. Een finale die ze in 2016 verloren tegen Argentinië. Tegen Australië, nochtans de nummer één van de wereld, was er maar één doel: “We gaan voor olympisch goud.”

Niemand die nog van die ambitie schrikt, zelfs niet de noorderburen. Toen die vijf jaar geleden werden gewipt in de halve finales kreeg Bert Wentink – technisch directeur bij de Belgische hockeybond – van zijn landgenoten een massa berichtjes die bol stonden van verbazing en ontreddering. Vandaag stelt Marc Lammers, ook al een Nederlander en ex-bondscoach van de Red Lions, het volgende: “Er wordt alom erkend dat jullie de betere zijn. Dat België dat met een vijfde minder hockeyleden verwezenlijkt, vervult ons zelfs een beetje met schaamte.”

Ooit was het andersom. Oudgediende Manu Leroy, vandaag co-commentator op Sporza, herinnert zich de periode 2002-2005 binnen de Belgische hockeyploeg nog levendig: “We moesten zelf 50 euro bijleggen voor ons trainingspak. Toen we na een interland met de Nederlanders aan het nakaarten waren, vertelden ze dat ze in een vijfsterrenhotel in Amsterdam overnachtten, waar ook de voetballers vaak verbleven. Wij sliepen op een camping, in een grote tent met veldbedden. Dat durfden we niet eens te zeggen aan hen.”

Ook Red Lion Thomas Briels, een van de anciens in Tokio, herinnerde zich onlangs in Het Nieuwsblad dat België ooit “een absoluut lachertje” was. Er werd twee keer per week getraind op clubniveau, een doelpunt tegen een topland was al missie geslaagd, en na het laatste fluitsignaal volgde steevast een stevige ‘derde helft’. “Deze ploeg zou met 15-0 winnen van het team van destijds.” Hoe is het zo snel gekeerd?

365 dagen topsporter

Het verhaal gaat dat het allemaal in 2005 begon met een telefoontje. Marc Coudron, op dat moment recordinternational met 358 caps, werd aangesteld als nieuwe bondsvoorzitter van de KBHB en was het amateurisme zat. Hij benaderde de Nederlander Bert Wentink, actief als coach bij Dragons in Brasschaat, voor de positie van technisch directeur. “Maar ook Giles Bonnet (Zuid-Afrikaan die van 2001 tot 2007 bondscoach was, MIM) zette voordien al belangrijke stappen”, zegt Leroy. “Door bijvoorbeeld video-analyses te introduceren.” Op het EK in 2007 haalde de ploeg ‘stoemelings en al krasselend’ de halve finale, om in de laatste seconden grootmacht Duitsland te verslaan. “Daardoor heeft het grote publiek ons ontdekt, en uiteindelijk leef je als sporter toch een beetje bij de gratie van het publiek.”

Er worden vanaf dan steeds meer fondsen losgeweekt bij het BOIC, Sport Vlaanderen of de Franstalige tegenhanger ADEPS, waarmee telkens een nieuw laagje wordt gemetseld. Het budget zal onder Coudron, die dit jaar een stap opzij zette, groeien van 4.000 euro naar zo’n 3,5 miljoen euro.

Een ambitieus plan en veel talent is echter niet genoeg, zegt Marc Lammers, van 2012 tot 2014 bondscoach. “Er moet ook een mentaliteit bij de spelers zijn om 365 dagen per jaar als topsporter te leven. Toen ik arriveerde was dat enkel op maandag en dinsdag, het weekend was voorbehouden voor een pintje en een sigaretje.” Emmanuel Stockbroeckx, die in 2013 bij het team terechtkwam en deze Spelen door een ernstig hoofdletsel mist, zegt: “Er waren toen al serieuze jongens, maar ook nog gasten die voor een belangrijke training nog zwaar uitgingen.”

Enkele jongens werden uit het team gezet. “Een harde les die we nodig hadden”, aldus Briels. Al voegt Lammers meteen toe: “De spelers waren vooral de eigenaar van hun eigen plan. In Nederland is er vaak ruzie tussen de clubs en de bond over het aantal trainingen. De Belgen zijn zelf als groep naar hen gestapt en hebben gezegd: ‘Dit is hoe wij het willen.’” Voor elk toernooi worden nu blokken van meerdere maanden ingelast, waarbij de Belgische selectie van maandag tot donderdag samenspeelt en enkel op vrijdag naar de club trekt.

