Wie wordt de opvolger van Angela Merkel? De Morgen loodst u door alle peilingen en mogelijke coalities
Vandaag trekken 60 miljoen Duitsers naar de stembus om een nieuwe Bondsdag te verkiezen. De uitslag zal bepalen wie na 16 jaar de opvolger wordt van Angela Merkel, die na vier ambtstermijnen geen kandidaat meer is. De peilingen voorspellen een razend spannende race, waarbij niemand op voorhand zeker is van winst. Op deze pagina houden we u continu op de hoogte van de laatste peilingen en alle mogelijke coalities.
De peilingen
Angela Merkel staat vandaag aan het hoofd van een grote coalitie van haar eigen christendemocratische partij CDU/CSU, en de sociaaldemocraten van de SPD. Of beide partijen na de verkiezingen nog door kunnen - of willen - is hoogst twijfelachtig, gezien de huidige kiesintenties.
De grote Duitse peilinginstituten organiseren één keer per week een nieuwe peiling. De grafiek houdt rekening met de kiesintenties bij de acht grootste onderzoeksinstituten, en berekent automatisch het gemiddelde van de laatste tien dagen. Daardoor worden statistische uitschieters uitgevlakt.
De mogelijke coalities
De kans is groot dat Duitsland voor de eerste keer sinds lang een driepartijencoalitie zal krijgen. Waarschijnlijk geraken twee partijen in geen enkele coalitie nog aan een meerderheid. Dat zorgt meteen voor een bont allegaartje aan nieuwe mogelijke coalities, met namen door politieke commentatoren bedacht in functie van de kleuren van de deelnemende partijen.
Lees hier het portret van Angela Merkel: De vrouw die Duitsland zestien jaar lang door woelige wateren voer
Merkel regeerde de afgelopen twee legislaturen in een GroKo of Große Koalition, met de twee grootste partijen CDU/CSU en SPD. Die GroKo geraakt in de volgende Bondsdag mogelijk voor de eerste keer ooit niet meer aan een meerderheid, waardoor een coalitie met de Groenen erbij een optie wordt: de Kenia-coalitie, naar de kleuren van de vlag van het Afrikaanse land. Worden de Groenen ingeruild voor de liberalen van FDP, wordt Kenia Duitsland zelf: zwart-rood-geel, de kleuren van de Duitse vlag.
Of willen de andere partijen het na 16 jaar eens zonder christendemocraten proberen? Een veelbesproken optie is dan de zogenaamde Ampelkoalition of Verkeerslicht-coalitie van sociaaldemocraten (rood), liberalen (geel) en de Groenen, dus zonder CDU/CSU.
De kieskaarten
Merkel won samen met haar CDU de laatste vier Duitse verkiezingen, wat ook duidelijk zichtbaar is op de kieskaarten van de laatste 16 jaar. Het CDU/CSU-zwart domineert, zij het in 2005 met een nog ongeveer even sterke SPD die de grootste partij is in heel wat kiesdistricten.
In 2009 doet de extreemlinkse Die Linke het goed in een aantal voormalige Oost-Duitse gebieden, en in 2013 beleeft Merkel het hoogtepunt van haar macht. De partij haalt met 41 procent de hoogste score in twintig jaar en is in zowat elk district de CDU/CSU de grootste partij. 2017 tot slot toont de opkomst van het extreemrechtse AfD, dat in een aantal districten aan de grens met Tsjechië en Polen zelfs de grootste partij wordt.
Hoe de kaart er na de volgende verkiezingen uitziet, weten we zondag.
De kandidaten
CDU/CSU (Christlich Demokratische Union/Christlich-Soziale Union; christendemocraten) - Armin Laschet
De politiek gepokt en gemazelde minister-president van deelstaat Noordrijn-Westfalen haalde het in een stemming van het partijbestuur in april van de bij de bevolking veel populairdere Beierse minister-president Markus Söder. De immens populaire Merkel opvolgen is sowieso al een uitdaging van jewelste, maar de weinig charismatische Laschet kon tot nog toe nooit echt potten breken. “Hij wil het doen zoals Merkel, zonder zoals Merkel te zijn”, typeert weekblad Der Spiegel hem.
