HERLEES. Mondmasker verdwijnt in horeca en winkels, niet bij contactberoepen - De Croo: “Het wordt een epidemie van de niet-gevaccineerden”

"Wanneer je het aan virologen zou vragen, dan zouden zij naar aloude gewoonte zeggen: dit is iets te vroeg", heeft Marc Van Ranst gezegd. In de VRT-nieuwsstudio heeft de viroloog gereageerd op de versoepelingen, die het Overlegcomité van de verschillende regeringen van ons land aangekondigd hebben. "Maar op een bepaald moment moeten we durven springen. Dit waren voor de regeringen geen gemakkelijke beslissingen om te nemen."

Op de persconferentie van het Overlegcomité trok premier Alexander De Croo van leer tegen de ongevaccineerden. Hij noemde de lage vaccinatiegraad in Brussel onaanvaardbaar en onhoudbaar. "Niemand heeft het recht om anderen in gevaar te brengen", stelde de premier. "Dit is een vingerwijzing naar Brussel: als Brussel het beter had gedaan, hadden we waarschijnlijk voor het hele land dezelfde maatregelen kunnen nemen", reageerde de viroloog. Zal dergelijke harde taal ongevaccineerden dan kunnen overtuigen om zich toch te laten prikken? "Neen, met harde taal kan je niemand overtuigen", zei Van Ranst. "We moeten ook wel zeggen dat degenen die nu nog niet gevaccineerd zijn, waarschijnlijk niet te overtuigen zijn."

Of de versoepelingen, die ingaan vanaf 1 oktober, het coronavirus in bedwang zullen kunnen houden, staat of valt met ventilatie. "Alles hangt af van hoe goed men zal ventileren. Als men dat zeer goed doet en - dat betekent ook - als men dat gaat controleren, hebben we een grote stap gezet die gezondheidsbevorderend kan zijn, zelfs verder dan deze crisis", zei Van Ranst nog. 

VUB-professor Huisartsengeneeskunde Dirk Devroey is een voorstander van de verschillende aanpak in de verschillende gemeenschappen. In Brussel en Wallonië zullen de mondmaskers nog talrijker zichtbaar zijn en daarom wijst hij nog eens op de kracht van de vaccinatie. Maar ook op de rol van de Franstalige media.

Een ander punt waar de VUB-prof op zijn honger bleef zitten, is dat van de verplichte vaccinatie voor zorgverleners. "Daar is eigenlijk nog niets mee gebeurd. Het vaccin blijkt net het wapen te zijn dat heel krachtig is tegen de besmettingen, maar voor de uitrol naar het zorgpersoneel blijven we op onze honger zitten", stelt hij.

"Het belangrijkste is dat de collega's van het nachtleven weer aan het werk kunnen", meent Frederik Sioen van de Crisiscel Cultuur. De Crisiscel Cultuur, die de cultuur- en evenementensector vertegenwoordigt, vreest dat het Covid Safe Ticket de medewerkers van de cultuursector zal belasten, maar is verheugd dat steeds meer zalen weer publiek mogen ontvangen.

De horecasector reageert positief op de versoepelingen die het Overlegcomité vrijdag beslist heeft. In cafés en restaurants zal het mondmasker vanaf 1 oktober verdwijnen, de nachtclubs mogen open met gebruik van het Covid Safe Ticket. Steven Rosseel gedelegeerd bestuurder van Belgian Restaurants Association: "Voor Vlaanderen kunnen we niets anders dan blij zijn, voor Brussel en Wallonië moeten we nog wat afwachten."

Matthias De Caluwe, CEO van Horeca Vlaanderen, zegt dat 1 oktober "de comeback van de glimlach" is. 

Zelfstandigenorganisatie NSZ is blij dat de mondmaskerplicht op de schop gaat in de horeca en de winkels en dat de discotheken weer open gaan vanaf 1 oktober in Vlaanderen. "Dit is schitterend nieuws voor alle zelfstandigen én hun personeel voor wie een hele dag een mondmasker dragen echt begon door te wegen."

