Bij buitenlandse rampen lukt coördinatie tussen hulpdiensten wel, waarom in eigen land minder?
Wanneer ons land hulpverleners uitstuurt naar een buitenlandse ramp, loopt communicatie en coördinatie met andere internationale teams meestal vlot. Waarom lijkt dat bij de watersnoodramp in eigen land minder goed te verlopen? "Op internationaal niveau is getraind op samenwerken en informatie delen. Misschien moeten we dat in eigen land ook zo proberen", zegt Geert Gijs, de vroegere coördinator van het B-Fastteam, in "De wereld vandaag".
Het herstel in de getroffen regio gaat nog lang duren. Op sommige plekken is drie weken na de watersramp de nood nog altijd bijzonder hoog. De kritiek op de aanpak zwelt intussen aan. Gijs merkt ook op dat het niet overal even vlot verloopt, maar wil niet met de vinger wijzen.
"Ik ken geen enkele hulpverlener die bewust een fout maakt, dat het nu fout loopt is vooral een samenloop van omstandigheden en wijst op een systeemfout", zegt Gijs. "Iets is niet meer aangepast aan de noden van deze tijd. We moeten kijken hoe we het systeem kunnen verbeteren."
"We moeten op alle niveaus prioriteit geven aan crisisbeheer", zegt Gijs in op Radio 1:
Ex-coördinator van B-Fast Geert Gijs over overstromingen: "Crisisbeheer moet efficiënter"
Sinds enkele jaren is het B-Fast-team opgedoekt wegens bezuinigingen. Het "Belgian First Aid and Support Team" rukte uit bij grote rampen in het buitenland om snel noodhulp te bieden. Hadden ze nog bestaan dan hadden ze uiteraard ook in Luik en omgeving hun steentje kunnen bijdragen. "We hadden een verschil kunnen maken", zegt Gijs daarover, "maar de kennis en expertise is uiteraard nog altijd aanwezig."
B-Fast had een verschil kunnen maken, maar de kennis en expertise is uiteraard nog altijd aanwezig
Gijs pleit er vooral voor om te leren uit onze jarenlange internationale ervaring. "Als je in het buitenland helpt bij een ramp kom je samen met tientallen andere internationale teams op het terrein terecht die allemaal dezelfde visie hebben op de aanpak van een crisis", legt hij uit. "Op internationaal niveau is getraind op samenwerken en informatie delen. Misschien moeten we dat in eigen land ook zo proberen."
De gewezen B-Fast-coördinator wil daarom vooral vooruit kijken. "We moeten lessen trekken uit deze crisis en beter leren samenwerken", zegt hij. "Het bestrijden van de crisis is belangrijker dan de individuele hulpdienst of de politieke lagen in ons land. Het oplossen van de crisis moet primeren. We moeten op elk niveau prioriteit geven aan crisisbeheer."
"Terzake" schetste vorige week een onthutsend beeld van de amateuristische hulpverlening in Pepinster.
Kritiek van Defensie en hulpdiensten
Legertopman luitenant-generaal Marc Thys spaarde gisteren in "Terzake" zijn kritiek niet. De middelen van de Civiele Bescherming, de brandweer en het leger zijn volgens hem de laatste jaren zo uitgedund dat het soms moeilijk is om hun taak uit te voeren. "Ik begrijp dat men gekeken heeft naar efficiëntiewinsten, maar in de hulpverlening gaat het niet om efficiëntie, maar om effectiviteit", zei hij.
Als concreet voorbeeld haalt Thys er de genietroepen van het leger bij die sterk zijn afgebouwd. "Vroeger hadden wij volledige eenheden voor het herstellen van wegen, maar vandaag is dat heel beperkt geworden. Vroeger konden wij bruggen leggen, nu niet meer. Het gaat hier om een erosie van het defensie-apparaat en van andere diensten", klonk het.
"We hebben een crisis nodig om tot het besef te komen dat we een probleem hebben", zei Marc Thys in "Terzake":
Volgens Bert Brugghemans, commandant van de brandweerzone Antwerpen, kan het zeker op vlak van coördinatie en communicatie beter. "Dat wij met brandweerzone Antwerpen naar Luik gingen en hoe we samen met de lokale zone de hulpverlening konden opstarten, is te danken aan ons vrijwillige netwerk van brandweerzones zelf", zei hij enkele dagen geleden nog aan onze redactie. Ook het Rode Kruis geeft toe dat het op het terrein niet naar behoren verloopt.
Eerder had ook crisisexpert Hugo Marynissen (Antwerp Management School) kritiek. Hij vindt dat het crisisbeheer in ons land dringend moet worden herbekeken. "We gaan de volgende jaren meer en meer crisissituaties tegenkomen en daar zijn we niet klaar voor", waarschuwde hij recent.
Hij pleitte als lid van de Bijzondere Kamercommissie COVID-19 voor de oprichting van een Belgisch agentschap voor crisismanagement, een Belgian Emergency Management Agency (BEMA) naar het voorbeeld van het Amerikaanse Federal Emergency Management Agency (FEMA). Die aanbeveling is echter gesneuveld in het rapport met de politieke aanbevelingen van de Kamercommissie.
Op het terrein zelf leveren de hulpdiensten goed en nuttig werk. De coördinatie kan meestal wel beter, blijkt uit deze reportage van eerder deze week:
Kan Federale Ondersteuningscel soelaas bieden?
Na de bakken kritiek op het gebrek aan coördinatie van de hulp ter plaatse, lijkt sinds gisteren toch iets te verschuiven. Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) heeft de oprichting van een Federale Ondersteuningscel aangekondigd om de hulpverlening beter te coördineren.
Daarnaast is er ook een orgaan opgericht door de regering van het Waalse gewest: het "Commissariat Spécial à la Reconstruction".
In de Federale Ondersteuningscel zitten verschillende gespecialiseerde medewerkers, die verschillende disciplines vertegenwoordigen. Het gaat om de Federale Politie, Volksgezondheid, de brandweer, de Civiele Bescherming en Defensie, in nauwe samenwerking met de Infocel van het Nationaal Crisiscentrum.