En plots vinden de Russen de taliban niet meer ‘terroristisch’

Officieel beschouwt de Russische regering de taliban als een terroristische organisatie, maar daar is weinig meer van te merken sinds de machtsovername in Kaboel. Sergej Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, noemt de taliban ineens ‘weldenkende mensen’.

Ruslands ambassadeur in Afghanistan is zelfs opgelucht dat de taliban de Afghaanse regering hebben verdreven. “De rust is teruggekeerd”, zei de ambassadeur dinsdag en hij omschreef de houding van de talibanstrijders als ‘goed, positief en zakelijk’.

De loftuitingen van Russische regeringsvertegenwoordigers leiden tot surreële taferelen op de staatstelevisie. Iedere keer als een hoogwaardigheidsbekleder zijn tevredenheid over de taliban uitspreekt, haasten nieuwslezers zich om eraan toe te voegen dat de taliban een verboden organisatie vormen. Ze moeten wel: Russische media mogen alleen verslag doen van verboden organisaties – zoals de taliban, IS en de beweging van oppositieleider Aleksej Navalny – als ze hun publiek informeren over het verbod op deze organisaties.

De vraag is hoe lang de taliban hun terroristische label in Rusland behouden nu ze Moskou iets te bieden hebben: invloed in een geopolitiek belangrijke regio en een onweerstaanbare pr-overwinning op de Amerikanen.

Dramatische aftocht

De staatsmedia smullen van de dramatische aftocht van de westerse troepen. Het eigen Afghanistantrauma – de Sovjet-Unie vertrok in 1989 na tal van nederlagen en viel kort daarna uiteen – wordt ineens een stuk draaglijker. Doden op de luchthaven van Kaboel, Afghanen die zich aan Amerikaanse vliegtuigen vastklampen en even later ter aarde storten: wat een verschil met de ceremoniële uittocht van het Rode Leger over de Vriendschapsbrug tussen Afghanistan en Oezbekistan.

Terwijl westerse diplomaten halsoverkop Kaboel verlaten, blijven de Russen rustig in hun ambassade zitten. Ze krijgen er bescherming van talibanstrijders. De Russische ambassadeur sprak dinsdag met de talibanleiding over veiligheidsvraagstukken.

“Het is niet voor niets dat we de afgelopen zeven jaar banden hebben aangeknoopt met de taliban’, zei president Poetins Afghanistan-gezant, een diplomaat, Zamir Kaboelov, maandag tegen radiozender Echo Moskvy. “We zagen aankomen dat deze beweging al dan niet volledig aan de macht zou komen.” En de terroristische status van de taliban dan, vroeg de interviewer. Die kan worden heroverwogen, aldus Kaboelov.

De wandaden van de taliban staan samenwerking niet in de weg voor het pragmatisch ingestelde Kremlin. Ook wordt vergeten dat Rusland aanvankelijk voorstander was van de Amerikaanse invasie in Afghanistan – de taliban waren altijd vijandelijk geweest jegens Rusland.

Wantrouwen overwonnen

Mooi meegenomen voor Rusland is de kans om in Afghanistan te etaleren dat het niet alleen staat in de wereld. Rusland duikt samen met China en Pakistan in het vacuüm dat de Navo-landen achterlaten. Vooral de band met China moet compenseren voor wat Poetin ‘westerse pogingen om Rusland te isoleren’ noemt. Het oude wantrouwen tussen Rusland en China, mede veroorzaakt door sterke ideologische verschillen en bloedige grensconflicten tijdens de Sovjet-Unie, wordt overwonnen.

De Russen zeggen in Afghanistan vooral niet te willen doen aan nation building, de in Rusland zo verketterde bezigheid van westerse landen om democratie te brengen in het buitenland. “Natuurlijk blijft er niets over van de emancipatie van vrouwen zoals het Westen die graag ziet”, aldus Afghanistan-gezant Kaboelov. “Laten we trouwens niet vergeten dat er al lange tijd kledingvoorschriften voor vrouwen gelden in Iran en dan zwijg ik nog over Saoedi-Arabië en andere Arabische landen.”

De Russen kunnen zich naar eigen zeggen geen kieskeurigheid veroorloven bij het uitkiezen van partners in Afghanistan: Centraal-Azië, de achtertuin, moet nu eenmaal worden beschermd. Rusland vreest dat instabiliteit in Afghanistan kan overslaan naar arme landen als Oezbekistan en Tadzjikistan, die vervolgens een springplank kunnen worden voor moslimextremisten. De opmars van Islamitische Staat liet zien dat de regio kwetsbaar is: Centraal-Aziatische landen hoorden samen met Ruslands provincies in de Kaukasus tot de topleveranciers van IS-strijders.

Rusland nam al maatregelen die tonen dat er diepe zorgen schuilgaan achter het leedvermaak over de Amerikaanse uittocht. Terwijl Ruslands ambassadeur in Kaboel theedrinkt met de taliban, versterkt het Russische leger zijn basis in Tadzjikistan.