Welkom in Skid Row (Los Angeles), de achterbuurt in de ban van crystal meth

Door illegale migratie, stijgende woonlasten en de covidcrisis zijn er sinds tien jaar nog nooit zoveel daklozen geweest in de VS. Volgens cijfers van het HUD, het ministerie van Volkshuisvesting, waren er 600.000 daklozen in heel het land. 65.000 van hen bivakkeren in Los Angeles. Overal in de stad zie je tentjes: bij de op- en afritten van de Freeways, onder vrijwel elk viaduct, in het sjieke Echo Park en aan de toeristenstranden van Venice Beach. Maar ground zero van de crisis is en blijft Skid Row.

Deze wijk in downtown LA is nu gegroeid tot een gigantisch tentenkamp van 60 stadsblokken waar naar schatting 8.000 daklozen een onderkomen hebben gevonden. Een paar straten verder ligt Broadway met zijn statige theaters, waar in de gloriedagen van Hollywood feestelijke premières plaatsvonden. Daar ligt ook de Bradbury Building, waar de legendarische scènes uit de dystopische sciencefictionfilm Blade Runner zijn opgenomen. De filmische toekomstnachtmerrie lijkt hier werkelijkheid geworden met duizenden verschoppelingen die tegen een achtergronddecor van de glimmende wolkenkrabbers van het Banking District rondscharrelen. De ergste gevallen zijn zwaar gestoorde psychiatrische patiënten die naakt over straat kruipen, hun behoeftes doen waar het maar uitkomt, en tegen de lucht schreeuwen terwijl ze woeste gebaren maken met hun vuisten.

Andere daklozen liggen in een verkrampte houding op de stoep in de brandende zon te slapen. Een penetrante lucht van urine en wiet, sinds kort legaal in Californië, hangt in de straten. De meeste daklozen zitten gewoon apathisch voor zich uit te staren, onder invloed van de vele drugs die hier volop verkrijgbaar zijn.

Was vroeger crack nog de favoriete drug voor de down and out die met een straatprijs van 3 dollar per portie in het bereik lag van iedere zwerver, nu is crystal meth drug numero uno voor de absolute onderklasse. “It is Chris versus Crack, and Chris is winning”, legt Holly, een Skid Row-bewoner, me uit. Het verschil is dat de high van crack maar 15 minuten duurt. Met een portie crystal meth is men een halve dag onder de pannen – een gunstige prijs-kwaliteitverhouding. Holly gaat verder: “Met crack check je out in drie dagen. Meth daarentegen laat je nooit meer los.” Holly is een ervaringsdeskundige die niet vies is van een pijpje crack: “Crack is één schoen aan, één schoen uit. Crystal meth is beide schoenen kwijt.”

Naar schatting zit 80 procent van Skid Row aan de crystal meth. Het kan worden gerookt in een glazen pijpje, gespoten en gesnoven. Een gebruikersportie is al verkrijgbaar voor 5 dollar (4,2 euro), legt Scotty, een zware gebruiker, uit. Hij laat me graag zien hoe makkelijk het is om een nickel, een stuiver, te scoren – straattaal voor een portie van 5 dollar drugs. Hij roept een naam bij een tentje en schuift vijf dollarbiljetten door een gat in de voorluifel. Dan komt een man tevoorschijn die schielijk op een stoeltje wat witte korrels, ineengefrommeld in een stukje plasticfolie achterlaat. Scotty pakt zijn bestelling. De hele transactie heeft nog geen minuut geduurd.

Veel crystal-methgebruikers bekostigen hun gebruik door zelf ook te dealen, zodat door een sneeuwbaleffect het gebruik zich als een inktvlek uitbreidt. Scotty heeft een ander verdienmodel. “I slam three dimes a day”, legt hij uit, waarmee bedoeld wordt dat hij voor 30 dollar per dag meth injecteert. Het heet slammen, omdat het effect zo overweldigend krachtig is, alsof men een deur dichtslaat. Scotty gaat elke ochtend om half negen naar de needle exchange op Fifth Street om daar schone spuiten te halen. De term ‘exchange ‘suggereert dat je daar een vuile spuit kan omruilen voor een schone. Maar het werkt anders. De vrijwilliger achter de balie kent Scotty bij naam en geeft hem een bruine papieren zak. Scotty heeft nog het fatsoen om een rustig plekje te zoeken voor zijn shot, maar veel cliënten spuiten en roken gewoon op de stoep voor de needle exchange.

