Taliban roepen vanuit paleis in Kaboel overwinning uit: “Welk regime er nu komt zal binnenkort duidelijk worden”

“De oorlog in Afghanistan is voorbij”, stelde een woordvoerder van de taliban. “Welk regime er nu komt, zal binnenkort duidelijk worden. We verzekeren dat we onze burgers de nodige veiligheid zullen bieden. We bemoeien ons niet met andermans zaken, maar we zullen ook geen inmenging van buitenaf toestaan. We hebben met de vrijheid van ons land en de onafhankelijkheid van ons volk bereikt wat we wilden.”

De strijders waren eerder op de dag de Afghaanse hoofdstad binnengetrokken, naar eigen zeggen “om plunderingen en chaos tegen te gaan”. Volgens CNN gebeurde de inval vreedzaam en bleven straatgevechten achterwege. Toch waren in buitenwijken op verschillende plaatsen schoten te horen, met minstens veertig gewonden tot gevolg. Ook de luchthaven lag op een bepaald moment onder vuur. De Amerikaanse ambassade riep haar burgers op om een schuilplek te zoeken.

 “We zullen er alles aan doen om het vliegveld open te houden voor de evacuatie”, aldus NAVO-chef Jens Stoltenberg. Het presidentiële paleis was intussen ook al veroverd. In de buurt van de Amerikaanse ambassade vonden volgens nieuwsorganisatie Al Jazeera vier explosies plaats.

President Ghani, zijn vrouw en de nationale veiligheidsadviseur waren intussen gevlucht naar Tasjkent, de hoofdstad van Oezbekistan. Dat meldt Al-Jazeera na een gesprek met een van zijn bodyguards.

De voormalige Afghaanse president Hamid Karzai beweert dat er nu een raad zal gevormd worden die de vreedzame machtsoverdracht in het land moet coördineren. Doel is om ervoor te zorgen dat er geen chaos uitbreekt in het land en dat inwoners zo weinig mogelijk moeten lijden.  De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties komt maandag bijeen over de kwestie.

De eerste berichten dat de taliban Kaboel waren binnengegaan kwamen vanochtend rond 9.30 uur (Belgische tijd) binnen. Voorbarig, want de leiders hadden hun strijders bevolen om halt te houden aan de poorten van de hoofdstad. Zowel het Afghaanse leger als de taliban waren niet van plan onnodige burgerslachtoffers te maken. “Er zijn onderhandelingen aan de gang om het transitieproces veilig te laten verlopen, zonder iemands leven, eigendom of eer in gevaar te brengen”, klonk het in een mededeling. 

Daarna kwam echter toch het bevel om de hoofdstad binnen te trekken. Volgens een woordvoerder van de taliban zouden de strijders de orde moeten bewaren en “plunderingen” moeten tegenhouden. 

De taliban willen naar eigen zeggen een regering vormen waarin “alle Afghanen gehoord worden”, niet alleen hun aanhangers. Daarnaast zouden ze ook “vrouwenrechten respecteren, privébezittingen niet afpakken en een vorm van mediavrijheid aanvaarden”. Dat is heel anders dan tijdens hun eerste regeerperiode van 1996 tot 2001, maar ook heel anders dan nu al de praktijk is in sommige gebieden die eerder al werden veroverd door de jihadisten. Daar zijn banen van vrouwen afgepakt en moeten ze een boerka dragen. Er zijn bijvoorbeeld al berichten van vrouwelijke bankbediendes die in de intussen gevallen stad Kandahar naar huis werden gestuurd en te horen kregen dat alleen mannelijke familieleden hun job mochten overnemen.

Veel landen hebben besloten om versneld hun ambassadepersoneel te evacueren. Onder meer Zweden en de Verenigde Staten handelen vandaag al, Duitsland komt morgen in actie.

Helikopters bleven onophoudelijk pendelen tussen de luchthaven van Kaboel en de Amerikaanse ambassade, een gigantisch complex gelegen in de hoogbeveiligde ‘groene’ zone in het centrum van de Afghaanse hoofdstad. Honderden werknemers konden Afghanistan op die manier al verlaten. De Amerikaanse vlag die op de ambassade wapperde, is mee naar de luchthaven genomen. 

