Leverspecialisten waarschuwen voor ‘stille ziekte’: ‘Zit in tal van voedingsproducten, ook de gezonde’

De grote boosdoener? “Glucose-fructosesiroop, een vloeibare zoetstof die in heel veel industrieel bewerkte voedingsmiddelen zit, van lightproducten over sportrepen tot ‘gezonde’ tussendoortjes”, weet diëtiste Iris Daems.

Voedingsdeskundigen en leverspecialisten trekken aan de alarmbel om mensen bewust te maken van de gevaren van niet-alcoholische leververvetting. In de medische wereld wordt het ondertussen omschreven als ‘de stille ziekte’ omdat de meeste mensen gewoonweg niet weten dat ze risico lopen of het hebben. “Een niet-alcoholische leververvetting is het ophopen van vetten in de lever waarvan alcohol niet de boosdoener is”, zegt diëtiste Iris Daems. 

“Een gezonde lever kan tot 5 procent van zijn gewicht aan vet bevatten. Die vetten zijn afkomstig van alle voedingsstoffen die langs de lever passeren: overschotten worden in de lever omgezet en opgeslagen in de vorm van vet in de levercellen. Dat alcohol in de lever omgezet wordt in vet is algemeen geweten. Maar velen staan er niet bij stil dat ook een teveel aan toegevoegde suikers in voeding in de lever omgezet wordt tot vet. De grote boosdoener blijkt dan vaak glucose-fructosesiroop te zijn, een industriële suiker die door ons lichaam anders verwerkt wordt dan de gewone, natuurlijke suiker die bijvoorbeeld in groenten en fruit zit. Hoe dat komt, is nog niet helemaal duidelijk voor de wetenschap.”

Het zit overal

“Glucose-fructosesiroop zit echt in tal van voedingsproducten”, gaat Daems verder. “Zelfs in producten die mensen net kiezen omdat ze een gezonde levensstijl belangrijk vinden, zoals light yoghurt, gefermenteerde zuiveldranken, melkproducten met aroma’s, granenrepen, kant-en-klare spaghettisauzen, dressings, maaltijdshakes, industrieel volkorenbrood, peperkoek, ontbijtgranen, sportdranken, fruitsappen… Echt overal wordt glucose-fructosesiroop in verwerkt omdat het een goedkope suiker is, langer houdbaar is dan gewone suiker en net iets zoeter is."

“Uit onderzoek is gebleken dat glucose-fructosesiroop in het lichaam wordt omgezet in vet, en niet in energie zoals met gewone suiker gebeurt. Het zorgt er bovendien voor dat mensen meer eten van de producten waarin dit verwerkt is. De Amerikaanse arts Dr. Slavin voert al jaren een strijd tegen glucose-fructosesiroop omdat ze ervan overtuigd is dat dit een van de grootste boosdoeners is van de wereldwijde obesitasepidemie. Glucose-fructosesiroop versterkt namelijk het hongergevoel en je lichaam wordt chemisch uit balans gehaald, waardoor niet alleen je lever vervet, maar ook overgewicht in de hand wordt gewerkt. Dr. Slavin en ook andere medici roepen daarom overheden op om fabrikanten te dwingen glucose-fructosesiroop te bannen uit hun producten.”

Misleidende benamingen

“Voor de gewone consument is het haast onmogelijk om te weten waarin dit zit. Zelfs als je de etiketten leest van je voedingsproducten, want er zijn tal van verborgen namen om dit goedje te omschrijven. Agavesiroop, maïsstroop, HFCS, fructose, tapioca-stroop, inuline, fructo-oligosacchariden, vruchtenstroop en glucosestroop zijn onder meer veelgebruikte misleidende benamingen om deze industriële suiker te omschrijven in ingrediëntenlijsten. Consumenten beseffen hierdoor vaak niet dat ze een schadelijk product kopen en hun gezondheid in gevaar brengen.”

Een hoge consumptie van glucose-fructosesiroop doet de lever dus vervetten, maar symptomen of klachten treden er niet op. “Leververvetting voel je niet”, zegt Daems. “Wel is de situatie nog omkeerbaar als je tijdig omschakelt naar een gezonde levensstijl met weinig industrieel bewerkte voeding. Een behandeling bestaat er op dit moment niet voor, de enige remedie is – net zoals voor veel andere welvaartsaandoeningen – een gezonde levensstijl met een mediterraans dieet van onbewerkte voeding, zoals groenten, fruit, noten, zaden, volkoren producten, een beetje vis en vlees… Ook al voel je niets, leververvetting vormt echt wel een gezondheidsrisico want in 10 tot 20 procent van de gevallen evolueert leververvetting naar levercirrose of leverkanker.”

Klachten? Dan is het te laat

“En zelfs bij deze ernstige aandoeningen zijn er zelden klachten in het begin. Vanwege de grote reservecapaciteit van de lever veroorzaken leverziekten vaak pas in een laat stadium klachten”, weet Daems. “Mogelijke klachten zijn dan vermoeidheid, gewichts- en/of spierverlies, minder eetlust, jeuk, rode verkleuringen op de handpalmen, borstvorming en impotentie bij mannen, gezwollen buik en geelzucht. Maar eigenlijk is het dan al te laat: het littekenweefsel dat dan al gevormd is op de lever blijft er voor altijd, maar je kan het wel stabiel houden. In een vroeger stadium ontdekken dat je met een leververvetting hebt te maken, gebeurt helaas meestal door toeval bij bijvoorbeeld een bloedonderzoek.”

Uit gezondheidsrapporten is al meermaals gebleken dat 1 op de 4 volwassenen ermee te maken heeft en dat het vandaag de meest voorkomende chronische leverziekte – en tweede meest dodelijke – is in Westerse landen. Maar ook kinderen kunnen er al mee te maken krijgen. “De grootste risicogroepen zijn vijftigplussers, obesitas- en diabetespatiënten”, aldus Daems. “Iets meer mannen dan vrouwen lopen in deze groep het risico op niet-alcoholische leververvetting. Maar nog meer verontrustend, is dat ondertussen 7 procent – en dit cijfer zit helaas in stijgende lijn – van gezonde, jonge, actieve mensen een leververvetting heeft, iets meer vrouwen dan mannen in dit geval. De ziekte kan echt tientallen jaren onopgemerkt blijven, waardoor het een steeds grotere bedreiging vormt voor onze gezondheid.”

En nog enkele cijfers:

• 1 op de 4 volwassenen heeft niet-alcoholische leververvetting
• In 20 procent van de gevallen evolueert niet-alcoholische leververvetting naar levercirrose
• 7 procent van magere, gezonde mensen heeft niet-alcoholische leververvetting
• 1 op de 3 obese kinderen heeft leververvetting
• Niet-alcoholische leververvetting is de snelst oprukkende leveraandoening in Europa en de tweede meest voorkomende oorzaak van levercirrose en levertransplantaties.