Zwarte Specht blijft na tien jaar even vastberaden kloppen op de bomen

Hun naam klinkt als die van een dievenbende uit Suske en Wiske. Maar wie zit er werkelijk achter vzw De Zwarte Specht? De vereniging protesteert al bijna tien jaar tegen inmenging in de natuur.

De Zwarte Specht werd in 2012 opgericht na de totstandkoming van een raamakkoord voor Landschap De Liereman en omgeving. Daarin werd afgesproken welke gebieden voor landbouw gebruikt zouden worden en welke gebieden naar natuur zouden evolueren. Net daar zat de angel: een vijftigtal grondeigenaars en gebruikers van het natuurgebied vond dat hun stem niet gehoord werd. Om op te komen voor hun rechten, verenigden ze zich in vzw De Zwarte Specht. 

De naam bleek symbolisch gekozen. “Een zwarte specht is een sterke vogel die vastberaden blijft kloppen op de bomen om zijn doel te bereiken”, stond te lezen op de website, die ondertussen offline is. “Je kan zijn luide roep van ver horen weergalmen in de bossen. Voor het hele ecosysteem van de bossen is de zwarte specht een zeer belangrijke dienstverlener. Zijn zwarte kleur symboliseert protest, zijn rode kopveren vastberadenheid.”

Het initiatief voor de oprichting werd genomen door grondeigenaar Gust Sels, jager Dirk Van Troy en bewoner Bart Coninckx, die politiek geëngageerd was bij het liberale Oud-Turnhout Plus. “We vinden het ongehoord dat de toekomst van Landschap De Liereman geregeld wordt zonder onze mening en inbreng”, zei Sels destijds. “Als we als individu niet worden gehoord, zal men als groep naar ons moeten luisteren.” Naast grond- en boseigenaars waren onder meer jagers, vissers, wandelaars, paardenliefhebbers, bewoners en recreanten welkom. De teller op de website staat op net geen driehonderd leden. 

Een jaar na de oprichting werd De Zwarte Specht in het driemaandelijkse tijdschrift De Landeigenaar in Vlaanderen omschreven als “een mooi voorbeeld van lokaal activisme”. De leden protesteerden niet alleen tegen het raamakkoord. Er was ook kritiek te horen op de ontbossing ten voordele van het creëren van open natuurlandschappen en op het inrichten van een overstromingsgebied tussen Ravels en Oud-Turnhout. Bossen en landbouwgronden zouden daarbij overtollig water moeten opvangen. 

Vandalisme 

De laatste jaren klopte De Zwarte Specht minder fanatiek op de bomen. Het protest tegen het raamakkoord leek uit te doven nadat ze in 2014 waren opgenomen in de overleggroep over de toekomst van Landschap De Liereman. In het najaar van 2019 kwam de vereniging echter plots terug prominent in het nieuws. In enkele weken tijd verwoestte een brand enkele tientallen hectaren kostbare natuur in De Liereman en werden meer dan honderd bomen rond het bezoekerscentrum stevig toegetakeld. Twee keer bleek de solidariteit groot. Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) beloofde miljoenen euro voor het natuurherstel terwijl vrijwilligers er in slaagden om het merendeel van de bomen te redden. 

“Het vandalisme toont dat de frustraties over het raamakkoord hier nog altijd hoog oplopen”, reageerde Sels. “Voor alle duidelijkheid: we keuren dit vandalisme ten stelligste af. Ik weet niet wie het gedaan heeft, dus ik kan uitsluiten noch bevestigen dat dit het werk is van een van onze leden. Maar ik kan me wel voorstellen dat iemand die hiermee rondloopt, dit gedaan heeft.”

Nu reageert De Zwarte Specht op de plannen van vier Kempense gemeentebesturen, waaronder Oud-Turnhout dat Landschap De Liereman heeft, om het groen op hun grondgebieden te verenigen tot een landschapspark of, wat waarschijnlijker lijkt, een nationaal park. In een landschapspark gaan de verschillende functies van het gebied hand in hand met elkaar, in een nationaal park ligt de klemtoon op natuur en biodiversiteit. De landeigenaars zien de strikte regels van die laatste categorie niet zitten. De Zwarte Specht vindt het dan ook ongehoord dat er, net als bij het raamakkoord voor Landschap De Liereman, geen rekening wordt gehouden met hun belangen. Kandidaturen voor beide parken moeten uiterlijk 15 september de Vlaamse Landmaatschappij bereikt hebben.