Verderop in een steegje toont Scotty de inhoud van de zak. Veertig spuiten, ontsmettingsalcohol en bandjes om zijn arm af te binden, waardoor je aders opzwellen zodat die makkelijker te vinden zijn voor de naald. Zelf gebruikt Scotty vijf, zes spuiten per dag. De resterende verkoopt hij door voor één dollar per stuk, waarmee hij zijn gebruik financiert. Ook krijgt hij van alle organisaties en vrijwilligers die in de buurt werken veel flesjes gratis water. Die verkoopt hij door, drie flesjes voor een dollar, aan louche winkeltjes die een flesje voor één dollar verkopen.

Scotty heeft een lange historie van gebruik. Vroeger was hij gelegerd in Duitsland. Daar maakte hij zelf zijn meth, met de Tsjechische methode in een keukenlabje, met jodium, fosfor en efedrinepillen. Hij verdiende duizenden Deutschmarken extra per maand, en was er trots op dat hij nooit gepakt werd. Scotty was zo slim zijn verdiende geld op te sparen, en terug in de VS begon hij een firma in gereedschap. Zijn verslaving met crystal meth kreeg hij onder controle doordat hij naar eigen zeggen een kratje bier per dag leegdronk. Zijn leven kwam in een neerwaartse spiraal toen zijn vrouw kanker kreeg en de chemotherapie niet aansloeg. Hij raakte de controle over zijn drinken kwijt, verloor zijn bedrijf en begon weer met crystal meth.

Uiteindelijk spoelde hij drie jaar geleden op Skid Row aan. Vroeger moet hij een boom van een kerel zijn geweest. Nu heeft hij littekens op zijn armen van het spuiten en is hij vel over been. Voorheen gebruikte hij heroïne, maar hij zegt daarvan te zijn afgekickt dankzij crystal meth. Aanvankelijk rookte Scotty, maar een vriendin leerde hem slammen en merkte dat dat een veel intensere ervaring geeft. “Als ik voor 10 dollar spuit, kom ik spontaan meerdere keren achter elkaar klaar”, vertelt hij glunderend. “Heerlijk.”

Hij heeft bloedige korsten op zijn hoofd. Verwondingen opgelopen in gevechten of gewoon bij valpartijen. Zware rimpels doorgroeven zijn gezicht en uit zijn mond steekt zijn laatste tand. Hij klaagt dat hij last heeft van zogenaamde tweakers. Dat zijn imaginaire beestjes die een gebruiker denkt onder zijn huid te voelen. Daarom krabben hardcore verslaafden ook hun huid open en krijgen ze zweren en infecties. “Iedere dealer probeert het sterkste spul te verkopen. Ze mengen de meth hier ook met een heel klein beetje fentanyl, om het nog krachtiger te maken.”

Fentanyl is een synthetisch opiaat, kunstmatige heroïne, maar dan honderd maal sterker. Twee milligram is al dodelijk. Het wordt door Mexicaanse kartels gemaakt, maar ook rechtstreeks uit China geïmporteerd. Zowel autoriteiten als gebruikers merken op dat er steeds vaker fentanyl wordt toegevoegd aan crystal meth. Zo worden de fysieke onthoudingsverschijnselen nog sterker – heftige koorts en diarree, net als de coldturkeyverschijnselen van heroïne.

Openlijk drugsgebruik

Ik fotografeerde ook in 2003 op Skid Row. Het verschil was dat het gebied toen aanmerkelijk kleiner was; de helft van nu. Ook had crystal meth toen nog niet zijn intrede gedaan. De toenmalige roesmiddelen waren alcohol en crack. En de meeste daklozen gebruikten niet openlijk op straat. Jimmy, een dakloze alcoholist, dronk heel discreet zijn enorme fles bier uit een papieren zak.

Nu rookt iedereen zonder gêne crystal meth in het openbaar uit de typische glazen pijpjes met een bolletje aan het einde. In 2020 werd de zogenaamde Proposition 47 aangenomen in het liberale Californië. Niet alleen werd winkeldiefstal van goederen tot een waarde van 950 dollar van een misdaad teruggebracht tot een overtreding, ook het gebruik en bezit van harddrugs werd uit het strafboek gehaald. Vroeger kon men nog door de politie gearresteerd worden voor crack roken, nu negeert de politie publieke consumptie.

Voorstanders argumenteren dat de nieuwe wet verslaafden niet meer criminaliseert, maar eerder als patiënten ziet. Tegenstanders beweren dat Proposition 47 harddrugs uit de taboesfeer heeft gehaald en mede door de legalisering van cannabis tot een enorme toename in het gebruik heeft gezorgd.

