Na dodelijk ongeval in Gent: hoe maak je tramsporen veiliger voor fietsers en wat kan een fietser zelf doen?

De tramsporen in Gent hebben al langer een slechte reputatie. Onlangs publiceerden Gentse spoedartsen Cathelijne Lyphout en Philippe Leune een onderzoek waaruit bleek dat een kwart van alle geregistreerde fietsongevallen in Gent op tramsporen gebeurde. Zij schatten dat elk jaar ongeveer 500 fietsongevallen veroorzaakt worden doordat mensen met hun wielen in tramsporen blijven steken of vallen bij het kruisen ervan. 

Om een val te vermijden, kunnen fietsers rekening houden met een aantal tips. Volgens Wies Callens, woordvoerder van de fietsersbond, is het het allerbelangrijkste om tramsporen te dwarsen wanneer je erover wil fietsen. "Je moet er echt in een hoek van negentig graden overheen proberen te gaan", benadrukt hij.

"Daarnaast moeten fietsers proberen om zich niet te veel te laten opjagen wanneer er een tram achter hen rijdt", vult Callens aan. "Probeer vooral niet té snel aan de kant te springen, want ook daardoor kan je vallen. En ook heel belangrijk: durf tussen de twee tramsporen te fietsen en niet aan het rechterkantje, naast de sporen. Tussen de sporen heb je meer plaats en daar is het wegdek vaak beter. In Brussel wordt vandaag al op de weg aangegeven dat dat de meest geschikte plek is voor fietsers. Daar staat vaak een fietsje tussen de sporen geschilderd. In Gent zouden ze dat ook kunnen doen."

Naar aanleiding van het dodelijke ongeval in Gent, wil Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) dat ongevallen met fietsers en tramsporen dieper geanalyseerd worden. Ze heeft De Lijn de opdracht gegeven om een onderzoek op te starten naar dit soort ongevallen. "Voor mij is verkeersveiligheid absoluut prioriteit. Ik wil dan ook graag weten hoe die ongevallen gebeuren en hoe we het kunnen voorkomen", klinkt het.  De minister wil de resultaten van het onderzoek afwachten en wil nadien samen met de stad Gent en De Lijn de nodige maatregelen nemen.

Ook de Gentse schepen van Mobiliteit Filip Watteeuw (Groen) wil de problematiek in zijn stad aanpakken. "Er zijn in Gent inderdaad te veel ongevallen met fietsers op tramsporen", zegt hij. Maar de stad werkt ook aan oplossingen: "Wij organiseren al fietslessen over hoe je het best fietst in de buurt van tramsporen, maar we kunnen die lessen nog uitbreiden." Dat idee wordt sterk aangemoedigd door de Fietsersbond. "Het zou bijvoorbeeld een goed idee zijn om die lessen te organiseren voor studenten, aan het begin van het academiejaar", aldus Callens.

Maar de stad wil ook andere maatregelen treffen. "We willen ook gebruik maken van ervaren fietsers die kunnen aanduiden waar de gevaarlijke punten liggen en waar je de tramsporen best kan kruisen", vult Watteeuw aan. "En ten derde moet De Lijn ervoor zorgen dat het wegdek rond de tramsporen in orde is. Als er iets gebeurt en het wegdek is niet in orde, dan geraken fietsers vaak in de problemen omdat ze geen uitwijkmogelijkheden hebben. En dan gebeuren er ongevallen."

Vervoersmaatschappij De Lijn werkt al hard aan het wegdek rond de sporen, laat ze weten. "Wij proberen zoveel mogelijk te doen om de tramsporen en hun directe omgeving te beveiligen", zegt woordvoerder Karen van der Sype. "Dat resulteert in vernieuwingen van tramsporen en beddingen. En naast grote spoorvernieuwingsprojecten plegen wij ook veel klein onderhoud, waarbij de sporen continu worden gemonitord." De Fietsersbond heeft begrip voor die reactie van De Lijn, maar volgens hen gebeurt er vandaag nog niet genoeg. "Het gaat niet snel genoeg en er ligt nog heel veel werk op de plank", zegt Callens.

In een ideaal scenario krijgen trams een eigen bedding, waardoor het tramverkeer volledig gescheiden kan worden van andere weggebruikers. Dat is bijvoorbeeld vaak het geval in Antwerpen en aan de kust, waardoor daar minder ongevallen gebeuren. Maar dat is in Gent niet haalbaar, volgens De Lijn. "Het tramverkeer scheiden van de rest van het verkeer -of minstens van het fietsverkeer- is in Gent, in de historische binnenstad met zijn smalle straten, niet eenvoudig", legt Van der Sype uit. "Dergelijke aanpassingen zijn dus moeilijk realiseerbaar."

Internationaal wordt ook onderzoek gevoerd naar andere oplossingen voor problemen met tramsporen. Maar volgens de Gentse schepen van Mobiliteit Watteeuw hebben die voorlopig weinig nuttige resultaten opgeleverd. "Er wordt wel gesproken over kunststof of rubber om de tramsporen op te vullen, waarbij de tram toch nog kan passeren. Maar die producten bestaan eigenlijk nog niet." 

"Dat klopt", zegt Wies Callens van de Fietsersbond. "Maar als er niet geïnvesteerd wordt in onderzoek naar zulke oplossingen, dan zullen die producten er ook niet komen. Bij deze een oproep aan de vervoersmaatschappijen en de bevoegde ministers van Mobiliteit: laat meer onderzoek uitvoeren naar zulke oplossingen."

Om toch enigszins aan het probleem tegemoet te kunnen komen, probeert de stad Gent nu fietsroutes op te stellen waarbij fietsers tramsporen kunnen vermijden. "Maar ook dat is niet altijd evident", benadrukt schepen Watteeuw. "Je vindt niet altijd andere routes. En als je er toch één gevonden hebt, betekent dat nog niet dat fietsers die route zullen volgen. Je moet soms nu eenmaal in straten zijn waar tramsporen liggen."