Douglas De Coninck volgt historisch terreurproces in Parijs: ‘Buiten één persoon, gedragen de verdachten zich opvallend nederig’

Het langverwachte proces is vandaag van start gegaan, wat is je eerste indruk?

“Aan het begin van zo’n proces wil iedereen vooral zien hoe de verdachten zich gedragen en welke indruk ze proberen te maken. Zo heb je Salah Abdeslam die heel energiek en vastberaden oogde. Hij greep onmiddellijk de microfoon om het betoog te maken dat hij alle beroepen achter zich heeft gelaten, en nu enkel nog strijder is voor Islamitische Staat (IS).

“Abdeslam wordt in Parijs niet meer verdedigd door Sven Mary, maar door een jonge Parijse advocaat. In de Franse pers werd er eerder al geschreven dat de nieuwe advocaat hem een beetje tot zijn zinnen zou brengen, maar dat is duidelijk niet gelukt. Ik verwacht dezelfde Abdeslam te zien als op het proces rond de schietpartij in Vorst, begin 2018. Toen kwam hij na een dag niet meer opdagen.

Wat viel er je al op vandaag?

De houding van de 13 anderen. Die is eerder nederig en  coöperatief. Ze beantwoorden braafjes alle vragen en Farid Kharkhach zei zelfs vriendelijk ‘bonjour’ tegen de rechter voor hij het woord nam. Ook op vlak van kleding valt het op dat er een paar zijn die echt hun best doen om er zo gewoon en zo on-Islamitische-Staat-achtig als mogelijk uit te zien.

Eén van de figuren die me enorm opviel was Osama Krayem, de Zweedse IS-terrorist die zich op 22 maart moest opblazen in de Brusselse metro. Het enige wat we over die man weten zijn enkele lettertjes op papier en een foto waarop hij een tulband draagt en effectief oogt als een IS-strijder. Vandaag, hier in de rechtszaal, deed hij me echter meer denken aan een rockzanger uit de jaren 90. Hij zat er heel chill, kwam vriendelijk over, met haar tot op zijn schouders en een schoon wit hemdje. Het lijkt erop dat hij de rechtszaal er echt van wil overtuigen dat zijn enige reden om zich te vermengen kamikaze-commando’s, was om te ontsnappen uit het kalifaat in Syrië.

Ook Mohamed Abrini, alias ‘de man met het hoedje’, viel op vandaag. Hij lijkt heel erg onder de invloed van zijn advocaat te zijn, alsof hij opnieuw verbinding heeft gevonden met de reële wereld. Ik kan mij vergissen maar het voelde alsof Abrini heel graag zijn hele verhaal wilt vertellen op dit proces.

Hoe zit het met de algemene sfeer in en rond de rechtszaal?

Het zijn hier bijna allemaal Parijzenaren, mensen met een verschrikkelijk collectief trauma vanwege wat er in hun stad is gebeurd. 

Als Brusselaar herken ik het Brusselse accent en de typische mentaliteit van enkele verdachten. “Ik heb die gewoon even een lift gegeven” of “Ik kreeg 100 euro per valse identiteitskaart, voor de rest trok ik me er niets van aan”. Die twee werelden gaan enorm botsen met elkaar. Je kan zulke zaken heel oprecht zeggen, maar je voelt nu al dat dat helemaal niet gaat aanslaan bij de Parijzenaren hier. 

Wat kunnen we nog verwachten van dit proces de komende dagen?

Op dit proces zal er heel veel aandacht gaan naar de slachtoffers. Vanaf vrijdag gaat men twee maanden lang, misschien zelfs langer, luisteren naar verhalen van slachtoffers. Bijna twintig keer op een dag dat mensen hun ziel gaan blootleggen in deze zaal, de ene getuigenis nog emotioneler dan de vorige.

In de bataclan waren veel jonge slachtoffers, dus je mag je verwachten aan heel veel ouders die al bijna zes jaar worstelen met wat er die avond gebeurde. De meesten hebben ook geen interviews gedaan en tot dit moment gewacht om hun verhaal te vertellen.

 Verwacht u dat Abdeslam nog gaat spreken?

De man is vrij onvoorspelbaar. Op grond van vorige belevenissen denk ik het niet. Hij heeft eigenlijk maar één ding te zeggen: dat hij enkel het gezag van zijn godsdienst en god aanvaardt. En dat heeft hij al gezegd.