“Dit is een Disneyland voor verslaafden”, legt Pastor Blue uit, een voormalige dealer, pitbullfokker en zelfuitgeroepen dominee uit Atlanta, die na een verblijf in de gevangenis hier is neergestreken. De overgrote meerderheid van de Skid Row-residenten heeft een gevangenisverleden – een oudere man heeft zelfs als badge of honor zijn bruine hemd van de LA County Jail nog aan. Pastor Blue is een van de zeldzame positieve mensen op Skid Row. Op Crocker Street, een straat midden in Skid Row die vol staat met tenten, heeft hij samen met zijn maat Holly een enclave geschapen waar mensen rustig kunnen zitten op bankstellen onder een luifel, uit de brandende zon. “Een toevluchtsoord, een vredige plek midden in deze chaos”, legt hij uit. Pastor Blue houdt consult, geeft advies en houdt zijn stek grondig schoon; dagelijks is hij met een bezem in de weer om opgehoopt vuil van zijn territorium te verwijderen.

Maar overal om hem heen heerst de waanzin. “De mensen zijn gewoon pratende honden”, is het snoeiharde oordeel van Vemo, een veteraan die tegenover Pastor Blue tijdelijk in een shelter zit maar vanuit zijn gigantische pick-uptruck het leven op Skid Row aanschouwt. “Als ze moeten schijten, laten ze gewoon midden op straat de broek zakken en laten alles lopen. Ze leven niet, ze vegeteren.” Net op dat moment zien we hoe een vrouw midden op straat urineert. Ze maakt haar intieme delen schoon met een fles water en wc-papier, dat ze na gebruik op de grond gooit. “Op zijn minst veegt ze zichzelf nog af”, merkt Vemo op. “Het is niet triest, maar gewoon pathetisch hoe mensen hier afglijden tot holbewoners.”

Vemo is op Skid Row verzeild om het papierwerk voor zijn veteranenuitkering te regelen. Is dat rond, dan is hij meteen vertrokken. Hij laat zich sarcastisch uit over de hulpverleners die elk weekend naar Skid Row afzakken om daar eten en flesjes water uit te delen en hun goede daden ook laten registeren door elkaar te fotograferen. “Liberal ­Jesus junkies”, zegt hij snerend. “Kleine blanke meisjes die zichzelf fantastisch vinden omdat ze flesjes water aan armoezaaiers uitdelen. En alles blijft hetzelfde op Skid Row. Het enige dat verandert is de kalenderdag.”

Gelukkig

“Als ik crystal meth rook, voel ik me gelukkig”, zegt Nancy, een dakloze vrouw, terwijl ze aan een glazen pijpje lurkt en witte rook uitblaast. Haar gebruik is al drie jaar constant, zegt ze: een halve gram meth per dag. Sommige gebruikers kunnen aanvankelijk met een grammetje een week lang rondkomen, maar glijden door gewenning af naar uiteindelijk een paar gram per dag. Nancy zit in een fauteuil die tegen een muur staat, veilig afgesloten door tentzeil aan de ene kant, een tent aan de andere kant en een oude piano aan de straatkant, waarop Rodney, een oude man met een grote witte baard, ‘Hotel California’ speelt.

Dit is een straathoek op Los Angeles Street en 3rd Street en een groepje mensen, Rodney, Anthony en Justin, woont hier samen. Rodney is een voormalige muzikant uit Virginia. Volgens eigen zeggen brandde de bus van zijn band met het volledige instrumentarium uit en raakte hij aan lagerwal. Op Skid Row hebben ze een oude piano gevonden en naar hun hoek gesleept. Soms spelen er andere daklozen op, een zeldzaam stukje rust en schoonheid in deze smerige omgeving.

Justin is een jongen van achter in de twintig. Hij is verslaafd aan heroïne en probeert nu met methadon af te kicken. Hij heeft twee kleine bijlen ter zelfverdediging, die hij met een slijpsteen messcherp houdt. “Ik ben blij voor mijn tegenstander dat ik ze nooit heb hoeven te gebruiken”, merkt hij op. Vaak zie ik Justin in een leunstoel in een diepe slaap, of is het een roes, weggedommeld. Een tent verderop woon Anthony, een veteraan. Vroeger gebruikte hij veel meth en coke, maar naar eigen zeggen kreeg hij er genoeg van om met zijn gebruik de patserige wagens van dealers te financieren. “Ik besloot mijn geld te houden daar waar het thuishoort. In mijn eigen zak.” Nu werkt hij om de hoek in een warenhuis als magazijnbediende. “Ik hou er niet van om werkloos rond te hangen. God gaf me een gezond en krachtig lichaam.” Elke dag is hij om 6 uur uitgewerkt en neemt hij een blikje kattenvoer mee voor de aangelopen poes die het groepje als huisdier heeft aangenomen.