Het Nederlandse ministerie van Defensie stuurt intussen een militair vliegtuig om ambassademedewerkers, lokaal personeel en tolken op te halen uit Afghanistan. Inmiddels is ook het Nederlandse ambassadepersoneel overgebracht naar een andere locatie, bij het vliegveld van Kaboel.

Veel Afghanen hoeven niet te rekenen op evacuatie per vliegtuig. Door de snelle omsingeling van Kaboel is chaos in de stad uitgebroken. Mensen wilden vluchten en probeerden hun geld van de bank te halen. Ook was er een stormloop op bureaus die visums uitgeven. De enige weg uit de stad en het land is het vliegveld, dat voorlopig nog  gecontroleerd wordt door Amerikaanse militairen. In de richting van de luchthaven stonden lange files. Mensen lieten hun auto achter en probeerden te voet het vliegveld te bereiken.

De moslimextremisten hebben eerder vandaag ook al zonder slag of stoot de belangrijke stad Jalalabad in het oosten ingenomen. Hierdoor hebben de taliban de wegen die het land met Pakistan verbinden ook onder controle gekregen.

“Er zijn momenteel geen gevechten in Jalalabad omdat de gouverneur zich heeft overgegeven aan de taliban”, zei een lokale functionaris tegen persbureau Reuters. “Het verlenen van toegang aan de taliban was de enige manier om het leven van burgers te redden.”

Zaterdag veroverden de taliban al noordelijke stad Mazar-e-Sharif, de hoofdstad van de provincie Balch en de vierde grootste stad van het land. Veiligheidstroepen zijn naar de grens met Oezbekistan gevlucht. De val van Mazar-e-Sharif wordt als rampzalig gezien voor de Afghaanse regering, die de controle over het noorden van het land daardoor nu grotendeels kwijt is. Juist het noorden gold voorheen als bolwerk van tegenstanders van de taliban.

Door de snelle opmars hebben de extremisten van de taliban veel wapens en voertuigen van het Afghaanse leger in handen gekregen. Op sociale media pronken strijders met het vaak uit de Verenigde Staten afkomstige wapentuig. Leden van de Amerikaanse inlichtingendiensten zeggen dat er tijdens de levering rekening is gehouden met het scenario dat de taliban wapens zouden overnemen, net als IS eerder deed in Irak. De snelheid waarmee het momenteel gebeurt, zou echter het absolute doemscenario zijn geweest. De NAVO noemt een politieke oplossing “urgenter dan ooit”.

“Wij helpen de luchthaven van Kaboel te blijven functioneren opdat Afghanistan met de rest van de wereld verbonden blijft”, aldus een functionaris van de westerse militaire alliantie.  “We handhaven ook onze diplomatieke aanwezigheid in Kaboel. De veiligheid van ons personeel is onze absolute prioriteit en we zullen indien nodig ons aan de situatie aanpassen.” 

De taliban hebben deze namiddag ook de luchtmachtbasis Bagram, aan de rand van hoofdstad Kaboel, in handen gekregen.

De basis was zo’n twintig jaar lang de belangrijkste luchtmachtbasis van de Verenigde Staten in Afghanistan. Zo’n 10.000 Amerikaanse militairen waren er gestationeerd. De Amerikaanse presidenten George W. Bush, Barack Obama en Donald Trump brachten allen een bezoek aan de basis tijdens hun presidentschap.

De Amerikanen droegen het complex begin juli onaangekondigd over aan het regeringsleger van Afghanistan. Ze hadden de Afghanen vooraf niet op de hoogte gesteld dat ze zouden vertrekken. Op de basis bevindt zich onder meer een gevangenis waar zo’n 5.000 gevangenen worden vastgehouden. Bronnen van de taliban beweren dat de gevangenen zijn vrijgelaten.

Bekijk ook: