In het laatste rapport van de motivatiebarometer zijn de onderzoekers nagegaan wat de huidige motivatie voor de coronamaatregelen is, wat de houding is ten opzichte van het Covid-Safe Ticket en wat de Belgen denken over een verplichte vaccinatie. Meer dan 7.000 mensen beantwoordden de onderzoeksvragen. Daaruit blijkt dat de motivatie om de maatregelen te volgen in de zomermaanden gestabiliseerd is. Zo’n 36 procent blijkt erg gemotiveerd, 21 procent is deels gemotiveerd.

Al blijkt uit het onderzoek ook dat er een groeiende kloof is tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden, stelt hoofdonderzoeker Maarten Vansteenkiste van UGent. Bij gevaccineerde personen is er een duidelijke stabilisering van de motivatie, anders is het bij mensen die nog geen prik kregen. “Bij ongevaccineerden is doorheen de tijd een duidelijke daling in motivatie om zich aan de regels te houden”, zegt Vansteenkiste. “Ze blijven minder trouw aan de maatregelen.”

Niet over dezelfde kam

Al mogen we de ongevaccineerden niet over eenzelfde kam scheren, want ook in die groep zijn er verschillen op te merken. “De ongevaccineerde die al eerder besmet raakte, is minder gemotiveerd voor de huidige maatregelen dan zij die nog niet besmet raakten. Ze gaan er ongetwijfeld vanuit dat ze reeds voldoende immuniteit hebben opgebouwd.”

Ongevaccineerde personen blijken zich ook steeds minder te houden aan de gedragsregels in vergelijking met gevaccineerden. Ook deze dalende trend doet zich sterker voor bij ongevaccineerde personen die reeds besmet geraakten. Bij gevaccineerden is er slechts een beperkt draagvlak voor het volledig afschaffen van de maatregelen, maar ze zijn wel gewonnen voor versoepelingen in de omgang met andere gevaccineerde personen. Ongevaccineerde personen, zowel eerder besmette als niet-besmette, zijn daarentegen uitgesproken voorstanders voor het laten varen van de coronamaatregelen.

Verplichte vaccinatie?

Er werden ook onderzoeksvragen gesteld over de verplichte vaccinatie en het Covid Safe Ticket (CST). Daaruit blijkt dat het grootste percentage deelnemers voorstander is van een vaccinatieverplichting voor gezondheidswerkers (59%), gevolgd door personeel dat omgaat met kwetsbare groepen (58%) en leraren (50%). Een globale verplichting van meerderjarigen kan op minder bijval rekenen, en nog minder voor minderjarigen. Opnieuw zijn er opmerkelijke verschillen tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde personen. Vooral niet-gevaccineerden zijn erg gekant tegen deze verplichting: meer dan 80% vindt het geen goed idee. Bij de gevaccineerden daartegen is bijna 8 op de 10 voorstander van verplichte vaccinatie van gezondheidswerkers.

De niet-gevaccineerde deelnemers zijn ook gekant tegen een verdere uitbreiding van het Covid Safe Ticket. De onderzoekers pleiten ervoor dat wanneer het CST uitgebreid wordt naar kleinere evenementen, dat moet gekaderd worden als een strategie om de veiligheid en gezondheid te waarborgen. “Mensen willen zich veilig voelen en in risicovolle contexten is het dus een nuttig instrument. Door het zo te kaderen, veeleer dan als een instrument om mensen te overtuigen tot vaccin, zal de acceptatie ervan hoger liggen.”

Geen stigmatisering

Volgens Vansteenkiste moet de aanpak die nu gevoerd wordt, de piste van de geleidelijkheid en vrijwillige motivatie, verder versterkt worden. “We hebben daar diverse beleidsaanbevelingen voor geformuleerd”, zegt hij. “We denken bijvoorbeeld dat het belangrijk is dat er gecommuniceerd wordt wat het aandeel van gevaccineerden is in de ziekenhuizen. We zouden ons ook duidelijker kunnen richten naar mensen die geïnfecteerd en ongevaccineerd zijn, want die denken dat vaccinatie geen toegevoegde waarde meer heeft.”

Ook moeten de vaccinatietargets die nodig zijn om versoepelingen door te voeren, duidelijker gecommuniceerd worden. “Dit zorgt voor voorspelbaarheid en het behalen van de targets kan als een collectief succes worden gekaderd.” Nog een aanbeveling: breng het vaccin naar de ongevaccineerden. “Organiseer in samenspraak ‘vaccinatie-events’ in lokale gemeenschappen of groepen, bijvoorbeeld studenten op de campus, waarbij gezondheidswerkers relevante informatie over de vaccinatie verschaffen en de mogelijkheid bieden tot vaccinatie, dat kan ook met rondrijdende vaccinatiebussen.”

Belangrijk volgens de onderzoekers is het vermijden van stigmatisering van ongevaccineerde personen om de samenhorigheid in de samenleving te bewaren. “Ongevaccineerde personen vormen geen homogene categorie. Zo vormt het zelf doorgemaakt hebben van Covid-19 voor vele ongevaccineerden een valide reden om zich niet te laten vaccineren.”