Ooggetuigen in Kaboel: ‘Ik kan geen Engels spreken op straat, straks horen de taliban me’

Wafi Walim: ‘Sommige mensen nemen een selfie met de taliban’

“Zag je dat? Dat waren talibanstrijders, daar langs de kant van de weg. Dit is normaal de drukste straat in dit deel van Kaboel. Nu is er zoals je ziet bijna niemand. Ook die politiepost daar links is nog niet ingenomen. Wacht, ik moet even mijn telefoon wegdoen, het is beter dat de taliban die niet zien.’

De videoverbinding waarmee Wafi Walim maandag rond vier uur ’s middags plaatselijke tijd een beeld geeft van de situatie in district 10 van de Afghaanse hoofdstad, amper 24 uur nadat Kaboel door de taliban is ingenomen, hapert soms. Tot hij in 2014 naar Kaboel vertrok, werkte Walim in Uruzgan voor Nederlandse en later Duitse hulporganisaties. Nu verleent hij met een stichting noodhulp aan de vele vluchtelingen die, aangespoord door de opmars van de taliban, vanuit de rest van het land naar Kaboel zijn getrokken. Hij geeft een ooggetuigenverslag.

“Gisteren (zondag, red.) rond 18 uur was de stad een niemandsland. De lokale politie en overheidsfunctionarissen hadden hun posten en kantoren verlaten, de taliban rukten op. Niemand had controle. Plunderaars probeerden van die situatie te profiteren. Dat was bedreigend.”

“Maar de rust is vrij snel weergekeerd. De situatie is nu behoorlijk vredig, eigenlijk. De taliban maken een praatje met mensen, sommigen nemen een selfie met hen. De taliban zeggen dat ze toezicht willen houden op de situatie, om plunderingen te voorkomen. Mensen worden daarom opgeroepen thuis te blijven. Vandaar dat het zo rustig is. Er is geen openlijk geweld. Maar hoe gaat het verder? – dat is de grote vraag. Dat zullen we waarschijnlijk de komende dagen merken, als het stof is neergedaald.”

“Gebrek aan voedsel is er niet. De meeste winkels zijn dicht, maar we kunnen eten kopen. Sinds de taliban Kaboel hebben overgenomen, is de stroom nog geen moment uitgevallen. Ook is er nog steeds water. Mensen klagen niet. Alleen het internet was een paar uur uit de lucht.”

“Ik ben glad geschoren, maar niemand spreekt me daar op aan. Vrouwen alleen zie je niet op straat. Enkel in gezelschap, dat is anders dan vorige week. Ik heb eerder gewerkt in taliban-gebied. Iedereen weet: ze hanteren bepaalde regels. Zolang je je daaraan houdt, heb je geen probleem.”

(Jurre Van den Berg)

Najibullah Sahibzada: ‘Bijna iedereen schuilt in zijn huis, er is geen enkele vrouw op straat’

“Kun je me over vijf minuten terugbellen als ik thuis ben?”, zegt Najibullah Sahibzada als hij maandagmiddag opneemt, terwijl hij door Kaboel loopt. “Ik kan geen Engels spreken op straat, straks horen de taliban me.”

Najibullah is een Afghaan die al vijftien jaar werkt voor westerse hulporganisaties en internationale journalisten. Een week geleden vluchtte hij halsoverkop van zijn woonplaats Tarin Kowt naar Kaboel, in de hoop dat de taliban er langer over zouden doen om de hoofdstad te veroveren, zodat hij vanuit de hoofdstad asiel kon aanvragen in Europa of de VS.

“Ik zit in een huis van familie dicht bij het ministerie van Binnenlandse Zaken dat aan de weg naar het vliegveld ligt. In de verte zien we Amerikaanse helikopters en militaire vliegtuigen. De situatie op het vliegveld is nog steeds chaotisch.”

“Op straat hier zie ik talibanstrijders langsrijden die patrouilleren door het gebied. De straten zijn zo goed als verlaten, bijna iedereen schuilt in zijn huis, er is geen enkele vrouw op straat.”