Anthony denkt niet alleen aan de dieren. Hij heeft een extra tent opgezet als noodopvang voor vrouwen, de meest kwetsbare groep op Skid Row. Iemand die regelmatig komt aanwaaien is Anna, een vrouw met een opvallend mooi gezicht dat voornaamheid en edelheid uitstraalt. Ze gebruikt veel crystal meth, geeft ze toe. Meestal valt er met haar geen woord te wisselen. Een keer zie ik ze terwijl ze haar blote benen en armen heeft ingesmeerd met witte muurverf. Een andere keer ligt ze op een matras bij de piano vredig te slapen, al haar bezittingen in een winkelwagentje. Haar hand is omzwachteld met lappen stof – een ontsteking die maar niet wil genezen. Rodney bezweert haar dat ze naar een ziekenhuis moet gaan vanwege de kans op een zware infectie. Maar dat is niet nodig volgens haar. Op mijn laatste dag Skid Row heeft ze haar gezicht met een zilverachtige schmink opgemaakt. Met de top van een vishengel licht ze de sluier op die ze over haar hoofd heeft, en wijst ze naar haar nieuwe vriend, een jonge hippie die minutenlang in een boeddha-achtige meditatiepose langs haar winkelwagen op de stoep zit.

Granieten aanrecht

Andy Bales is de begeesterde directeur van de United Rescue Mission (URM), een van de grootste en oudste shelters op Skid Row. In de hoogtijdagen konden er wel duizend mensen terecht. Nu is de capaciteit door de coronacrisis teruggebracht tot een derde. Bales zit in een rolstoel vanwege een dubbele amputatie. Zijn eerste been verloor hij door een stafylokokkeninfectie door een snijwond die hij opliep op de smerige straten van Skid Row. Zijn overgebleven been raakte daarna zo overbelast dat hij daar ook complicaties ontwikkelde en het ook geamputeerd moest worden. “Lokale gangs controleren de straten hier. Zij verkopen de crystal meth die rechtstreeks van de Mexicaanse kartels komt. Maar als je dat zegt, word je door liberals beschuldigd dat je de gangs stigmatiseert.” Het bleef niet alleen bij deze aantijgingen. Bales werd bedreigd door gang members die bij de URM op de stoep stonden.

Bales is een fel criticus van het stadsbeleid. Dat heeft besloten wooneenheden te bouwen voor de daklozenpopulatie. Uiteindelijk zijn er van de 10.000 appartementen die gebouwd zouden worden, maar 800 afgeleverd, het afgelopen jaar. Voor een kostprijs van een half miljoen dollar per stuk. “Alles dat geen granieten aanrecht heeft is onacceptabel voor de stad. Ingrijpen in drank en drugsmisbruik vinden liberale politici ongeoorloofde inmenging in de privésfeer. Shelters vinden ze mensonwaardig. Die zijn inderdaad niet ideaal. Maar we praten hier over een enorme nationale humanitaire ramp. Het is een dodelijke politiek om per se onbetaalbare appartementen te willen neerzetten die er in de praktijk niet eens komen.”

“Dit is een crisis zoals we die nog nooit hebben meegemaakt”, gaat Bales door. “Er sterven hier in Los Angeles duizend daklozen per jaar. De builenpest is al gesignaleerd, er zijn resistente tuberculosestammen, hepatitis C en tyfus. Psychiatrische patiënten zwerven hier vrij over straat en brengen zichzelf en anderen in gevaar. Crimineel geweld van gangs neemt toe. Het kan gewoon niet langer.”

Door onder andere onvermoeibare lobbyisten als Bales is de ernst van de situatie tot de federale regering doorgedrongen. In april gebood ze dat de stad tegen oktober Skid Row moet ontruimen en voor vervangende huisvesting moet zorgen. Het stadsbestuur is vorige maand in hoger beroep gegaan. Voor Skid Row is het erop of eronder.

Teun Voeten is oorlogsfotograaf en ­cultureel antropoloog. Hij werkt aan een boek over globale trends in crystal meth, dat in 2022 verschijnt. Deze reportage kwam tot stand met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.