Hoeveel soldaten worden ingezet en hoeveel mensen gaat België evacueren? Alles wat u moet weten over operatie ‘Red Kite’

Hoeveel mensen wil ons land evacueren? 

In Afghanistan zitten nu minstens 580 mensen die een repatriëring hebben aangevraagd. Dat werd duidelijk op een persconferentie van de drie overheidsdiensten die de evacuatiemissie organiseren: Defensie, Buitenlandse Zaken en Asiel en Migratie. 

De groep bestaat uit 344 Belgen en 222 Afghanen: zowel familieleden van Belgen als mensen die een beschermingsstatuut krijgen. Daarnaast zijn er nog 14 familieleden van Belgen met een andere nationaliteit, waaronder Nederlanders en Luxemburgers.

Hoeveel passagiers de Belgische vliegtuigen uiteindelijk zullen meenemen, is niet duidelijk. Er zijn immers ook nog anderen die meekunnen. Denk maar aan enkelen tientallen medewerkers van EU-instellingen, mensen die voor het Belgisch leger of ngo’s hebben gewerkt – bijvoorbeeld als tolk – en activisten die voor vrouwenrechten of mensenrechten opkomen. Hun aantal wordt niet gecommuniceerd. Het kabinet Asiel en Migratie heeft wel een lijst opgesteld voor deze categorie, die ook gecheckt is door de Staatsveiligheid. 

De hub voor de Belgische evacuatiemissie is de luchthaven van de Pakistaanse hoofdstad Islamabad, waar een Belgische ambassade staat. De diplomaten daar moeten alle mensen op de hoogte brengen die in aanmerking komen voor de evacuatie. Een kleiner vliegtuig van het leger, een Falcon 7X, heeft een aantal medewerkers van Buitenlandse Zaken naar Islamabad gebracht om de operatie voor te bereiden. Die Falcon is trouwens alweer thuis. 

Hoeveel vliegtuigen stuurt België?  

België stuurt drie vrachtvliegtuigen om de mensen op te halen. Donderdagavond rond 19.15 uur Belgische tijd zouden de twee C-130's in Islamabad zijn aangekomen na twee tussenstops, waarvan een overnachting op Cyprus. In Islamabad maken technici de vliegtuigen vervolgens klaar voor hun missie in oorlogsgebied. 

“Ze hebben allerlei onderhoudsmateriaal en reservestukken mee”, zegt Geert De Decker, de nummer twee van de Belgische luchtmacht. “Als er een defect is aan de vliegtuigen, moet het personeel dat ter plaatse kunnen repareren. Eens dat materiaal is uitgeladen, worden de vliegtuigen aangepast zodat ze passagiers kunnen meenemen. De technici installeren ook de afweermechanismen, zoals flares, die de vliegtuigen kunnen beschermen tegen raketten.” 

Ook een splinternieuwe A400M van het leger heeft de reis naar Islamabad gemaakt. Die is woensdagnacht al geland. Maar omdat het toestel nog niet volledig operationeel is en de procedures om snel te landen op een luchthaven in oorlogsgebied niet klaar zijn, mag het toestel niet mee naar Kaboel. Het komt dus toe aan de twee oude C-130's om vanuit Islamabad over en weer naar Kaboel vliegen om mensen op te pikken.

De A400M, die op de luchthaven in Islamabad blijft, is in principe enkel mee voor logistieke ondersteuning, maar kan ook 71 passagiers vervoeren in zetels. België zou een beroep doen op chartervluchten om wie niet meekan met de legervliegtuigen naar ons land te brengen.

Hoe gaat de evacuatie in Kaboel in zijn werk? 

Zowat heel Afghanistan is in handen van de taliban. Enkel Hamid Karzai International Airport staat onder controle van het Amerikaanse leger. De Amerikanen delen tijdsslots uit aan elk land, die bepalen wanneer de bondgenoten met hun vliegtuigen mogen landen. Ons land heeft voor vrijdag vier tijdsslots aangevraagd, waarvan er donderdag al twee waren bevestigd. 

Een tijdslot duurt dertig minuten en geldt voor één vliegtuig. Binnen die tijd moet een C-130 landen en naar een aangewezen plaats taxiën op het tarmac. Dan springen militairen die het vliegtuig moeten beveiligen eruit en laadt het boordpersoneel de passagiers in. Allicht blijven de motoren van het toestel draaien, zodat het vlug kan opstijgen.

Donderdag is een team van Buitenlandse Zaken ook al aangekomen op de luchthaven van Kaboel. De diplomaten moeten de mensen ter plaatse verzamelen en nakijken of ze de juiste documenten hebben. Bij het vliegtuig worden de personen dan nog eens gecontroleerd. “Als iedereen is ingeladen, vertrekt het vliegtuig terug naar Islamabad”, zegt De Decker. “Dat is de procedure.”

In een C-130 is er plaats voor 70 passagiers. Dat kan tot 96 gaan, als de militairen de passagiers samen in het vliegtuig proppen. Maar dat is volgens De Decker niet de bedoeling. Als de C-130’s dus vrijdag vier keer kunnen landen en opstijgen, dan kunnen er 280 mensen mee. Dat is de theorie, vrijdag zal in de praktijk moeten blijken hoeveel personen er effectief de luchthaven kunnen bereiken.

In totaal zouden er 80 militairen zijn om de operatie in goede banen te leiden. De soldaten behoren tot de air mobile protection teams van de luchtmacht. Daarnaast zijn er nog leden van het Special Operations Regiment, dat bestaat uit para’s en special forces. Zij gaan mee om te helpen bij het controleren van de mensen die geëvacueerd worden.

Gaat het lukken om iedereen mee te krijgen?

Als het al onduidelijk is hoeveel mensen ons land wil evacueren, dan is het pas echt onmogelijk om dit in te schatten. In Afghanistan leeft iedereen die ooit met het Westen heeft samengewerkt nu in angst. Tolken, fixers en andere medewerkers verschansen zich in hun huis, terwijl talibanstrijders in de straten rondlopen en overal checkpoints hebben opgezet. Volgens Amerikaanse media zouden de taliban – tegen de afspraak in, die ze met de Amerikanen hebben gemaakt – Afghanen hebben tegengehouden die op weg waren naar de luchthaven. Intussen is het ook onzeker hoe lang de Amerikanen nog het luchtverkeer boven Kaboel zullen blijven controleren. Zolang zij zelf mensen moeten evacueren, kunnen ook de Europese evacuaties doorgaan. Daarna is dat iets minder duidelijk.

Enkele Afghanen die nog voor het Belgische leger hebben gewerkt en in contact staan met De Morgen melden dat ze nog geen bericht gekregen over hun evacuatie. “Het probleem is ook dat er al duizenden mensen voor de poorten van de luchthaven staan”, zegt T.S., een voormalige tolk. “Ook mensen die geen documenten hebben, proberen om weg te geraken. Ik heb gevraagd aan de ambassade in Islamabad om ons goed op voorhand te verwittigen als we mogen vertrekken. Maar ik heb nog geen antwoord gekregen.”

Jennie Vanlerberghe van de vzw Moeders voor Vrede tast ook nog in het duister over haar medewerkers in het moederhuis in Istalif, op zo’n 30 kilometer van Kaboel. De vrouwen zijn al als voorbeeld genoemd van activisten, die voor vrouwenrechten opkomen. Maar Vanlerberghe heeft geen bevestiging gekregen of ze het land mogen verlaten. “Ze zouden dan zelf naar de luchthaven moeten gaan”, zegt ze. “Maar of ze daar geraken en wanneer, dat weet ik niet.”