Bij graafwerken voor de aanleg van de nieuwe korfbalvelden in het provinciaal groendomein Rivierenhof in Deurne, stootte de kraanman in februari 2019 op een lugubere vondst. De grond scheurde niet, maar kraakte. Er werden diepe kuilen blootgelegd, volgepropt met honderden knoken en beenderen. De provinciale diensten werden ingelicht en archeologen van het agentschap Onroerend Erfgoed kwamen ter plaatse om te site te onderzoeken.

Het bleek al snel dat het niet om menselijke resten ging, maar beenderen van honderden honden. Tientallen schedels lagen er voor het rapen. Uit de eerste vaststelling werd duidelijk dat de dieren op korte tijd samen de dood vonden en dat wellicht in het begin van de 20ste eeuw moet zijn gebeurd. Waarom? Daar hadden de onderzoekers het raden naar, maar het was alleszins opmerkelijk dat het over volledige skeletten ging, tot zelfs de kleinste botjes van de voor- en achterpoten.

Archeologen An Lentacker, Anton Ervynck en Wim Wouters onderzochten de dierenresten. Joke Bungeneers, diensthoofd Erfgoed bij de provincie Antwerpen, voerde het archiefonderzoek.

“We weten nu dat het om een grootschalige uitroeiingscampagne ging van minstens 287 zwerfhonden”, zegt Bungeneers. “Zwerfhonden waren een groot probleem in de steden in die tijd, eind 19de, begin 20ste eeuw. Bovendien hadden de mensen toen ook te kampen met een epidemie – hondsdolheid – levensgevaarlijk voor mens en dier. En dat virus werd overgedragen door honden. De honden die in de kuilen werden gedumpt waren niet besmet, maar vormden een te groot risico om ze zomaar te laten ronddwalen.”

VolXmuseum

In het Deurnse VolXmuseum zijn de gevonden beenderen en schedels te bezichtigen in een speciaal samengestelde kijkkast, nog tot en met vrijdag 31 december. De provincie Antwerpen heeft ook een gratis brochure uitgebracht over de archeologische vondst.

“Wij vinden het belangrijk om met de resultaten van archeologisch onderzoek naar buiten te komen”, zegt Luk Lemmens (N-VA), gedeputeerde van Erfgoed. “De archeologische kijkkast in het VolXmuseum is daarbij een eenvoudig concept om boeiende verhalen te delen met het grote publiek. Dit is een mooie kans om het publiek te tonen dat boeiende archeologische vondsten soms ook vlak bij de eigen woon- en schoolomgeving gedaan worden.”

Er worden ook twee lezingen over de vondsten gegeven. Op zondagvoormiddag 12 september (Open Monumentendag) in de bibliotheek Couwelaar en op zondagvoormiddag 10 oktober (Archeologiedag) in het districtshuis van Deurne.

Het VolXmuseum, Koraalplaats 2 in Deurne, is iedere zaterdag en zondag geopend van 14 tot 17u. Geleide bezoeken zijn op afspraak. Wie de kijkkast wil ontdekken, kan van de gelegenheid gebruikmaken om het museum zelf te ontdekken. Het museum bestaat uit zes oude werkmanswoningen en een wagensmidse die je door de geschiedenis, gebruiken en ambachten van het district leidt. Het VolXmuseum draait volledig op vrijwilligers.