‘Elektriciteitsfactuur is een verdoken belastingbrief’: dit zit er achter uw rekening

We hoeven het niemand nog te vertellen: de huidige energieprijzen swingen de pan uit. Wat wel nog lang niet iedereen weet, is dat de eigenlijke energiekost slechts een beperkt deel van de totaalfactuur uitmaakt. Zo leert ons de recentste berekening, uit juli 2021, door de VREG, gebaseerd op een gemiddeld huishouden dat jaarlijks 3.500 kWh elektriciteit verbruikt én nog eens 23.260 kWh aardgas. Niet schrikken, maar van de 1.001,39 euro aan elektriciteit gaat uiteindelijk amper 341,76 euro of 34,1% naar die elektriciteit zelf. 

Bij de aardgasfactuur van 1.380,85 euro is dat met 818,28 euro al 59,2%. Maar toch wordt dus respectievelijk 65,9% (elektriciteit) en 40,8% (aardgas) van beide energiefacturen vooral opgeslokt door allerhande nettarieven (voor de aanleg en het onderhoud van het distributienetwerk), transmissiekosten (transport), heffingen en ‘openbaredienstverplichtingen’ zoals de vergoeding van groenestroomcertificaten. 

Verdoken belastingbrief

“Die elektriciteitsfactuur is vooral de voorbije 20 jaar een verdoken belastingbrief geworden. Daar moeten we niet flauw over doen”, knikt Andries Gryffroy, Vlaams parlementslid en energie-expert bij N-VA. “Zo werd bijvoorbeeld de solidariteitsvergoeding van de ‘groenestroomcertificaten voor zonnepanelen’ bewust opgenomen in de elektriciteitsfactuur omdat men zo zeker was dat alle Belgen zouden meebetalen. Die ‘vergoeding’ kon men niet in de aardgasfactuur stoppen omdat er nog altijd 600.000 gezinnen met stookolie verwarmen en zij dus die dans zouden ontspringen.”

En toch: zeker bij die 65,9% aan extra kosten op de elektriciteitsfactuur moet er toch iets afgeknabbeld kunnen worden? “Ja en nee”, aldus expert Gryffroy. “Stel dat je enkele kosten schrapt: dan zal de energiefactuur wel omlaag gaan, maar moeten die kosten met andere middelen — lees: uit belastingen — betaald worden. Vergeet ook niet dat de gemeenten aandeelhouder zijn van netwerkbeheerder Fluvius en als dusdanig dividenduitkeringen krijgen. Knabbel je aan de netkosten en dus aan Fluvius, dan krijgt ook elke gemeente een lagere vergoeding. Waardoor ook haar werkingsbudget zelf lager zal uitvallen en dus bijvoorbeeld de gemeentebelastingen verhoogd moeten worden. Idem met de budgetmeter en het sociaal tarief, die nog altijd in de elektriciteitsfactuur verrekend worden. Iedereen betaalt dus mee voor diegenen die hun elektriciteit niet kunnen betalen. Maar ook hier geldt: haal je dit uit deze factuur, dan moet je dat met ander belastinggeld betalen en wordt het uiteindelijk een vestzak-broekzakoperatie.”

21% BTW

Opvallend: zowel aan elektriciteit en aardgas hangt 21% BTW vast, terwijl energie toch als een levensnoodzakelijk goed en dus 6% BTW beschouwd mag worden? “Klopt”, stelt Gryffroy. “Maar dan zal de overheid opnieuw vele honderden miljoenen euro elders moeten zoeken. En vergeet ook niet: als de energie-BTW verlaagd zou worden naar 6%, dan zou ook de spilindex minder snel overschreden raken en zo de verhoging van lonen langer uitblijven. Zo heeft elk schijnbaar voordeel op de elektriciteitsfactuur meteen ook een nadeel.” Samengevat: “Dé oplossing om de energiefactuur via de extra kosten met 10 à 15% te doen dalen bestaat niet. Het zal altijd rommelen blijven in de marge.” 

Op het kabinet van federaal energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) valt intussen te horen dat het aantal rechthebbenden op het sociaal tarief sinds begin dit jaar wél serieus is uitgebreid: “Naar 2 miljoen Belgen, zoals gepensioneerden of eenoudergezinnen, die het moeilijk hadden om hun energiefactuur te betalen en nu automatisch het goedkoopste tarief krijgen.” Deze maatregel loopt normaal tot eind dit jaar, maar minister Van der Straeten zal op het volgende begrotingsconclaaf vragen deze maatregel structureler te maken.