Hoe is het mogelijk dat een coronascepticus een vooraanstaand viroloog voor de rechter krijgt?

Door het raam van het gerechtsgebouw in Mechelen kijkt Marc Van Ranst (56) naar buiten. Hij heeft een stapel dossiers onder zijn arm geklemd en oogt vermoeid. Hij kijkt naar beneden, naar de draaiende camera’s van de Belgische en Nederlandse pers. Ze filmen de glunderende Willem Engel (44), die zichtbaar in zijn nopjes is door alle aandacht.

Wanneer een van de journalisten lucht krijgt van Van Ranst, wijst hij naar het openstaande raam. Alle camera's zwaaien omhoog. De viroloog duikt weg en gaat op een bankje zitten. Het chagrijn druipt inmiddels van zijn gezicht af.

Al maanden kruist de Belgische wetenschapper de degens met coronacritici. Daarbij deinst Van Ranst er niet voor terug om ze een stevige veeg uit de pan te geven. Want wie volgens de wetenschapper onzin uitkraamt, moet ontmaskerd worden.

Polemiek

Een van de mensen die het moet ontgelden is voormalig dansleraar Engel, die een ‘mafkees’, ‘oplichter’ en ‘irrelevante rattenvanger van Hamelen’ wordt genoemd. “Je kan al je kennis van virologie, immunologie en epidemiologie op de achterkant van een postzegeltje schrijven en zelfs nog plaats over hebben.” Omgekeerd noemt Engel de viroloog onder andere een ‘kinderlokker’, ‘dik oud mannetje’, en ‘Holle Bolle Gijs’. 

Een polemiek op het scherpst van de snede. Maar volgens Engel heeft de viroloog een strafrechtelijke grens overschreden toen hij in het Nederlandse Financiële Dagblad zei ‘niet met extreemrechtse mensen en virusontkenners in debat’ te gaan. Engel vindt dat er bij die kwalificatie sprake is van laster en daagde Van Ranst voor de Belgische rechter. En dat was volgens de viroloog juist niet de bedoeling. “Ze hebben me al zo lang uitgedaagd voor een debat, maar dat heb ik geweigerd. Nu moet ik wel.”

Een waardige uitwisseling van ideeën kwam woensdag in de rechtszaal niet van de grond. De advocaat van Engel voerde een 40 minuten durend betoog waarin hij de viroloog onder andere uitmaakte voor een ‘roddeltante’ die zijn cliënt zwartmaakt, en vroeg de rechter hem te onderwerpen aan een psychiatrisch onderzoek. Engel eiste een schadevergoeding van 1.000 euro en 1.400 euro om zijn advocaatkosten te vergoeden. Van Ranst schudde al luisterend aanhoudend zijn hoofd en hief zijn handen in de lucht, als gebaar van onmacht.

De mallemolen van Engel

De vraag die zich opdringt is hoe het voor Engel mogelijk is geweest om de vooraanstaand wetenschapper voor het gerecht te dagen. Ook Van Ranst sprak van “misbruik van de rechtbank voor simpel vertier”. Zangeres Heddy Lester parafraserend: “Wij draaien allemaal mee in de mallemolen van Willem Engel. Het mag stilaan gedaan zijn.”

Iedereen kan – zonder tussenkomst van politie of justitie – voor laster een civiele zaak tegen een ander aanspannen. Maar wat het Openbaar Ministerie betreft, die de rechter adviseert, is dit geen lasterzaak maar is er sprake van een drukpersmisdrijf. Als de rechter de redenering van het OM volgt, zal een ander hof zich over de zaak buigen. Daarmee wordt een eventuele veroordeling van Van Ranst nog minder waarschijnlijk. 

Op 9 september doet de rechter uitspraak, maar wat er ook wordt beslist, volgens Van Ranst heeft Engel hoe dan ook al gewonnen. Hij heeft zojuist zitten kijken hoe zijn opponent de trappen van de rechtbank is afgedaald. Nu staat Engel glimmend van trots opnieuw de pers te woord. “Er staan daar beneden verschillende cameraploegen. Dankzij deze zaak krijgt hij nóg meer aandacht. Hij gebruikt bovendien een tactiek van trial by association. 

“Hoe vaker hij mij in aanraking brengt met de rechtbank, die geassocieerd wordt met criminelen en verkrachters, hoe meer hij me verdacht kan maken. Maar ik ben niet op mijn mond gevallen, ik laat me niet muilkorven.”