Franse oud-minister van Volksgezondheid voor de rechtbank voor ‘het in gevaar brengen van de levens van anderen’

Niet lang nadat Buzyn (58) het virus bagatelliseerde - er zou volgens haar ‘praktisch geen risico’ bestaan dat het coronavirus zich vanuit Wuhan naar Frankrijk zou verspreiden - barstte de pandemie in volle omvang los, waardoor alleen al in Frankrijk 115 duizend doden vielen. Buzyn groeide in de daaropvolgende maanden uit tot een nationale Kop van Jut. Ten onrechte, vindt zijzelf. Vlak voor ze vrijdag negen uur lang werd gehoord door een speciale rechtbank, zei ze deze zaak te zien als een “uitstekende mogelijkheid alles uit te leggen en de waarheid te achterhalen”. 

Een van de voornaamste aanklachten tegen Buzyn is dat de Franse regering, mede door haar onderschatting, veel te traag heeft gereageerd op de corona-uitbraak, waardoor er bijvoorbeeld te weinig beschermingsmiddelen zijn aangeschaft. Buzyn is het daar niet mee eens. “Ik zal het handelen van de regering niet laten bezoedelen, terwijl wij juist zoveel hebben gedaan om ons land voor te bereiden op een wereldwijde gezondheidscrisis”, zei ze bij aanvang van haar eerste verhoor.

Persoonlijk verantwoordelijk

Burgers zijn wereldwijd al vaker rechtszaken begonnen tegen de staat vanwege de volgens hen gebrekkige aanpak van de coronacrisis. In de Italiaanse stad Bergamo deden vorige zomer zeker 150 nabestaanden aangifte tegen de Italiaanse overheid, met als gevolg dat de toenmalige premier Giuseppe Conte nog diezelfde week drie uur lang werd ondervraagd door de officier van justitie, net als de toenmalige ministers van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid. Deze zaak tegen Buzyn is wel de eerste waarbij een bewindspersoon persoonlijk verantwoordelijk wordt gehouden voor zijn of haar rol in de corona-aanpak.

Wat niet meehielp in de beeldvorming is dat Buzyn in februari 2020 aftrad als minister van Volksgezondheid. Ze deed dat omdat haar partijgenoot, de Franse president Emmanuel Macron, haar dringend had verzocht zich kandidaat te stellen als burgemeester van Parijs - een verkiezingsstrijd die ze ook nog eens verloor van de huidige burgemeester Anne Hidalgo.

Door die actie moest Frankrijk, aan de vooravond van de grootste gezondheidscrisis van de eeuw, opeens een nieuwe, relatief onervaren minister van Volksgezondheid aanstellen. Dat maakt de rechtszaak tegen Buzyn ook een potentieel pijnlijke voor president Macron. Volgend jaar zijn er presidentsverkiezingen waarbij de aanpak van de coronacrisis naar verwachting een van de belangrijkste thema’s wordt.

14.500 aanklachten

Het onderzoek naar Buzyn, die zelf inmiddels werkt bij Wereldgezondheidsorganisatie WHO, wordt gedaan door het Cour de justice de la République (CJR). Dat is een rechtbank die ooit speciaal is opgetuigd voor ministeriële ambtsmisdrijven en die de afgelopen maanden ruim 14.500 klachten ontving van onder anderen voormalige covidpatiënten en artsen.

Uit die vele duizenden klachten heeft het CJR nu in totaal 16 overkoepelende aanklachten gedistilleerd die het zal gaan onderzoeken. Niet al die aanklachten richten zich uitsluitend tegen Buzyn, waardoor de kans groot is dat ook andere bewindslieden binnenkort voor het Hof moeten verschijnen. Zo verwacht iedereen dat Buzyns opvolger, de huidige minister van Volksgezonheid Olivier Véran, zich binnenkort moet melden bij het CJR, net als de toenmalige Frans premier Édouard Philippe, die in de zomer van 2020 door Macron werd vervangen voor de huidig premier Jean Castex, omdat die laatste een betere crisismanager zou zijn.