Voka-baas kant zich niet meer tegen kernuitstap: ‘Nu is er wel een alternatief’

Het is het eerste indoor event in Brussel dat plaatsvindt zónder mondmaskers, mét Covid Safe Ticket. Werkgeversorganisatie Voka houdt maandag haar jaarlijkse ‘rentree’ in Bozar. De terugkeer naar de normaliteit staat centraal. Voor voorzitter Wouter De Geest is het meteen ook het sein om de federale regering meteen te wijzen op haar oorspronkelijke ambities. 

“De federale regering heeft de blik gericht op 2030", legt hij uit. “Dat is goed: ons land, en zeker Vlaanderen, moet weer aansluiten bij de wereldtop. Daar horen we thuis. Ik zie pensioen- en arbeidsmarktplannen, de fiscaliteit moet anders en onze staatsstructuren hertimmerd. Tegelijk zijn de klimaatuitdagingen immens. De regering moet duidelijk maken waar we naartoe gaan. Wat is de road map? Al twintig jaar zijn we bezig met knip- en plakwerk en dat heeft tot niets geleid.”

Federaal minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) organiseert alvast een werkgelegenheidsconferentie deze week.

“Door de focus op één thema, eindeloopbaan, vrees ik dat deze conferentie zal blijven steken in wat gemorrel in de marge. Het zou een geweldig gemiste kans zijn enkel het einde van de rit te bekijken, terwijl de start en het midden even belangrijk zijn.”

Waar zitten volgens u dan de uitdagingen?

“Zowat elke regeerakkoord heeft het over een werkzaamheidsgraad van 80 procent. Toch komt bij onze 18.000 leden telkens dezelfde vraag naar boven: help ons alstublieft aan mensen. We focussen steeds op de werklozen. Alleen: in Vlaanderen zijn die er nog amper. Door de communicerende vaten zijn er heel wat mensen in een systeem van arbeidsongeschiktheid beland of hebben tijdelijk hun loopbaan onderbroken. In die groepen zit nog steeds een enorm potentieel dat niet geactiveerd wordt.

“Daarnaast is levenslang leren fundamenteel. Corona heeft duidelijk gemaakt dat onze economie verder digitaliseert. We moeten ervoor opletten dat dat niet leidt tot een massale uitstroom van werkkrachten omdat ze niet meer meekunnen. Mensen moeten hun hele loopbaan geprikkeld worden zich bij te scholen.

“Ook die herstructureringen zelf moeten we fundamenteel anders bekijken. De wet-Renault (die bij een collectief ontslag het overleg tussen bonden en werkgever regelt, RW) is verlammend geworden. De eerste focus ligt nu op wie welke compensatie of ontslagvergoeding krijgt. De focus moet liggen op hoe die mensen snel weer elders aan de slag kunnen.”

De wet-Renault heeft al veel sociale drama’s vermeden.

“We moeten de wet niet afschaffen, wel aanpassen. Een ondernemer kan niet zomaar het licht uitdoen en verdwijnen als een dief in de nacht. Maar wat hebben de mensen het meest nodig? Een nieuwe job. Geen ontslagvergoeding of een uitkering.

“In Brussel en Wallonië moet de focus overigens wél liggen op de aanpak van werkloosheid. Dat zijn hele andere arbeidsmarkten. Dat vraagt een ander beleid. In het federaal regeerakkoord is afgesproken dat er asymmetrische maatregelen getroffen kunnen worden, een eerste stap naar een echt gesplitste arbeidsmarkt. We hebben daar nog niets van gezien.”

ACV-voorzitter Marc Leemans pleit er intussen voor om flexi-jobs, maaltijdcheques en studentenjobs extra te belasten. Door die fiscale koterijen af te breken, komt er 16 miljard euro vrij.

“Het is typisch een voorstel dat een globale visie mist. We zijn het erover eens dat werkzaamheidsgraad naar 80 procent moet, wij zijn het er ook over eens dat de kost op arbeid te hoog is. Je kan beginnen maaltijdcheques en weet ik nog wat allemaal op tafel leggen, maar wat is je einddoel?” 

Socioloog Ive Marx (UAntwerpen) geeft hem gelijk: elke verloning op dezelfde manier belasten is eerlijker en efficiënter.

“Iedereen wil minder koterij. De vraag is: wat bouw je dan in de plaats? ACV voert de kosten op arbeid net op, dat is nefast voor de tewerkstelling. Je moet verder durven kijken. Bij de grote Hartz-hervormingen (arbeidsmarkthervorming, red.) in Duitsland in de jaren 2000 waarschuwden experts voor een sociale catastrofe. Wel, ze hebben er toe geleid dat mensen massaal aan de slag zijn gegaan en hun talenten hebben kunnen ontwikkelen. Met succes, getuige de werkzaamheidsgraad van 80 procent. Maar die ambitie zie ik voorlopig niet.” 