“Ik heb nog geen geweld gezien, maar mensen zijn erg bang voor wat er zal komen. We weten allemaal hoe gewelddadig de taliban kunnen zijn, ik denk niet dat ze veranderd zijn, ook al zeggen ze nu van wel.”

“De taliban weten nu nog heel weinig, maar de komende dagen zullen ze alle overheidsgebouwen doorzoeken en informatie vinden over mensen die gewerkt hebben voor internationale bedrijven en overheden, zoals ik. Ik heb gewerkt als fixer voor journalisten uit Nederland en voor internationale hulporganisaties.”

“Bijna alle winkels zijn gesloten, op een paar bakkers na. De banken zijn sinds gisteren dicht. Er stonden zoveel mensen in de rij om geld op te nemen dat ze alles hebben gesloten.”

(Haro Kraak)

Khaled Nikzad: ‘Niemand weet wat we kunnen verwachten’

“Ik ben nu in de buurt Wazir Akbar Khan, waar onder meer de ambassades van de Verenigde Staten, Canada en het Verenigd Koninkrijk zijn”, zegt Khaled Nikzad, journalist van een lokale nieuwszender. ‘De situatie op straat is rustig. De taliban patrouilleren op straat, maar gebruiken geen geweld.”

“Ik heb voor mijn werk veel mensen gesproken die bang zijn. De meeste mensen zitten binnen, vooral vrouwen en ambtenaren. De meeste winkels zijn gesloten. Verder is er eigenlijk weinig veranderd.”

“Het vliegveld is bestormd door duizenden mensen. Er gingen geruchten dat de Amerikaanse troepen mensen zonder paspoorten zouden laten vliegen. In de chaos zijn naar verluidt dertig mensen gewond geraakt en  omgekomen.”

“Als journalist loop ik nog meer gevaar dan anderen. De taliban zeiden vandaag tijdens ons werk tegen ons: jullie zijn al jaren onze tegenstander en jullie hebben een dubbele agenda.”

“Ik maak me erg veel zorgen over wat komen gaat. Niemand weet wat we kunnen verwachten. Helaas wilden de ambassades niet met ons samenwerken voordat de taliban kwamen. En nu nog steeds niet. We worden aan ons lot overgelaten.”

(Haro Kraak)

Een arts die, met Nederlands geld, klinieken opzette: ‘Niemand durft naar ziekenhuizen te komen’

“De ziekenhuizen van Kaboel zitten zonder personeel. De mensen zijn allemaal thuis. Vandaag was er een oproep van de waarnemend minister van Gezondheidszorg, Majul: ‘Kom terug naar je werk in de ziekenhuizen!’ Maar niemand durft.”

“De onderhandelaars van de taliban in Doha zeggen verantwoorde en moderne dingen. Maar dat doen ze voor de internationale gemeenschap. Niemand die hier woont gelooft dat echt. Ze denken dat de taliban dezelfde zijn als die in de jaren negentig. Ze zeggen het een en ze doen het ander.”

“Een veeg teken is de verandering van het populaire Radio Kandahar, waar muziek werd gedraaid, tot Sharia rak Radio, waar mullahs praten over de islam. Ook op Radio Kabul wordt geen muziek meer gedraaid. Je ziet het ook al op straat. De weinige mannen die op straat lopen, hebben zich al gekleed in conventioneel Pashtun-kostuum en laten hun baard staan. De kapper verderop heeft alle foto’s van mannen en vrouwen uit de etalage gehaald. Een andere winkel schildert modefoto’s op zijn gevel over.”

“Dit weekend probeerde ik geld op te nemen. Je mocht maximaal 10.000 Afghani’s opnemen, wat niet veel is. Halverwege de wachtlijn kreeg ik te horen: al het geld is op.”

“Ik kon mijn jonge dochter niet uitleggen wat de taliban zijn. Ik heb alleen gezegd: we krijgen een nieuwe regering. Ik verwacht zelf dat de taliban een beetje anders zullen zijn dan in de jaren negentig. Dat hoop ik maar. Alles is zo onzeker. Alles kan per uur veranderen. We zijn heel erg moe door slaapgebrek.”

(Noël van Bemmel)