Voor de geëvacueerden begint het nu pas: ‘We zitten hier veilig en comfortabel, maar ik maak mij grote zorgen’

“Ik dank al mijn Belgische vrienden voor hun steun bij onze komst naar België”, zegt A.S in een bericht. Hij is een van de 1.216 Belgen, Afghanen en anderen die uit de klauwen van de taliban zijn gered. A.S. was een klusjesman die jarenlang Belgische militairen heeft geholpen. Hij is een gelukkige die erin geslaagd is op een evacuatievlucht te geraken. 

Rond de luchthaven van Kaboel stonden ook vrijdag, na de bomaanslag, nog duizenden mensen aan te schuiven in de hoop een van de laatste vluchten te kunnen nemen. Op 31 augustus vertrekken de Amerikanen en komt de luchthaven weer in handen van de taliban. 

Verschillende NAVO-landen beseffen dat er mensen zijn achtergebleven. Ons land vroeg aan de Belgische achterblijvers om door te geven aan de ambassade in het Pakistaanse Islamabad waar ze zich bevinden. Buitenlandse Zaken heeft al 55 keer reactie gehad op die oproep. Zo’n reactie kan van een persoon komen of van een volledige familie. Het is niet duidelijk om hoeveel mensen het precies gaat. 

Buitenlandse Zaken heeft iedereen verwittigd dat het te gevaarlijk is om via de luchthaven het land te proberen verlaten. Veel opties zijn er niet meer. Mogelijk zal de taliban later commerciële vluchten toelaten vanuit Kaboel, maar voorlopig ziet het er niet naar uit dat ze snel weg kunnen. 

Een militair dispositief met para’s, special forces en twee C-130's blijft zeker tot 31 augustus stand-by in Islamabad. 

Peutie 

Vrijdag is de laatste vlucht op Melsbroek geland. Daarop zaten 24 passagiers, onder wie zes Belgen. Hoewel de evacuatie in Afghanistan is stopgezet, zijn een aantal Belgische evacués erin geslaagd nog op een vlucht van een partnerland te geraken. Volgens onze informatie gaat het om een zestal mensen die door de Nederlanders zijn opgepikt en een tiental die op een Frans vliegtuig zijn gestapt. 

Na aankomst in België moesten alle evacués naar de kazerne van Peutie. Daar kregen ze een polsbandje voor hun registratie, moesten ze een coronatest doen en ondergingen ze een screening door de veiligheidsdiensten.

M.Q.K., een Afghaanse tolk die voor het Belgisch leger heeft gewerkt, kwam maandag aan op Belgische bodem. Hij vertelt dat hij in Peutie veel formulieren moest invullen. “We zijn ook ondervraagd”, zegt hij. “Er werden vragen gesteld over welke job ik precies uitvoerde, over mijn familie, enzovoort. Dat gesprek duurde zo’n vijftien minuten.”

M.Q.K. is na Peutie opgevangen door het Belgisch leger, omdat hij daarvoor werkte. Zijn familie is een van de vier die tijdelijk in de kazerne van Spa onderdak hebben gekregen. Defensie bekijkt of het anderen kan onderbrengen in een hotel of in vakantiewoningen. 

Belgische onderdanen kunnen na de passage in Peutie gewoon naar huis. Voor vluchtelingen die in ons land geen onderdak hebben, regelt Fedasil opvang. De mensen die de Belgische nationaliteit niet hebben, kregen een visum voor vijftien dagen. 

“Zij worden geacht acht dagen in quarantaine te gaan”, zegt de woordvoerster van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). “Daarna kunnen ze zich aanmelden op het Klein Kasteeltje, waar ze de asielprocedure kunnen opstarten. Ook de medewerkers van het leger moeten naar daar komen voor hun procedure.”

In Peutie kregen de evacués een eerste keer psychologische bijstand, in de vorm van een kort gesprek. Fedasil biedt in de opvangcentra en voor de ex-medewerkers van het leger ook psychologische begeleiding aan. In Spa kregen M.Q.K. en zijn gezin nieuwe kleren. Dokters zijn zijn kinderen komen onderzoeken. 

De voorbije dagen lijken rustig verlopen te zijn. Rust is wat zijn en andere families nodig hebben om te bekomen van de traumatische ervaringen. “Ik weet niet hoelang we in Spa zullen blijven”, zegt hij. “Ik ben de Belgische overheid heel dankbaar. We hoeven niet meer in angst te leven. We zijn veilig en zitten hier comfortabel. Maar ik maak me grote zorgen om mijn familie in Kaboel.”

Leven opbouwen 

De luchtbrug om landgenoten en Afghaanse medewerkers en activisten te redden heeft uiteindelijk minder dan een week geduurd. Voor M.Q.K. en de anderen die voor het eerst in ons land zijn, zal het nog jaren duren om hun leven hier op te bouwen. Door hun werk voor een ngo of voor het leger hebben veel evacués zonder Belgische nationaliteit wel kennissen in ons land. Dat netwerk kan hen helpen hier hun weg te vinden. 

Sinds woensdagavond zijn ook alle Afghaanse medewerkers van Moeders voor Vrede in België. Die ngo kwam op voor vrouwen in Afghanistan. Volgens oprichtster Jennie Vanlerberghe zijn alle vrouwen, die nu in een jeugdhotel verblijven, zwaar aangeslagen en barsten ze voortdurend in huilen uit. 

“Een van de vrouwen is zwanger en is alleen naar België gekomen”, zegt Vanlerberghe. “Een andere heeft haar man en kind moeten achterlaten. De vrouwen hopen dat ze ooit naar hun land kunnen terugkeren, maar dat is voorlopig uiteraard onmogelijk. Wat er nu precies moet gebeuren? Eigenlijk weet ik het niet.”