Voor de verkiezingen zei u: de kleur van de regering maakt me niet uit, zolang ze maar hervormt. 

“We hebben het niet gezien tijdens corona, en ook nu niet. Overstijg toch eens dat eeuwige gekibbel. En als je ziet dat het niet meer overeenkomt, richt de staat dan in opdat ieder zijn eigen weg kan gaan.”

De heftigste schermutselingen spelen zich tegenwoordig nochtans af onder Franstaligen onderling: tussen MR en PS.

(Ontwijkend) “Wel, we kijken uit naar de voorstellen van de Franstalige partijen. En om eerlijk te zijn, hou ik mijn hart vast. Wat pensioenminister Karin Lalieux (PS) voorstelt kan je toch geen pensioenhervorming noemen? Ze voert slinks oude systemen weer in om de pensioenleeftijd naar beneden te halen.”

Na 42 jaar dienst moet iemand kunnen afzwaaien, ook al is die 60, stelt ze voor. Is het niet logischer om te kijken naar de carrière in plaats van de leeftijd?

“We hebben carrières in België die gemiddeld bestaan uit 33 jaar gewerkte jaren. Praten over een loopbaan die 42, 43 of 44 jaar duurt, dat is praat voor de vaak. We moeten vooral kijken hoe de effectief gewerkte jaren laten doortellen. We moeten durven kijken naar de fundamenten, en dus de gelijkgestelde periodes, zoals werkloosheid, ziekte en verloven.” 

Ziet u deze regering in staat tot grondige hervormingen?

“Ik kan niets anders doen dan het regeerakkoord lezen, waar ze wel degelijk ambitie tonen voor 2030.”

Voorts blijft het erg vaag. Er was geen tijd om alles tot in detail uit onderhandelen, klinkt het nu.

“Hoezo, geen tijd geweest voor hervormingen? Een aantal van de ministers, niet betrokken bij de aanpak van de pandemie, had net de handen vrij om in alle luwte, weg van de spotlights, te werken aan een grote hervorming. Wat ze nu voorleggen, is teleurstellend. Zowel voor pensioenen, als voor de arbeidsmarkt. Als de regering haar eigen ambitie niet waar kan maken, dan kan ze daar maar beter eerlijk over zijn.”

Dan moet ze vertrekken?

“Het is niet aan Voka, laat staan Wouter De Geest, om dat soort uitspraken doen. Ze moeten duidelijk zijn met de bevolking, en dan zullen we zien hoe de reactie is. We hebben de regering bij de start onze steun gegeven. Als we nu de resultaten zien, wordt het lastig om te zeggen dat ze goed bezig zijn.”

Minstens één minister heeft wel doorgewerkt: minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) heeft haar steunmechanisme voor de gascentrales klaar. Een belangrijke stap om de kerncentrales te sluiten. U was lang felle tegenstander.

“Dat klopt, maar een aantal jaar geleden was er helemaal geen alternatief. Dat is er nu wel dankzij de massieve steun voor gascentrales. In de omslag naar groene energie zitten enorme kansen voor groei. Maar dan heb je ook back-upcapaciteit nodig voor als er geen wind of zon is. 

“Twee kerncentrales zouden technisch open kunnen blijven, maar ook daar is twee jaar verloren gegaan om vergunningen te krijgen. Je moet ook bijvoorbeeld toestemming krijgen van de buurlanden. Quid Duitsland dat kernenergie heeft afgewezen?

“Ik pleit ervoor dat er basisproductie aanwezig blijft in ons land. Dat kunnen gascentrales zijn, of kerncentrales. Maak de vergelijking op basis van drie pijlers: duurzaamheid, kostprijs en leverzekerheid. Er zijn intussen genoeg studies. Het is belangrijk te stoppen met ideologische botsingen.”

Zoals die tussen Vlaams energieminister Zuhal Demir (N-VA) en haar federale collega Van der Straeten?

“Het debat zoekt de tegenstelling op om te paralyseren. Nochtans is energie vitaal voor elke ondernemer. Elke milliseconde hebben we die nodig. Zoek het wervende verhaal om finaal die CO₂ naar beneden te krijgen. Neem de tijd om uit te leggen waarom waarom je aan de burger vraagt zijn oude gasketel te vervangen en dan zelf een gascentrale bouwen. Maar ook daar geldt: maak een duidelijke road map, weet goed waar je met de bredere omslag wil bereiken.”