LEES OOK: Zwijndrecht lanceert groepsaankoop voor inwoners met eigen moestuin die bodemstalen willen laten onderzoeken

Het federaal agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV), de Universiteit Antwerpen en studiebureau ERM hebben de afgelopen weken elk afzonderlijk onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van PFAS en PFOS in voedingsproducten.

Het FAVV onderzocht vlees, melk en eieren bij traditionele landbouwbedrijven in een straal van vijftien kilometer rond de 3M-fabriek. Er bleek aan alle kwaliteitseisen van het voedselagentschap te worden voldaan. Met andere woorden: producten van die landbouwbedrijven die terug te vinden zijn in de winkel, zijn veilig te consumeren.

De UAntwerpen richtte zich op groenten van een bioboer in Zwijndrecht en vond geen PFOS. Wel werd een zeer lage aanwezigheid van PFAS vastgesteld, een verzamelnaam voor gelijkaardige chemische stoffen. Omdat het om zeer lage concentraties gaat, wordt de ‘normale consumptie’ veilig geacht voor zowel kinderen als volwassenen.

Wél PFOS in scharreleieren

Studiebureau ERM onderzocht in opdracht van 3M scharreleieren, melk, groenten en fruit bij particulieren en van land- en tuinbouwbedrijven rond de fabriek. In alle onderzochte eieren was PFOS aanwezig. Bij één staal werd een bijzonder hoge waarde vastgesteld, die de norm van het FAVV overschreed. Ook in melk werd PFOS gevonden, al bleven die waarden onder de norm.

In aardappelen, sla en bonen werd een licht verhoogde PFOA-waarde (een soort PFAS) gemeten. En in de helft van de gewassen, vooral in de grassen, werd een verhoogde PFOS-waarde opgemerkt. Er volgt nog een nieuwe meetcampagne na de zomer, wanneer teelten zoals peren en appels geoogst kunnen worden.

Karl Vrancken, die de PFAS-verontreiniging voor de Vlaamse regering opvolgt, noemt de resultaten geruststellend. “Maar voorzichtigheid blijft geboden, zeker voor het consumeren van de eitjes van scharrelkippen”, zegt hij. “Die eieren vertonen veel hogere PFAS-waarden dan die van een landbouwbedrijf waar de kippen binnen leven en dus niet van de (vervuilde) grond eten. Het verschil tussen groenten en fruit uit de eigen tuin en die afkomstig van traditionele land- en tuinbouwbedrijven is minder groot.”

Voorzorgsmaatregelen blijven

Karl Vrancken lichtte de situatie vrijdagochtend toe in de parlementaire onderzoekscommissie. Hij sprak er ook over het bloedonderzoek bij achthonderd inwoners van Zwijndrecht in een straal van drie kilometer rond de 3M-site. “Uit de resultaten, die we in oktober verwachten, zal blijken in welke mate PFAS zich heeft opgestapeld in het bloed”, legt Vrancken uit. “We moeten intussen blijven aanmanen tot voorzichtigheid. Daarom worden de voorzorgsmaatregelen niet aangepast. We raden mensen rondom 3M aan om geen scharreleieren en geen groenten en fruit uit eigen tuin te eten.”

Vierduizend zones

Naast de onderzoeken in Zwijndrecht, worden ook andere risicogebieden in kaart gebracht. De chemische stof PFAS werd lange tijd gebruikt in brandblusschuim, maar ook in andere (oude) fabrieken in Vlaanderen. “OVAM heeft vierduizend zones aangeduid die mogelijk verontreinigd zijn. Aan de gemeentebesturen hebben we gevraagd om meer info. Nu gaat de prioriteit naar de oefenterreinen van de brandweer. We hebben een lijst van 250 sites, waarvan er een tachtigtal in onderzoek zijn. En dat zal de komende weken nog toenemen.”