Na het debacle van de 3x3-basketploeg: zijn nieuwe olympische sporten gevoeliger voor fraude?

Van karate tot muurklimmen of 3x3-basket: maar liefst vijftien nieuwe disciplines waren op de Spelen van Tokio te zien. Daarbij valt op dat het Internationaal Olympisch Comité met sporten als skaten, klimmen en 3x3-basket de streamende jeugd wil aanspreken. 

Je kunt de vraag stellen of bij de razendsnelle ontwikkeling van sommige straatsporten geen stappen worden overgeslaan. “Bij nieuwe sporten is er vaak veel enthousiasme, maar weinig knowhow”, zegt Arnout Geeraert, die voor de KU Leuven onderzoek deed naar goed sportbestuur. “Als dat verhaal klopt, dan stond de controle bij de 3x3-basket duidelijk niet op punt.” Zo had je op de website van de internationale basketfederatie FIBA volgens De Standaard enkel een e-mailadres nodig om een 3x3-baskettornooi te registreren. 

“Het lijkt er inderdaad op dat het 3x3-basket in snelheid is gepakt”, zegt Bram Constandt, postdoctoraal onderzoeker van het PrOFS-project (Prevention Of Fraud in Sports) aan de UGent. Het valt hem op dat in de regelgeving voor 3x3-basket te weinig aandacht was voor de controle van wedstrijden, of dat die regels niet voldoende werden nageleefd.

“Daarnaast zie je dat er ook op het niveau van de federaties wat schortte. Blijkbaar was men binnen de FIBA al langer op de hoogte, en toch werd niet ingegrepen. Dat wijst op een cultuur waarin bepaalde vormen van fraude gedoogd worden. Een sport zou op alle niveaus afgetoetst moeten worden voor die olympisch mag worden. Niet omgekeerd.”

Federaties

Wat niet hielp, is dat de 3x3-basketploeg van België, in tegenstelling tot die van landen als Nederland, lange tijd geld noch professionale omkadering kreeg van de Belgische basketfederatie. Pas toen de kwalificatietornooien in het vizier kwamen – na de organisatie van de spookmatchen – kregen de Lions 10.000 euro toegestopt. “De sportbonden willen een graantje meepikken van het succes van die frisse disciplines, maar vaak zie je dat die in het begin niet altijd goed op elkaar afgestemd zijn", zegt Geeraert. 

Bovendien belonen de kwalificatiesystemen nu eenmaal vaak de landen die al een langere traditie in die disciplines hebben. Dat weet ook Geert De Dobbeleer, directeur van Volleybal Vlaanderen. Ook die organisatie kreeg er in 1996 heel wat werk bij, toen beachvolleybal een olympische sport werd.

“Om je te kwalificeren voor de Spelen moet je voldoende tornooien op het hoogste niveau spelen. Maar die had je eerst niet in Europa, dus moet je heel wat tornooien spelen voor je daar zelfs uitgenodigd werd. Landen als Brazilië en de Verenigde Staten organiseerden zelf veel tornooien en bemachtigden zo sowieso een aantal plaatsen. Om onze spelers meer kansen te geven, organiseren we sinds een paar jaar zelf tornooien.” 

Tegenover de 3x3 had beachvolley het voordeel dat het in grote lijnen het kwalificatiesysteem van de indoorvolleybal kon overnemen. Van vermeende fraude was er bij beachvolley dan ook geen sprake. “De basis lijkt me toch dat je als federatie een scheidsrechter en juryleden naar de tornooien stuurt. Het lijkt me toch dat die sport te snel olympisch geworden is.”

En in Parijs?

Het is de vraag wat dat zal geven voor sporten die aan de volgende Olympische Spelen toegevoegd worden. Zoals breaking (ook breakdance genoemd), dat in een paar jaar tijd van een informele straatsetting naar het olympisch podium moet transformeren. “Gelukkig werkt de breaking community hier al een aantal jaar samen met de dansfederatie", zegt Stijn Luyten van Danssport Vlaanderen. “In andere landen zie je dat die omkadering ontbreekt.”

Drie jaar voor de Spelen in Parijs is nog niet bekend hoe het kwalificatiesysteem eruit zal zien. “Het zou leuk zijn als we daar snel meer over weten. Parijs wordt sowieso een testcase, je moet er rekening mee houden dat alles nog niet perfect gaat verlopen.”