Europa ‘vastbesloten’ Afghaanse migranten tegen te houden

“De EU en haar lidstaten zijn vastbesloten om gezamenlijk een herhaling van ongecontroleerde, massale illegale migratiestromen zoals in het verleden te voorkomen” staat in een ontwerpverklaring waarover de asielbewindslieden van de EU-landen zich vandaag buigen. De nadruk ligt op opvang van gevluchte Afghanen in de regio en strikte controle van degenen die afgelopen dagen via evacuaties uit Kaboel in de EU zijn gearriveerd.

De EU-ambassadeurs bespraken de ontwerpverklaring gisteren, grote wijzigingen werden niet aangebracht in de tekst die is opgesteld door EU-voorzitter Slovenië. EU-ambtenaren verwachten dat de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie vandaag dat evenmin zullen doen. “De tekst is hard, Fort Europa. Maar dat past bij de taakopvatting van de ministers van Binnenlandse Zaken”, stelt een ambtenaar. 

In één zin wordt voorzichtig gesproken over het toelaten van kwetsbare vluchtelingen (vrouwen en kinderen) door de lidstaten, maar louter op vrijwillige basis door de EU-landen. Het noemen van aantallen werd door de meeste ambassadeurs voorbarig en ongewenst genoemd. Vooral Oostenrijk en Polen trapten op de rem.

Niet ‘Wir schaffen das’

De ervaringen uit 2015 – toen een miljoen (veelal Syrische) migranten via Turkije naar de EU kwamen – hebben de lidstaten aangezet tot een veel striktere bewaking van de Europese buitengrenzen. Het Wir schaffen das waarmee bondskanselier Merkel in 2015 migranten welkom heette – zonder overleg met de andere lidstaten – is in de EU anno 2021 veranderd in ‘nooit meer’. Eenzijdige acties van lidstaten zijn uit den boze en alle aanmoedigingen tot illegale migratie ‘moeten worden voorkomen’. Verder wordt in de ontwerptekst gepleit voor actieve informatiecampagnes onder Afghaanse vluchtelingen om de reis naar de EU vooral niet aan te vatten.

De EU wil nauw samenwerken met de landen in de buurt van Afghanistan om de migranten daar ‘waardig en veilig’ op te vangen. De lidstaten worden opgeroepen geld hiervoor te geven aan de VN en andere vluchtelingenorganisaties. De Europese Commissie wordt verzocht ‘alle mogelijkheden voor financiële steun vanuit het EU-budget’ in kaart te brengen.

Concrete bedragen worden niet vermeld in de verklaring, mogelijk zullen de bewindslieden die wel noemen. Turkije kreeg destijds zes miljard euro voor de opvang van miljoenen Syrische vluchtelingen. Commissievoorzitter Von der Leyen kondigde vorige week al aan dat de Commissie de humanitaire hulp voor Afghanistan (ook in het land zelf, indien mogelijk) verhoogt van ruim 50 miljoen euro naar ruim 200 miljoen euro.

Terreurdreiging

De bewindslieden zullen erop hameren dat de situatie in Afghanistan niet tot nieuwe terreurdreigingen voor de EU-burgers mag leiden. “Afghanistan mag niet opnieuw een vrijplaats worden voor terroristen en de georganiseerde misdaad”, aldus de verklaring. Europol, het Europese samenwerkingsorgaan van politie- en veiligheidsdiensten, moet relevante dreigingsanalyses maken en delen.

Opvallend is dat het nieuwe Pact voor Migratie dat de Commissie vorig jaar presenteerde, niet genoemd wordt in de verklaring. De voorstellen in dat pact zijn ook gericht op wat te doen bij nieuwe migratiecrises. De EU-landen zijn echter tot op het bot verdeeld over die plannen, vooral de voorstellen die tot een verdeling leiden van migranten over de lidstaten.

Terwijl de EU er alles aan doet om migranten buiten te houden, roept de VN-Veiligheidsraad de taliban intussen op ‘een veilig vertrek te garanderen van degenen die Afghanistan willen verlaten’.