Terwijl de Afghaanse president is gevlucht, willen andere functionarissen de strijd tegen de Taliban voortzetten. De regio Panshir, die als onneembaar wordt beschouwd, dient als uitvalsbasis voor het verzet. Maar zonder steun van buitenaf riskeert het verzet belegerd te worden door een vijand met een enorme overmacht.
Er is veel gespeculeerd over het klaarblijkelijke gebrek aan vechtlust van de Afghaanse regeringstroepen tegenover het offensief van de Taliban. Hoe kon een groot en – op papier althans – goed uitgerust leger zo gemakkelijk worden vermorzeld door een guerrillabeweging? Er wordt steeds vaker gewezen naar de rol van de huidige Afghaanse president, Ashraf Ghani. Hij wordt ervan beschuldigd te zijn gevlucht toen de hoofdstad Kaboel werd bedreigd. Zijn leger zou het bevel hebben gekregen zich terug te trekken.
Niets dan zijn hemd en sandalen
Een tijd onvindbaar, bevestigde Ashraf Ghani woensdag via zijn Facebook-account dat hij zijn toevlucht had gezocht in Saoedi-Arabië, “gedwongen Afghanistan te verlaten met een stel traditionele kleren, mijn hemd, en de sandalen die ik aan mijn voeten droeg”.
Later zei hij dat hij van plan was naar zijn land terug te keren om aan vredesonderhandelingen deel te nemen. De Verenigde Staten ontkenden dit eerder: “Hij is niet langer een belangrijk persoon in Afghanistan”, antwoordde de nummer twee van het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken, Wendy Sherman.
Ghani wordt er door voormalige leden van zijn regering van beschuldigd een zeer groot bedrag aan overheidsgeld te hebben aangenomen, hetgeen hij ten stelligste ontkent.
Niet alle officiële vertegenwoordigers van Afghanistan hebben het land verlaten: de vicepresident en voormalig hoofd van het Nationaal Directoraat voor de Veiligheid, Amrullah Saleh, heeft besloten het verzet te organiseren tegen het regime dat de taliban trachten op te zetten. Hij heeft zijn toevlucht gezocht in de Panshir-vallei, in het noordoosten van het land. Een even symbolische als strategische keuze: de vallei van de “Vijf Leeuwen” in het Perzisch is een traditionele laatste terugtocht in geval van een invasie, waar de Sovjets nooit voet aan de grond hebben kunnen krijgen. Ook de taliban niet tijdens hun vorige heerschappij over het land.
De zoon van de leeuw
Een ander symbolisch gebaar: Amrullah Saleh ontmoette Ahmad Massoud, de zoon van de emblematische commandant Ahmed Shah Massoud, een figuur van verzet tegen de taliban in Panshir, die in 2001 werd vermoord. Zijn erfgenaam leidt reeds een “Front voor Verzet” bestaande uit soldaten van het Afghaanse Nationale Leger die weigerden zich over te geven.
Deze situatie doet sterk denken aan de jaren negentig, toen commandant Massoud, de “Leeuw van Panshir”, een Noordelijke Alliantie vertegenwoordigde die vastbesloten was het juk van de taliban en andere fundamentalisten af te werpen. Zijn zoon lijkt erop gebrand deze herinnering te doen herleven, volgens een brief gepubliceerd in de Washington Post:
“De vlag van het Nationaal Verzetsfront zal op elke positie wapperen, net als 20 jaar geleden. Toch weten we dat onze strijdkrachten en logistiek niet toereikend zullen zijn. Ze zullen snel opraken tenzij onze westerse vrienden een manier vinden om ons onmiddellijk te bevoorraden.
De Verenigde Staten en hun bondgenoten hebben het slagveld verlaten, maar Amerika kan nog steeds een “groot arsenaal van democratie” zijn, zoals Franklin D. Roosevelt zei toen hij de belegerde Britten te hulp schoot voordat de Verenigde Staten aan de Tweede Wereldoorlog deelnamen. Weet dat miljoenen Afghanen uw waarden delen. We hebben zo lang gevochten voor een open samenleving, een samenleving waarin meisjes arts kunnen worden, waarin onze pers vrij kan berichten, waarin onze jongeren kunnen dansen en naar muziek kunnen luisteren of voetbalwedstrijden kunnen bekijken in de stadions die ooit door de Taliban werden gebruikt voor openbare executies – en dat binnenkort misschien weer zullen zijn.”
Want laten we er geen doekjes om winden: zonder steun van buitenaf in de vorm van munitie en voedsel is de Panshir-vallei niet meer dan een belegerde vesting, waarvan de verdedigers waarschijnlijk nog lang stand kunnen houden, maar uiteindelijk door alles heen zullen zijn. Ondanks enkele successen op het terrein: volgens een bericht van het Russische agentschap Sputnik hebben regeringsgezinde troepen Tcharikar heroverd, een strategische stad tussen Kaboel en de Panshir.
Welke hulp kunnen we verwachten?
De situatie ter plaatse lijkt verward en zal waarschijnlijk snel evolueren. Maar volgens Le Monde zijn de laatste verzetsstrijders bereid met de taliban te onderhandelen. Op voorwaarde dat zij “hun woord geven aan het Afghaanse volk over het soort staat dat de toekomst van het land zal bepalen”, zei Saleh donderdag. Een voorwaarde waaraan wellicht niet zal worden voldaan, gezien de beelden van repressie die uit de steden van het land komen.
Het lot op middellange termijn van deze verzetsbeweging hangt in ieder geval sterk af van de steun uit het buitenland, maar het is moeilijk voor te stellen dat het Westen bereid is zich na een dergelijke geopolitieke nederlaag opnieuw in te zetten. En net als de buurlanden van Afghanistan vrezen zij mogelijke represailles, zoals een hervatting van het terrorisme op hun grondgebied. Zeker is dat Afghanistan goed op weg lijkt om opnieuw een land te worden dat verdeeld is tussen rivaliserende politieke en etnische kampen, waartussen vrede zelden een optie is.
(am)
Lees ook:
