Laptops, internetvergoeding, extra fietsvergoeding: Weyts investeert 188 miljoen euro extra per jaar om leerkrachtenberoep aantrekkelijker te maken

Het Vlaams Onderwijs kampt met grote uitdagingen. Zo gaat onze onderwijskwaliteit er al jaren op achteruit in elk internationaal onderzoek. Leerkrachten klagen aan dat ze zich te weinig kunnen toeleggen op hun echte kerntaak: lesgeven. Er dreigt bovendien een lerarentekort: voor sommige knelpuntvakken en voor de functie van schooldirecteur is het soms lang zoeken naar kandidaten. Een groot deel van de jonge leerkrachten die wel voor een klas gaan staan, verlaten het onderwijs al na enkele jaren.

Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) en de sociale partners uit het onderwijsveld hebben nu een nieuwe Collectieve Arbeidsovereenkomst (CAO) afgesloten. De nieuwe CAO is goed voor een extra investering van 188 miljoen euro per jaar in meer onderwijskwaliteit en betere arbeidsvoorwaarden voor leerkrachten.

• De onderwijskwaliteit wordt onder meer versterkt door startende leerkrachten beter te begeleiden, door leerkrachten meer ruimte te geven om te focussen op het lesgeven in de klas en door de schooldirecteurs beter te ondersteunen.

• Het lerarenberoep wordt onder meer aantrekkelijker gemaakt door de investering in ICT-materiaal voor leerkrachten, de invoering van een internetvergoeding en een verhoging van de fietsvergoeding met +40 procent. “We hadden met dit budget ook gewoon een algemene loonsverhoging van 1,1 procent kunnen doorvoeren, maar we hebben er voor gekozen om het geld gericht te investeren in meer onderwijskwaliteit en het aantrekkelijk maken van het lerarenberoep”, zegt Weyts.

Een eerste pakket maatregelen moet de onderwijskwaliteit verbeteren. Elke school krijgt een korf extra uren om leerkrachten meer ruimte te geven om beter te focussen op het lesgeven in de klas (€ 52 miljoen extra per jaar). Het personeel in het kleuteronderwijs krijgt meer ruimte voor lesgeven omdat er 550 extra kinderverzorgers bijkomen, die helpen bij zorgtaken zoals toiletbezoek, omkleden en eten (€ 23 miljoen extra per jaar). Er komen ook fors meer middelen voor de aanvangsbegeleiding van beginnende leerkrachten, zodat ervaren leerkrachten de ruimte krijgen om echt mentor te worden van iemand die zijn eerste stapjes zet in het onderwijs (€ 10 miljoen extra per jaar). 

Er komen ook meer middelen voor de aanvangsbegeleiding van beginnende leerkrachten, zodat ervaren leerkrachten de ruimte krijgen om echt mentor te worden van iemand die zijn eerste stappen zet in het onderwijs. Het gaat om 10 miljoen euro extra per jaar. Dat is bedoeld “om de dramatische cijfers van afhakende leraren tegen te gaan”, aldus de onderwijsminister.

Er wordt ook geïnvesteerd in de schooldirecteurs. Zo krijgen de basisscholen middelen voor de aanwerving van een beleidsondersteuner, die de schooldirecteur ontlast en ruimte geeft om bezig te zijn met het echte schoolbeleid (€ 23 miljoen extra per jaar). Het zal ook meer lonen om de verantwoordelijkheid van schooldirecteur op te nemen: de loonspanning met een gewone leraar wordt in de komende jaren geleidelijk verhoogd naar minstens 31% (€ 10 miljoen extra).

Een tweede pakket maatregelen moet het lerarenberoep aantrekkelijker maken. Leerkrachten krijgen eigen ICT-materiaal, zodat ze goed gewapend zijn voor de Digisprong: de grote digitaliseringsoperatie in het onderwijs. Om iedereen degelijk materiaal te bezorgen, wordt er bovenop de € 50 miljoen uit het Digisprong-budget nog eens € 37 miljoen extra vrijgemaakt. Daarnaast komt er ook een internetvergoeding van € 240 per jaar per persoon (€ 15 miljoen extra per jaar). De fietsvergoeding voor onderwijspersoneel wordt met +40% opgetrokken naar hetzelfde niveau als bij ambtenaren (€ 4 miljoen extra per jaar). We willen meer leerkrachten op de fiets om een voorbeeld te geven aan jongeren en ouders.”

Een loonsverhoging voor leraren komt er niet. “We hadden met dit budget ook gewoon een algemene loonsverhoging van 1,1 procent kunnen doorvoeren, maar we hebben er voor gekozen om het geld gericht te investeren in meer onderwijskwaliteit en het aantrekkelijk maken van het lerarenberoep”, zegt Weyts.

Een derde pakket maatregelen bevat oplossingen voor specifieke pijnpunten. Zo komt er een apart mandaat voor de preventieadviseur, krijgen internaten nu ook de mogelijkheden om vervangingen te voorzien bij een afwezigheid van minder dan 10 dagen, zullen inspecteurs levensbeschouwelijke vakken hetzelfde verloond worden als andere onderwijsinspecteurs en zullen schoolbesturen flexibeler kunnen omspringen met dienstvrijstellingen. De statutaire personeelsleden met de laagste lonen in het onderwijs – zoals de busbegeleiders en het poetspersoneel – krijgen een verhoogd loon, een verhoogde bestaanszekerheidsvergoeding en toegang tot de Pluspas. 