Zijn klungelende optreden na de watersnood in zijn eigen regio - Laschet werd grappend en lachend gefotografeerd tijdens de toespraak van de Duitse president in het getroffen gebied - deed zijn kansen nog meer slinken.
De CDU, die in Beieren opkomt als CSU, is de meest succesvolle in de naoorlogse Duitse geschiedenis. De partij zat in de laatste 72 jaar slechts 20 jaar niet in een bondsregering.
Lees meer: Correspondent Duitsland: ‘Er is veel kritiek op het CDU-programma, waar ‘voor de toekomst’ boven staat, maar klimaatbeleid mist’
SPD (Sozialdemokratische Partei Deutschlands; sociaaldemocraten) - Olaf Scholz
Huidig minister van Financiën Olaf Scholz lijkt een van de weinige topkandidaten te zijn die deze campagne nog niet geblunderd heeft. De ernstige en rustige Scholz - bijnaam Scholzomat - profileert zich zo steeds meer als de echte opvolger van ‘Mutti Merkel’. Hij slaagt er mogelijk deze laatste weken in de jarenlange afkalving van de sociaaldemocraten - zoals in veel andere Europese landen - toch nog om te keren.
De SPD is de enige andere partij naast de CDU die in het naoorlogse Duitsland al bondskanseliers mocht leveren met Willy Brandt en Helmut Schmidt tussen 1969 en 1982, en Gerhard Schröder tussen 1998 en 2005.
Die Grünen (groenen) - Annalena Baerbock
Voor het eerst sinds lang maken de Groenen nog eens een serieuze kans op deelname aan de macht. De partij deed het maandenlang prima in de peilingen, en kanselierskandidate Annalena Baerbock was lang een van de meest populaire van de drie kanshebbers. Maar een aantal flaters, belabberde media-optredens en beschuldigingen van plagiaat bij haar masterthesis, hebben de Groenen opnieuw in het defensief geduwd.
De Groenen zaten eerder in een regering als juniorpartner van de SPD onder Schröder.
FDP (Freie Demokratische Partei, liberalen) - Christian Lindner
Als kleinere partij de mogelijke kingmaker in het coalitiespel na de verkiezingen. De liberalen hebben daarbij het voordeel dat ze in principe zowel rechts- als linksom kunnen en hun huid duur kunnen verkopen.
De FDP zat laatst in een regering tussen 2009 en 2013, toen als de kleinere coalitiepartner van Angela Merkel. De machtsdeelname keerde zich echter volledig tegen de partij, die bij de verkiezingen onder de kiesdrempel bleef en uit de Bondsdag verdween. Sindsdien werken de liberalen gestaag aan hun heropstanding.
AfD (Alternative für Deutschland; extreemrechts) - Tino Chrupalla en Alice Weidel
De meest succesvolle extreemrechtse partij in Duitsland sinds de invoering van de democratie timmert sinds 2013 aan de weg, met eerste Bondsdagleden in 2017. Maakt door haar anti-immigratie- en anti-EU-standpunten geen enkele kans op machtsdeelname aangezien niemand met de partij wil samenwerken.
Die Linke (extreemlinks) - Dietmar Bartsch en Janine Wissler
Ook de opvolgers van de socialistische eenheidspartij uit het voormalige Oost-Duitsland konden tot nu toe nog nooit in een regering stappen. De partij is vooral in het oosten populair, maar haalt ook stemmen bij linkse kiezers in het Westen die ontgoocheld zijn in de centrumkoers van de SPD. De partij probeert zich deze campagne als gematigd te profileren en hamert op een mogelijke eerste rood-rood-groene coalitie samen met de SPD en de Groenen ooit.
Wie won de vorige verkiezingen?
Op langere termijn is de trend, zoals zo goed als overal in Europa, duidelijk: de grote traditionele partijen verliezen aan aanhang ten koste van de kleintjes, waardoor coalitievorming steeds moeilijker wordt. Vooral de Groenen en sinds 2013 de rechtsradicale AfD knagen aan de populariteit van de twee groten.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