"Wij respecteren de beslissing van de regering", zegt Charles-Antoine Huybrechts, voorzitter van Febelhair. De sectorfederatie van Belgische kappers spreekt haar vertrouwen uit in het Overlegcomité van de verschillende regeringen van ons land. "Wij gaan ervan uit dat de regering zich baseert op advies van de experten en dat zij adviseren op basis van hun studies", klinkt het.

Vaccinoloog aan de Universiteit Antwerpen Pierre Van Damme geeft aan dat experten de mondmaskerplicht nog niet wilden laten vallen in plaatsen zoals winkels, maar de politici beslisten daar anders over. "Een risico", volgens Van Damme.

De experten wilden eerder nog een buffer inbouwen vanwege enkele onzekerheden zoals een mogelijk nieuwe variant van het coronavirus of de winter en de bijkomende luchtwegeninfecties die daarbij horen.

"De politiek nam hier liever een risico om het wel te doen", stelt Van Damme. "Ik noem het een risico, omdat je nu al heel veel kan. Daar willen we op focussen, niet op wat niet kan. We focussen op wat wel kan met het mondmasker en met het Covid Safety Ticket."

De vaccinoloog is blij dat de mondmaskerplicht nog steeds wordt gehandhaafd op het openbaar vervoer en in de zorgsector. Doordat die mondmaskerplicht nu wel wegvalt in winkels, moet dat uitgebalanceerd worden met het gebruik van het Covid Safety Ticket (CST). Al hoopt hij niet dat de balans doorslaat.

"We moeten dat mondmasker niet gaan verketteren en zwart maken. Misschien hebben we het nog nodig in de nabije of verdere toekomst. Het is een instrument waarvan we moeten beseffen dat het nog steeds een belangrijke laag van bescherming is, naast vaccinatie", benadrukt Van Damme. 

"We gaan goed moeten monitoren wat de consequenties zijn. In die zin is dat misschien wel een berekend risico. Pas als we het goed opvolgen, weten we of dit het goede moment was of niet", verklaart hij.

De modellen van de biostatistici geven aan dat het nog oppassen is voor de piek van de vierde golf. Daarbij stelt Van Damme zich de vraag: "Gaan we die kunnen bufferen met onze vaccinatiecijfers in Vlaanderen, met hier en daar maatregelen zoals mondmaskers op een aantal plaatsen en het CST? Zo ja, dan wordt de golf mogelijk eentje die kabbelt en die we wel aankunnen met onze gezondheidszorg. Dat is ook altijd de bedoeling geweest", besluit de vaccinoloog. 

Handelsfederatie Comeos betreurt dat de regering een opening maakt om te onderzoeken of een Covid Safe Ticket kan worden ingevoerd in publiek toegankelijke binnenruimtes. "Dat is een slechte zaak", zegt de organisatie, die dan liever inzet op mondmaskers.

Er wordt "een reflectie opgestart over de eventuele uitbreiding van het Covid Safe Ticket tot publiek toegankelijke plaatsen binnen met een epidemiologisch risico", zo maakte de regering bekend. Dat ticket is een bewijs van vaccinatie tegen het virus, een negatieve test of herstel van Covid-19. 

Comeos wil het ticket niet in winkels. In steden met lage vaccinatiecijfers ziet de organisatie dan liever een verplichting om mondmaskers te dragen. "Met mondmaskers is geen fraude mogelijk zoals dat wel kan met een Covid Safe Ticket en de controle van mondmaskers is veel makkelijker dan de controle van een certificaat", luidt het.

In Vlaanderen vervalt de mondmaskerplicht in winkels vanaf 1 oktober, Brussel wil die stap nog niet zetten.

Voka, het Vlaams netwerk van Ondernemingen, is opgelucht dat het mondmasker op de werkvloer verdwijnt. Een logische beslissing, zo meldt de werkgeversorganisatie. "De vaccinatiegraad in Vlaanderen ligt torenhoog. Het is daarom veilig om het mondmasker op de werkvloer nu los te laten, zowel in de bedrijven als in de andere geledingen van onze economie en samenleving", zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka. 

"De mondmaskerplicht wordt op de werkvloer elke dag moeilijker om toe te passen. Het draagvlak ebt weg, zeker wanneer medewerkers in de privé- of ontspanningssfeer deze regel niet meer hoeven te volgen."

In de marge van het overlegcomité raakte volgens Voka ook bekend dat werkgevers zicht kunnen krijgen op de vaccinatiegraad van hun personeelsgroep. Voka vraagt dat dit zo snel als mogelijk wordt geoperationaliseerd. De regeling geldt enkel voor vestigingen met minimaal 50 werknemers en dat om de privacy van de individuele werknemers te waarborgen.

De federale regering hoopt volgende week stappen te kunnen zetten in de verplichte vaccinatie voor het zorgpersoneel. Dat zei minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke na afloop van het Overlegcomité.

"We hebben adviezen gevraagd van onder meer de Nationale Arbeidsraad en de Federale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen", zei Vandenbroucke. "Die komen vandaag of begin volgende week. Dan beginnen we aan een juridisch kader en ik hoop dat we vrij snel tot een verplichting kunnen komen in de zorg. Ik kan me voorstellen dat er overgangsbepalingen zullen zijn, maar ik denk dat we vrij snel duidelijk moeten maken dat vaccinatie in de zorg een evidentie is."

Een verplichting voor de hele bevolking komt er niet. "Ik zie niet hoe dat praktisch kan worden georganiseerd", zei de minister. 

Ondernemersorganisatie Unizo reageert opgetogen nu toch al zeker in Vlaanderen de mondmaskerplicht in winkels verdwijnt, voor klanten en personeel. "Een logische beslissing, gelet op de torenhoge vaccinatiegraad in Vlaanderen", zegt Danny Van Assche, gedelegeerd bestuurder van Unizo. "Uiteraard hopen we dat ook de andere gewesten, en in het bijzonder Brussel de vaccinatiegraad bereiken die deze belangrijke versoepeling mogelijk maakt."

Unizo zegt wel te betreuren en niet te begrijpen dat de mondmaskerplicht behouden blijft voor alle contactberoepen, terwijl de organisatie had aangedrongen op een afschaffing bij de niet-medische contactberoepen. "Dit is een enorme ontgoocheling en we begrijpen niet waar die koudwatervrees vandaan komt. Deze beslissing valt niet te rijmen met het verdwijnen van de afstandsregels op heel veel plaatsen", meent Van Assche. "Als we elkaar weer vrij kunnen ontmoeten zonder mondmasker of afstand op evenementen binnen tot 500 bezoekers, dan moet dat ook bij pakweg de kapper of het beautysalon kunnen. Zeker als daarbij nog handhygiëneregels in acht genomen worden."

Unizo deelt intussen ook "volop in de opluchting van de discotheekuitbaters die als laatste sector in de rij op 1 oktober eindelijk weer open mogen", zij het dan met het Covid Save Ticket. "Het is voor sectoren als deze, die nog uit het dal aan het kruipen zijn, of nu pas aan hun relance kunnen beginnen, dat we nog een allerlaatste verlenging vragen van het enkel overbruggingsrecht en de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht", aldus Danny Van Assche.

Het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) roept iedereen op om zich te laten vaccineren. Dat meldt VBO-topman Pieter Timmermans na afloop van het Overlegcomité. "De enige manier om het virus te bestrijden en de beperkingen op te heffen, is door een hogere vaccinatiegraad. We roepen iedereen op zich te laten vaccineren", aldus Timmermans.

De Croo is streng voor de niet-gevaccineerden. "Als je kijkt naar de ernstige gevallen, dan zie je dat het vooral niet-gevaccineerde personen zijn", zegt Van Gucht. "Zeker in een gebied als Brussel. Het niet exclusief voor de niet-gevaccineerden. Het vaccin beschermt voor 80 à 90 procent. Een klein deel kan dus nog ziek worden. Je bent niet volledig immuun."

"Gevaccineerde mensen kunnen ook ziek worden bij een vierde golf. Als je verder gaat versoepelen in bijvoorbeeld de scholen, dan kunnen het broeihaarden worden. De leerkrachten kunnen dan ook ziek worden. De school zal dan waarschijnlijk ook dichtgaan. Je moet er goed mee opletten. De gevolgen kunnen nog redelijk ingrijpend zijn."

