Werkzaamheidsgraad moet omhoog, daarover zijn alle partijvoorzitters het eens: maar hoe?

Naar jaarlijkse gewoonte organiseerde werkgeversorganisatie Voka vanavond een evenement bij de start van het nieuwe politieke werkjaar. Dit jaar gingen de zes Vlaamse partijvoorzitters van Groen, Vooruit, CD&V, Open VLD, N-VA en Vlaams Belang er met elkaar in debat. Door de coronacrisis was het bijna twee jaar geleden dat ze nog eens fysiek de degens met elkaar kruisten. Eén van de belangrijkste vragen in dat debat: hoe lossen we de krapte op de arbeidsmarkt op? 

Al snel bleek dat de voorzitters het over één ding allemaal eens waren: de werkzaamheidsgraad in ons land moet omhoog, naar minstens 80 procent. Ook "werken moet lonen" was een stelling die regelmatig geponeerd werd. Maar hoe zorg je daarvoor? Die vraag bleek moeilijker te beantwoorden.

"Als we hervormingen gaan doen, zowel in Vlaanderen als federaal, dan moet je heel hard het signaal geven dat je vooruitgaat als je hard werkt. Dat je meer pensioen zal hebben en dat je loon zal stijgen", zo trapte Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert het debat op gang.

Met die basisstelling was ook CD&V-voorzitter Joachim Coens het eens. "Dat is ook voorzien in het federale regeerakkoord", benadrukte hij. "Maar het moet ook werkbaar zijn: je moet het kunnen combineren met een gezin en je moet ook goesting hebben om te gaan werken. Het is beter om de mensen aan te trekken met een beetje honing, dan met een pot azijn."

En precies daar knelt volgens Meyrem Almaci, voorzitter van Groen, het schoentje: "De werkbaarheidsgraad is de grote olifant in de kamer, die zit in Vlaanderen maar aan vijftig procent. Dan is het belangrijk om werk te maken van flankerende maatregelen. Vorige week was in het nieuws dat bussen met leerlingen uit het buitengewoon onderwijs niet op school geraken. Maar die leerlingen hebben wel ouders die willen gaan werken en die niet eens kunnen gaan werken. Ik heb een poetsvrouw die in die situatie zit: zij krijgt haar kind niet op school en kan niet gaan werken."

Conner Rousseau, voorzitter van Vooruit, benadrukte dat het ook voor de socialisten een prioriteit is om werk meer te doen lonen. "Maar ook: mensen die een tegenslag hebben gehad, stimuleren om weer te gaan werken." En het activeren van werklozen, dat was ook voor andere voorzitters een belangrijk speerpunt. 

Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert herhaalde een belangrijk standpunt van zijn partij: "Als het van ons afhangt, maar ik vrees dat alleen meneer De Wever daarmee akkoord is, zouden wij de werkloosheidsuitkeringen na twee jaar stoppen in de tijd." 

N-VA-voorzitter Bart De Wever gaf inderdaad aan dat hij daar ook voorstander van is. En ook Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang, verklaarde zich akkoord. Al hangt daar voor hem wel een belangrijke voorwaarde aan vast: "Werkloosheid beperken in de tijd: ja, maar met een beperking voor later op de loopbaan. De Vlaming is productiever per hoofd dan de mensen in onze buurlanden. Pas op het einde van de loopbaan, wanneer de citroen helemaal uitgeperst is, krijg je uitval en daar moeten we iets aan doen. "

Voor Vooruit-voorzitter Conner Rousseau is het beperken in tijd van werkloosheidsuitkeringen in elk geval geen optie. "Als je niet voldoet aan de toepassingsvoorwaarden, dan krijg je ze niet. Maar als je echt recht hebt op een uitkering, dan moet je die krijgen. Dan doet het er voor mij niet toe of je voldoet aan die toepassingsvoorwaarden na één, twee of drie jaar", benadrukte hij. "Ik vind het veel belangrijker om mensen te belonen die gaan werken, dan mensen te bestraffen die een tegenslag hebben gehad."

Volgens N-VA-voorzitter Bart De Wever gingen zijn collega-partijvoorzitters voorbij aan de essentie van het debat: "2 miljoen mensen tussen de 20 en de 64 werken niet in dit land en 1,7 miljoen daarvan is niet op zoek naar werk. Er zijn drie grote hefbomen om dat te veranderen: de fiscaliteit, het arbeidsrecht en de sociale zekerheid."

Al heeft De Wever, van wie de partij federaal in de oppositie zit, weinig vertrouwen dat die hefbomen ook op de juiste manier ingezet zullen worden. "Die drie domeinen zitten spijtig genoeg allemaal op het federale niveau op dit moment. En ik denk eigenlijk niet dat de federale regering voor 2024 iets relevants zal doen." 

Nochtans is dat dringend nodig, benadrukt de N-VA-voorzitter. "We hebben een activiteitsgraad die ver beneden het Europees gemiddelde ligt. Voor Vlaanderen is die niet goed, want daar zitten we pal op het Europees gemiddelde: 22,3 procent van de Vlamingen werkt niet. Maar in Wallonië en Brussel zit dat cijfer ver boven de dertig procent. Dan moet je zeggen waar het op aankomt: het is gewoon veel te gemakkelijk om niet te werken, dus de sociale zekerheid moet verscherpt worden. En het brengt niet genoeg op als je effectief gaat werken."

Uiteindelijk vatte CD&V-voorzitter Joachim Coens het hele debat over de krapte op de arbeidsmarkt op een treffende manier samen: "We zeggen hier allemaal: de lasten op arbeid moeten naar beneden en de mensen moeten netto meer overhouden. De vraag is: waar gaan we het vandaan halen? Dat heb ik niet gehoord hier aan tafel."