Die keuze loont, zowel op tactisch als fysiek vlak. Voor het WK in Den Haag in 2015 blijkt uit tests bij TopSportsLab in Leuven dat de hockeyers sneller en explosiever zijn dan de voetballers. “België is samen met Australië de meest fitte ploeg ter wereld”, zegt Lammers.

Voor het grote geld hoeven de spelers die arbeid nochtans niet te leveren. Vooral de clubs voorzien in het loon, dat voor topspelers in de Belgische competitie kan oplopen tot 2.000 à 3.000 euro per maand. De bond verloont de Red Lions volgens aantal caps. “Je mag nog zo goed zijn, als je slechts 50 caps hebt, raap je maar 500 euro per maand”, zegt Stockbroeckx. In een olympisch jaar voorziet ook het BOIC een vergoeding.

Ukkel en Brasschaat

De voorbije jaren heeft België zich comfortabel in de wereldtop genesteld, met goud op het WK in 2018, goud op het EK in 2019 en zelfs even de nummer één plek op de FIH-ranking. Allemaal onder de hoede van de Nieuw-Zeelandse coach Shane McLeod, die bekend staat als een meester-motivator. 

Voor de halve finale in Rio wakkert McLeod de emoties aan met verhalen vanuit de ziekenhuisafdeling waar zijn vrouw werkt. “Hij weet altijd een gevoelige snaar te raken. Dan vertelt hij bijvoorbeeld over zijn zoontje Koda, en hoe hij hoopt dat die met trots naar ons kan kijken”, zegt Stockbroeckx.

Nu wordt het vooral zaak om dat glanzende huisje niet weer af te breken. Onder impuls van de Red Lions – en ook de Red Panthers – is het hockey alvast jaar na jaar populairder geworden. Van 16.000 leden in 2005 tot ruim 50.000 op dit moment, mooi verdeeld volgens Vlaanderen en Wallonië en volgens geslacht. Zelfs prins Gabriel speelde een tijd lang bij White Star in Evere.

Dat laatste bevestigt ook wel een beetje het elitaire karakter van hockey in ons land. Enkele jaren geleden zei ex-bondscoach en Nederlander Jeroen Delmee vaak verbaasd te zijn van “van het Frans dat zelfs bij Antwerpse of Gentse clubs weerklonk.” Bij de chique Belgische clubhuizen zag hij een indrukwekkend wagenpark “en daar krijg je weleens champagne met oesters voorgeschoteld, een groot verschil met onze bitterballen”.

“Maar ook dat zie je door die snelle groei veranderen”, zegt Lammers. Naast de mooie clubhuizen in Ukkel of Brasschaat zijn er nu evengoed hockeypleinen geopend in Neerpelt of Turnhout. “Die verbreding hou je simpelweg niet tegen.” Alleen West-Vlaanderen gaat naar verluidt moeilijk overstag. Misschien kan olympisch goud het laatste zetje geven.

Het parcours van de Lions in vijf sleutelmomenten

2005

Marc Coudron wordt aangesteld als nieuwe bondsvoorzitter en haalt de Nederlander Bert Wentink binnen als technisch directeur. Ze worden de architecten van een structuur die het Belgische kleindenken overstijgt.

2007

Op het EK in Manchester devieert de twintigjarige Jérôme Truyens in de allerlaatste seconden de bal in het Duitse doel. België haalt verrassend brons, en mag naar de Olympische Spelen in Peking.

2013

Na een vijfde plaats op de Olympische Spelen in Londen halen de Red Lions zilver voor eigen publiek, op het EK hockey in Boom. Het blijkt een eerste piekmoment, want nadien zakt de ploeg wat weg, volgens insiders onder meer door communautaire spanningen onder de Nederlandstalige coaching.

2016

Onder leiding van de Nieuw-Zeelandse coach Shane McLeod stomen de Red Lions door naar de finale van de Olympische Spelen in Rio. De ploeg weent tranen met tuiten na de overwinning in de halve finales tegen Nederland, maar vergeet het af te maken tegen Argentinië. Zilver is het verdict.

2018

Op het WK in India halen de Belgische hockeyers de wereldtitel binnen na bloedstollende shoot-outs. Nadien volgt goud op het EK in Antwerpen (2019) en in de Hockey Pro League (2021). Slechts één titel ontbreekt nog.