Voor Leopold I was het een ‘sekskasteel’, voor koningin Fabiola een ‘rouwkasteel’: achter de schermen van Kasteel van Stuyvenberg
RoyaltyWaar en hoe wonen koning Filip, Mathilde, Albert of Paola? Het is een simpele vraag, waar verrassend weinig Belgen het antwoord op weten. Over de persoonlijke residentie van de royals is dan ook amper iets bekend, hoewel elk kasteel nochtans een uniek verhaal vertelt. Zoals het Kasteel van Stuyvenberg, dat jarenlang dienst deed als het persoonlijke ‘vrijersoord’ van de vorst, tot het meer als ‘rouwkasteel’ dienst deed voor de koninklijke weduwes. Tijd voor een virtuele rondleiding op het domein, dat oud-president Ronald Reagan zelfs omschreef als het ‘Kleine Witte Huis’ van België.
TDSLaatste update:05-01-22, 21:59
Er komen al eeuwenlang royals en andere prominenten over de vloer, maar toch is er amper iets bekend over het Kasteel van Stuyvenberg. Het kasteel ligt op het Koninklijk Domein van Laken, op een boogscheut van het Koninklijk Kasteel van Laken, waar koning Filip en Mathilde officieel verblijven als koningspaar. Het kasteel Stuyvenberg heeft een even lange als bewogen geschiedenis achter de rug, en daarvoor moeten we al helemaal terug naar 1503, toen het bestaan van het domein de eerste keer werd vermeld. Toen was er echter alleen sprake van een hoeve: het zou nog meer dan drie eeuwen duren voor het uiteindelijke kasteel werd gebouwd.
De opdracht voor de bouw werd in 1849 gegeven door Julien Deby, de latere burgemeester van Laken. Hij verwierf niet veel later nog verschillende hectaren extra grond. Maar drie jaar later gaf hij het kasteel al uit handen: met politieke, maar vooral met financiële steun van Leopold I - de eerste koning der Belgen - werd het kasteel in 1851 voor 80.000 frank aangekocht door Arcadie Claret, de minnares van Leopold I.
Geluksdag vandaag. Ik heb mijn vriend drie keer gezien. Hij is zo goed geweest voor mij.
Arcadie Claret, de minnares van Leopold I, in brieven vanuit kasteel Stuyvenberg.
‘Vrijersoord’
De ware reden voor de aanschaf kwam echter pas jaren later aan het licht en bleek behoorlijk ophefmakend: Leopold I greep zijn kans om het kasteel als ‘vrijersoord’ te gebruiken. De koning was enkele jaren daarvoor verliefd geworden Arcadie Meyer-Claret, al mocht de buitenwereld dat niet weten. Arcadie was dan ook nog minderjarig toen ze Leopold I leerde kennen in 1842, tijdens een paleisfeest waar ze haar vader - een majoor uit het leger van Napoleon - toen vergezelde.
De toen 52-jarige Leopold I viel als een blok voor haar schoonheid en charisma en liet haar nooit meer los. Hij was ook bereid om ver te gaan voor zijn liefde: toen er in 1845 in Brussel en omstreken geruchten opdoken over de affaire, veegde Leopold I die meteen weer van tafel door een schijnhuwelijk op te zetten tussen Arcadie Claret en ene Ferdinand Meyer, een stalmeester en één van Leopolds vertrouwelingen. Later werd Meyer ook aangeduid als de officiële vader van Georg en Arthur, de twee zonen die Leopold I bij zijn maîtresse verwekte.
Veel heeft Arcadie Claret evenwel niet aan haar huwelijk met de stalmeester gehad: hun geloften waren amper uitgesproken of hij vertrok naar Duitsland, waar hij zich permanent vestigde. Waarna het pad voor Leopold I en zijn minnares volledig open kwam te liggen: de koning liet een extra vleugel aanbouwen, de twee namen de gehele inrichting onder handen en maakten van Stuyvenberg een écht kasteel. In 1851 - na het overlijden van Leopolds echtgenote koningin Louise-Marie - nam Arcadie zelfs haar intrek in het paleiscomplex, waarna Leopold zijn geliefde voortdurend en ongestoord kon bezoeken.
Koningin Louise-Marie, dochter van de Franse koning, was al die tijd en tot aan haar overlijden op de hoogte van de passionele buitenechtelijke relatie van haar man. Hoewel haar huwelijk met de Belgische vorst een verstandshuwelijk was, was haar ego toch zwaar gekrenkt: “Ik heb een afschuw gekregen van het huwelijk”, schreef ze later in persoonlijke brieven. “Het is een gewaagde en wrede loterij en ik herhaal het: als ik vooraf geweten had waar het om ging, dan was ik nooit getrouwd.”
Intrek in het kasteel
Achter de gesloten deuren van kasteel Stuyvenberg lieten de koning en zijn minnares hun verlangens de vrije loop. “Geluksdag. Ik heb mijn vriend drie keer gezien. Hij is zo goed geweest voor mij”, schreef zij toen in een dagboek. Er werd zelfs gesproken van een heuse ‘Clan-Arcadie’, zeker nadat ook de broers en zussen van minnares Arcadie hun intrek mochten nemen in het kasteel. Maar de vaste verblijfplaats van Leopold werd het nooit: hoewel hij door Arcadie meermaals gesmeekt werd om bij haar te gaan inwonen, bleef zijn officiële verblijfplaats altijd het Koninklijk Kasteel van Laken, zoals het protocol dat voorschreef.
