Blijft over: de privékwestie. Daar zit ’m, tot nader order, het verschil met de affaire waarin N-VA-politicus Kris Van Dijck verstrikt raakte

Eerst maar even dit. Neen, er bestaat geen ‘deal’ tussen redacties of journalisten om De doodgravers van België van Wouter Verschelden (want over dat boek gaat het dus) dood te zwijgen. In een hyperconcurrentiële beroepsgroep die amper de collegialiteit kan opbrengen om elkaar correct als nieuwsbron te vermelden, krijg je zo’n samenzwering namelijk niet van de grond, simpel.

Maar eerlijk is eerlijk, als een politiek boek wekenlang de non-fictie-top van Standaard Boekhandel aanvoert en geen enkele zender of krant rept erover, dan is het ook niet gek dat sommigen toch in zo’n zwijgakkoord gaan geloven.

Dat is riskant, omdat zo een botsing dreigt te ontstaan tussen twee tegengestelde werelden. Twee ‘waarheden’ gaan los van elkaar leven, waarbij de ene groep, aangevuurd door gelijkgezinden op sociale media, alles voetstoots aanneemt wat in het betreffende boek staat en de andere groep ietwat krampachtig probeert te doen alsof dat boek niet eens bestaat.

De reden waarom het boek bij de ene groep een welhaast evangelische status heeft verworven, is natuurlijk ook exact de reden waarom politieke verslaggevers er uiterst schuchter mee omgaan. Die reden staat op pagina 107 vermeld onder het kopje ‘Een artikel op P-Magazine lijkt de weg naar de Zestien voor De Croo te barreren’.

Auteur Wouter Verschelden rakelt daarin niet alleen een privékwestie over huidig premier Alexander De Croo op; hij ontwikkelt daarbij ook de these dat De Croo de regeringsonderhandelingen eind 2019 liet aanslepen omdat die kiezel in zijn schoen zat. Ook verderop in het boek wordt de kwestie meermaals vermeld.

Cynische visie

Een gewichtige zaak, áls ze klopt. Het zou betekenen dat de Belg bewust een jaar lang van een volwaardige regering is verstoken gebleven omwille van een particuliere kwestie. Alleen: klopt dat wel? Bewijs van die impact is er amper of niet, ook niet in het boek zelf. Er is geen enkele Wetstraat-journalist die de voorbije maanden niet heeft geprobeerd om dit verhaal te checken. Voorlopig zonder resultaat.

Blijft over: de privékwestie. Daar zit ’m, tot nader order, het verschil met de affaire waarin N-VA-politicus Kris Van Dijck verstrikt raakte, en waarnaar nogal wat N-VA-sympathisanten nu verongelijkt verwijzen. Van Dijck kwam in nauwe schoentjes toen bleek dat hij zijn politieke status had aangewend om een bevriende escortdame aan een uitkering te helpen. Die handeling maakte de private kwestie publiek. Die factor ontbreekt nu, voor zover we weten.

Politici zijn net mensen. Talrijk zijn de verhalen over slippertjes en relaties, over uitspattingen en verslavingen van politici van alle kleuren van de regenboog. In de gesloten biosfeer die de Wetstraat vaak is, komen al die kreten en geruchten veeleer vroeg dan laat ter ore van journalisten, die onder dezelfde stolp verblijven. Er is weinig dat journalisten liever doen dan die roddels aan elkaar doorvertellen, al was het maar om te getuigen dat zij het ook weten. Ook wij zijn net mensen.

Belgische media hebben niettemin de nogal consequente traditie om over al die private akkefietjes en affaires de discretie te bewaren, zolang er geen publiek belang in het geding is. En ja, misschien wordt die houding soms te strak doorgetrokken. Zelfs wanneer de problemen overduidelijk zijn wordt er hoogstens lacherig maar nooit ernstig bericht. Toch is dat respect voor het privéleven in de politieke verslaggeving een groot goed dat we maar beter blijven koesteren, voor zolang het nog duurt.

Het gevolg van de discretie over die ene passage is wel dat ook over De doodgravers van België grotendeels gezwegen wordt. Dat is eigenlijk best jammer. Het boek had een strengere eindredacteur, een betere vormgever en een deftigere uitgever verdiend, maar oninteressant is het niet. De doodgravers biedt een zeer specifiek geframede inkijk in de voorbije onderhandelingen. Het boek verraadt de diep cynische visie van zijn auteur, met politici die enkel naar de hoogste posten graaien in een onophoudelijke opeenvolging van listen en lagen, sabotages en verraad.

Wie geïnteresseerd is in inhoudelijke of ideologische knelpunten of structurele hinderpalen die politieke onderhandelingen bemoeilijken, komt in dit boek van een kale kermis thuis. De lezer wordt gevraagd te geloven dat nooit over de inhoud van nota’s wordt gediscussieerd maar alleen over wie ze lekt. Maar is politiek dan echt enkel een opeenvolging van ploertenstreken? Dat standpunt schiet tekort.

Bart De Wever

Dat cynisme is wel het perspectief van een van de grote inspiratoren van De doodgravers: Bart De Wever. Verschelden sprak met velen, maar de uiteindelijke analyse loopt wel erg gelijk met die van de N-VA-voorzitter: een groot akkoord tussen N-VA en PS lag binnen handbereik, maar werd getorpedeerd door het opportunisme van de liberalen. Geen wonder dat vooral N-VA-sympathisanten het boek koesteren.

De Wever is niet de enige die de zak vol frustratie ledigde bij de auteur, maar de schatplichtigheid aan Vlaanderens belangrijkste politicus is groot. Zo valt op dat van elke Vlaamse partij de interne keuken met veel smaak beschreven wordt als een slangenkuil,... behalve van de N-VA. Geen woord over de meningsverschillen bij de Vlaams-nationalisten, bijvoorbeeld over de omgang met het VB.

Ook het karakter van De Wever blijft erg vlak, alsof hij de verteller is die met rollende ogen naar het gestoet­haspel van Georges-Louis Bouchez (MR), Joachim Coens (CD&V) en de anderen kijkt.

En misschien wordt ook die ene privékwestie zo toch politiek relevant. Want het is wel vrij helder wie blijft proberen om het vermeende politieke belang ervan in de markt te zetten. Ook de voorbije maanden is aan verschillende redacties met aandrang gesuggereerd om het verhaal toch te brengen. Die aandrang kwam vanuit de N-VA-top. Het is het soort persoonlijke aanval dat je als collega-politicus toch niet licht vergeet. Als in 2024 een akkoord tussen N-VA en Open Vld opnieuw onmogelijk blijkt, dan weten we dus nu al waar dat diepe, persoonlijke wantrouwen geboren is.

Aanvulling. Kris Van Dijck wenst hierbij uitdrukkelijk te zien vermeld dat de Deontologische Commissie van het Vlaams Parlement heeft geoordeeld dat dhr. Van Dijck geen enkele deontologische inbreuk heeft begaan en aldus zijn politieke status niet heeft misbruikt.