Voor het eerst onderzocht: microplastics wijdverspreid in Vlaamse waterlopen
Voor het eerst is op grote schaal de concentratie microplastics in het Vlaamse oppervlaktewater bepaald. In 1 liter water zitten gemiddeld 0,36 plasticdeeltjes, met uitschieters tot 5 deeltjes per liter. Welke risico’s dat precies oplevert, is nog onduidelijk.
Wetenschappers van Universiteit Gent, VITO en de Vlaamse Milieumaatschappij namen stalen in negen waterlopen en zochten naar plasticdeeltjes kleiner dan 5 millimeter. Ze gingen ook na hoeveel microplastics er in ons huishoudelijk afvalwater zitten. Zo komen bij het wassen van kledij zoals fleecetruien en uit cosmetica en verzorgingsproducten microplastics vrij.
In 1 liter rivierwater vonden de onderzoekers gemiddeld 0,36 plastic deeltjes, met uitschieters tot vijf deeltjes per liter. Een kilogram rivierbodem bevat gemiddeld 2.480 deeltjes, met maxima tot 9.600 deeltjes per kilogram. De gevonden concentraties zijn vergelijkbaar met andere Europese landen.
De gevonden aantallen deeltjes zijn wellicht een onderschatting. “Deeltjes kleiner dan 20 micrometer (een duizendste van een millimeter, red.) kunnen we niet goed meten”, zegt milieutoxicoloog professor Jana Asselman. “Vermoedelijk komen er van die erg kleine partikels ook nog grote aantallen voor in het milieu.”
De plasticdeeltjes in rivierwater en -bodem blijken voornamelijk uit polystyreen en polypropyleen te bestaan, de bouwstenen van plastic flessen en verpakkingen. “Daaruit blijkt dat de strijd tegen zwerfvuil een belangrijk deel van de oplossing is”, zegt Asselman.
Waterzuivering
Het goede nieuws is dat rioolwaterzuiveringsinstallaties bijna 98 procent van het plastic uit ons huishoudelijk afvalwater kunnen filteren, zo blijkt uit metingen voor en na zuivering. Maar 17 procent van de Vlaamse huishoudens is nog niet aangesloten op een zuiveringsstation. “We hebben vorig jaar 128 miljoen euro extra uitgetrokken voor de aanleg van rioleringen en dringen er bij de gemeenten op aan dat proces te versnellen”, klinkt het op het kabinet van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA).
Voor het eerst is ook gekeken naar de rol van kleine partikels die vrijkomen door de slijtage van autobanden. Daarvan belanden er naar schatting 250 ton per jaar via afspoelend regenwater in het oppervlaktewater.
Onduidelijke risico’s
De onderzoekers schatten het risico voor het waterleven laag in. “Maar over wat microplastics precies doen in het lichaam van dier en mens, en wat de mogelijke gevolgen zijn voor dier en mens op lange termijn, is nog veel onduidelijkheid”, zegt Asselman.
In leidingwater vonden de wetenschappers tot 0,06 deeltjes per liter. Met andere woorden: wie 100 liter kraantjeswater drinkt, krijgt tot een zestal plasticdeeltjes binnen. Al betekent dit niet dat het gezonder is om flessenwater te drinken. “In flessenwater liggen de concentraties tot twintig keer hoger”, zegt Asselman.