Om de overbevolking in de Belgische gevangenissen tegen te gaan, pleit de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen voor meer alternatieve straffen. Dat meldt VRT NWS op basis van het jaarrapport van de raad.

LEES OOK. Mannen die vrouwen fouilleren, geen handdoek om intieme delen te bedekken en andere klachten: fouilleringen in gevangenissen blijken problematisch (+)

Om het risico op besmettingen van gevangenen en personeel zo veel mogelijk te beperken en de druk op de gevangenisbevolking te verminderen, nam de overheid in de eerste coronagolf vorig jaar heel wat uitzonderlijke maatregelen. 1.000 gevangenen - zo’n 10 procent van het totale aantal - kwamen toen in aanmerking voor een onderbreking van hun strafuitvoering. Of ze werden vroeger vrijgelaten, op zes maanden voor het einde van hun straf, zo blijkt uit het jaarrapport van de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen.

De voorzitter van de Toezichtsraad, Marc Nève, toont zich daar erg tevreden over. Volgens hem hebben die maatregelen ook geen problemen opgeleverd. “De hoop dat de gevangenisbevolking drastisch zou kunnen worden ingekrompen en dat opsluiting nog slechts een laatste redmiddel zou zijn, werd eindelijk werkelijkheid. We hebben samen kunnen vaststellen dat de politieke wil, gekoppeld aan het engagement van alle actoren bij Justitie, het mogelijk maakt om honderden mensen in vrijheid te stellen of te houden zonder gevaar voor de veiligheid.”

Maar het ging om tijdelijke coronamaatregelen. Zodra die afliepen, steeg het aantal gedetineerden in de gevangenissen opnieuw tot hetzelfde niveau als voordien. “En dat is een gemiste kans om de overbevolking structureel aan te pakken”, gaat Nève verder. “Zoals het in andere landen is gebeurd waar ook een overbevolking bestaat. Daar hebben ze initiatieven genomen om bepaalde delicten niet met een gevangenisstraf te bestraffen. Waarom kunnen wij die weg niet volgen?” 

“Nood aan extra plaatsen”

In het jaarrapport pleit de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen voor minder gevangenisstraffen en meer alternatieve straffen. Daarvoor kijkt de raad naar zowel minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) als naar de rechters en procureurs. “Om hen bewust te maken van hun rol in de strijd tegen de overbevolking.”

In een reactie in ‘De ochtend’ op Radio 1 zei de minister dat hij gewonnen is voor meer alternatieve straffen. “Als je naar de cijfers kijkt, overdrijft ons land niet met het aantal opsluitingen: België telt er 93 per 100.000 inwoners, tegenover een gemiddelde van 103 in heel Europa. We hebben nood aan extra plaatsen en volgend jaar gaan dan ook de nieuwe gevangenissen in Haren en Dendermonde open, maar we moeten meer doen dan dat”, zei Van Quickenborne.

Hij wil inzetten op bijvoorbeeld kleinschaligere detentiehuizen, die tot minder recidive zouden moeten leiden, en kijkt vooruit naar het op stapel staande nieuwe strafwetboek. “Voor bepaalde inbreuken gaan we werk maken van alternatieve straffen.” Van Quickenborne vraagt zich af of bij bijvoorbeeld verkeersinbreuken of, in de context van de pandemie, overtredingen van de coronaregels gevangenisstraffen wel zinvol zijn.

Fouillering

De Centrale Toezichtsraad wil ook af van de systematische fouillering in de gevangenis. Uit het jaarverslag blijkt dat er diverse problemen rond fouilleringen van gedetineerden zijn. “Fouilles zijn altijd een vervelend moment, maar ze gebeuren om veiligheidsredenen. Soms worden er wel eens verboden voorwerpen aangetroffen”, reageerde minister Van Quickenborne. “Maar naaktfouilles gebeuren in ons land in ieder geval nooit systematisch. Ze moeten gemotiveerd zijn en worden uitgevoerd door iemand van hetzelfde geslacht.”