In 1865 kwam koning Leopold I om het leven, waarna zijn minnares haar koffers pakte en naar Duitsland verhuisde. Zo kwam het kasteel van Stuyvenberg in handen van zijn opvolger, de nieuwe koning Leopold II. Maar het kasteel was naar verluidt niet naar zijn zin en Leopold liet het links liggen, waardoor het meer dan 50 jaar lang onbewoond en leeg bleef. Wel nam hij het domein onder handen: hij liet er huizen voor zijn tuinmannen bouwen, een boomgaard met druivelaars, een kippenren en fazanterie, grote tuinen, een boomkwekerij en zelfs eigen serres, zoals die aan het Kasteel van Laken. Maar daarvan blijft de dag van vandaag nog amper iets over.
In 1900 werd het kasteel een onderdeel van de eigendommen binnen de Koninklijke Schenking. Het duurde uiteindelijk nog tot 1926 tot er weer ‘leven’ in het kasteel kwam: de jonge kroonprins Leopold III - de zoon van koning Albert I, die Leopold II na zijn overlijden opvolgde in 1909 - liet het kasteel volledig opfrissen en ging er samenwonen met zijn bruid, de Zweedse prinses Astrid.
Leopold III voelt zich thuis in Stuyvenberg en hij maakt er met prinses Astrid een echt liefdesnest van. Op het domein kreeg het koninklijk koppel drie kinderen: prinses Joséphine Charlotte en de latere vorsten Boudewijn en Albert, die er hun eerste jeugdjaren doorbrengen. Zo kreeg Boudewijn van zijn vader een op maat gemaakte miniatuur van een rode Bugatti cadeau, waarmee het prinsje tegen 20 km per uur door de tuin scheurde. Het blijft duren tot in 1935: kort na de tragische dood van zijn geliefde Astrid kon Leopold het leven op Stuyvenberg niet meer aan. Het kasteel was doordrongen met herinneringen en hij bleef er terugdenken aan de vrouw op wie hij zo verliefd was. Waarna ook hij zijn koffers nam: in 1937 verruilde Leopold III zijn residentie in Stuyvenberg definitief voor een verblijf in het Kasteel van Laken.
In het Kasteel van Stuyvenberg bleef alles onaangeroerd staan. Iets wat Leopold III zo wilde, want na het overlijden van zijn vrouw werd het domein voor hem een soort bedevaartsoord. Iedere avond trok hij te voet van het Kasteel van Laken naar het Kasteel van Stuyvenberg om er te bezinnen. Hij las er de brieven die zijn vrouw had geschreven, ging mijmerend door haar persoonlijke spullen en rook er aan haar parfum. Soms nam hij zijn kinderen ook mee tijdens deze momenten van bezinning. Het kasteel bleef op deze manier bijna 15 jaar stilstaan in de tijd.
Pas in 1951 werd het kasteel weer betrokken, deze keer door Leopolds moeder, koningin-weduwe Elisabeth. Zij had de omgekeerde beweging gemaakt: nadat haar man koning Albert om het leven kwam bij een fatale val in Marche-les-Dames, was haar hart compleet gebroken en trok ze zich terug in Stuyvenberg. Waar ze de laatste vijftien jaar van haar leven uiteindelijk alleen doorbracht met haar papegaai Cocootje, tot ze er op 90-jarige leeftijd overleed in 1965.
In de loop der jaren was het niet altijd duidelijk wat de Koninklijke Schenking met het kasteel moest aanvangen. Het werd een tijdje gebruikt door de regering voor de ontvangst van buitenlandse gasten - president Ronald Reagan werd er ooit ontvangen en omschreef het als het ‘Kleine Witte Huis’ -, en pas in 1998 werd het kasteel opnieuw voltijds bewoond: na de dood van koning Boudewijn en na een renovatie - die maar bleef aanslepen - nam koningin Fabiola er haar intrek.
Bij haar heerste er absolute kuisheid in de vertrekken. Fabiola woonde er tussen 1998 en haar dood in 2014, al had ze ondertussen ook gezelschap gekregen: omdat het domein met zijn 16 hectare veel te groot was voor Fabiola alleen, besloten ook prinses Astrid en haar gezin naar daar te verhuizen. Voor hen werd Villa Schonenberg gebouwd, op enkele tientallen meters van Kasteel Stuyvenberg.
Na het overlijden van Fabiola in 2014 stond het kasteel opnieuw drie jaar leeg. De toenmalige regering-Michel besloot er niet langer gebruik van te maken, waarna er op zoek werd gegaan naar een huurder. Dat gebeurde via het prestigieuze Sotheby’s en er was naar verluidt heel wat interesse voor het pand. Uiteindelijk trok één van Vlaanderens meest succesvolle ondernemerskoppels in 2017 aan het langste eind: Marnix Galle (van firma Immobel) en barones Michèle Sioen (CEO van textielbedrijf Sioen en voormalig VBO-voorzitter) ondertekenden een huurcontract voor 30 jaar. Ze betalen volgens het contract 100.000 euro huur per jaar voor het kasteel.