Er komt ook een regeling voor de vertegenwoordigers van het lokale onderwijspersoneel. Om taken uit te voeren verbonden aan het sociaal overleg, maken die personeelsvertegenwoordigers vandaag in veel scholen gebruik van BPT-lesuren (bijzondere pedagogische taken). Zo verliezen scholen deze uren en komen extra lasten terecht op de schouders van collega’s. De nieuwe regeling komt hieraan tegemoet, door uren toe te kennen voor taken verbonden aan het sociaal overleg. De BPT-lesuren kunnen dan weer ingezet worden waarvoor ze oorspronkelijk bedoeld waren. In totaal gaat het gemiddeld om 1 tot 3 uren per week per school voor alle personeelsvertegenwoordigers samen.

“Het heeft bloed, zweet en tranen gekost, maar we mogen fier zijn op deze CAO”, zegt Weyts. “We geven heel gerichte impulsen voor meer onderwijskwaliteit en een aantrekkelijker lerarenberoep. Elke euro zal zo renderen in de nabije toekomst”.

 “We hadden deze cao snel kunnen beklinken, maar we hebben gekozen voor de moeilijke weg. Het is een goed groepswerk geworden”, klopt hij zich op de borst.

De CAO werd goedgekeurd door alle werknemersorganisaties, door de onderwijsverstrekkers KOV, POV en OKO en door de Vlaamse Regering. Het regelgevend proces voor de maatregelen die dit schooljaar ingaan kan nu afgerond worden. De scholen zullen dan tegen midden oktober alle gedetailleerde informatie krijgen over de extra middelen en mogelijkheden die ze krijgen dankzij de CAO.

Onderwijskoepels OVSG en het Gemeenschapsonderwijs GO!  ondertekenden het akkoord echter niet. Zij vallen over de beslissing om 15 miljoen te investeren in syndicale afvaardiging. In tijden van lerarentekort is het volgens de onderwijsverstrekkers onverantwoord om leraren uit de klas te halen. 

“Op het moment dat er al een lerarentekort is, kan hiermee het equivalent van 300 leraren uit de klassen verdwijnen. Bovendien dreigen de directies er extra werk bovenop te krijgen omdat ze een rechtstreeks aanspreekpunt worden van de syndicaal afgevaardigde in hun school”, zegt OVSG. 

Ook het GO! vreest dat directeurs de komende jaren veel werk gaan hebben, onder meer met het vinden van nieuwe leerkrachten. “Gelet op de maatregelen in de cao die ertoe leiden dat er vooral minder les gegeven wordt door leerkrachten, 52 miljoen euro voor werkdrukverlaging en vijftien miljoen voor syndicale vrijstelling. Dat is samen 67 miljoen euro, ofwel een equivalent van 1.220 voltijdse leerkrachten”, stelt het GO!. 

“Negen van de elf partijen hebben het akkoord bevestigd. Dat is een mooi palmares”, reageert Weyts.

Voor Groen is de nieuwe onderwijs-cao een stap in de goede richting, maar de partij vraagt zich af of het lerarentekort ten gronde wordt aangepakt en de kwaliteit van ons onderwijs omhoog zal worden gekrikt?

“Er zit heel wat eten en drinken in de cao, die zonet werd afgesloten. Zelf was Groen al langer vragende partij voor een hogere fietsvergoeding, ICT-materiaal en een betere aanvangsbegeleiding,” stelt Vlaams parlementslid Johan Danen. “De vraag is: ga je nieuwe mensen aantrekken met laptops en een hogere fietsvergoeding?”

Om echt stappen vooruit te zetten in het probleem van het lerarentekort is voor Danen een modernisering van het lerarenberoep nodig. Zo  moeten meer vakken in aanmerking komen om de zogenaamde zij-instromers voor de klas te kunnen zetten. Daarnaast pleit Groen ervoor de zij-instromers meer anciënniteit dan acht jaar kunnen meenemen wanneer ze de overstap naar het onderwijs maken.

Verder merkt Danen op dat startende leerkrachten vandaag nog altijd worstelen met werkonzekerheid: “Er is een nijpend tekort aan leerkrachten, maar de startende leerkrachten kunnen niet rekenen op een contract dat meer werkzekerheid geeft. Ze moeten uren links en rechts bij elkaar plakken en worden daarna vaak terug aan de kant geschoven. Dit is niet aantrekkelijk voor jonge mensen.”

Johan Danen wijst er ook op “dat Groen niet alleen staat met de kritiek. Wanneer twee van de drie grote onderwijsverstrekkers laten weten dat ze de cao niet zullen goedkeuren, zitten we met een serieus probleem.”

Groen twijfelt over de maatregelen voldoende zijn om het Vlaams onderwijs terug te laten aansluiten bij de kopgroep in Europa. “Ik verwacht van de minister dat er bijkomende inspanningen worden geleverd,” besluit Johan Danen.