"Er zijn een aantal goede en slechte zaken", reageert viroloog Steven Van Gucht. "Ik ben blij dat men kiest voor een regionale aanpak en dat Brussel en Wallonië niet volgen. In Brussel zijn er drie tot vier keer meer besmettingen. In Vlaanderen is er meer ruimte om te versoepelen. De cijfers dalen, maar is een garantie dat het zo blijft."

"Ik vind de timing minder goed. De vaccinatiecampagne is pas afgerond. Er zijn nog een aantal mensen die een tweede dosis nodig hebben. De grote test komt pas in het najaar, oktober-november. Misschien nog iets later. Dat is de periode van het coronavirus. We hebben dat vorig jaar al gezien. We weten nog niet wat dat zal betekenen. Er zijn modellen die een vierde golf voorspellen."

"Als je zondagvoormiddag in de bakker staat in het dorp, dan is er niet veel ruimte. Ik voel me dan geruster als mensen een mondmasker dragen. Ik denk dat we iets te snel het mondmasker weggooien. Het is eenvoudig en een goed koop instrument om het veilig te houden."

"Negen op de tien in Vlaanderen is gevaccineerd van de volwassenen. Dat is heel hoog, maar het is niet homogeen. Er zijn ook gemeentes waar dat minder is. Daar denk ik dat het goed is om voorzichtig te blijven. We moeten zien hoe goed de barrières zullen houden komend najaar. Misschien valt het goed mee en zal het een terechte beslissing zijn. Ik hoop dat we niet moeten teruggrijpen naar strengere regels."

"In de discotheken kun je geen masker dragen. Het gebruik van het Covid Safe Ticket is goed, maar geen garantie. Als gevaccineerde kun je nog altijd besmet zijn en het virus ronddragen. In de discotheken is ventilatie cruciaal. Ik hoop dat men voldoende inspanningen doet om de lucht zuiver te houden."

"Het verdwijnen van de mondmaskerplicht heeft consequenties voor de organisaties. We doen het niet van vandaag op morgen. Vanaf 1 oktober verdwijnt de verplichting in de horeca en de winkels", zegt Vlaams minister van Werk en Economie Hilde Crevits. "Ik ben ervan overtuigd dat mensen de regels nog zullen volgen nu er zicht is op versoepeling."

"Collega Ben Weyts heeft advies gevraagd wat het onderwijs betreft. Ik hoop dat er versoepelingen kunnen komen. Het hangt ook samen met de regels rond ventilatie", aldus Crevits. 

"We gaan naar een periode waarin de dagen korter zijn, de herfst. Het is meer dan ooit belangrijk om ervoor te zorgen dat er voldoende geventileerd wordt. Als u binnen bent, zorg ervoor dat er voldoende ventilatie is. Op enkele plaatsen is een CO2-meter verplicht. Gebruik die dan ook. Ventilatie is een manier om uzelf en uw omgeving veilig te kunnen houden", aldus De Croo.

"Deze epidemie is vandaag een epidemie aan het worden van de niet-gevaccineerden. Onze intensieve zorg is een verzamelplaats van mensen die niet gevaccineerd zijn aan het worden. Dat kunnen we als samenleving niet aanvaarden. Je kan niet aanvaarden dat ze de keuze maken om mensen in gevaar te brengen. Niemand heeft dat recht. Niemand zou zoiets mogen aandoen aan iemand anders. De vaccins zijn veilig, gratis en overal beschikbaar."

"Ik wil geen steen werpen naar de diensten. Er is bijzonder veel werk geleverd de voorbije maanden. Het is monnikenwerk om mensen te vaccineren in de straten, winkelcentra, scholen. Het is een goede zaak dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft beslist om het Covid Safe Ticket in een ruimere zin in te zetten. Er is meer nodig dan dat. De vooruitgang is te beperkt. Strengere regels zoals het gebruik van het CST zullen nooit een vervanging zijn van vaccinatie", zegt De Croo. 

De Croo vindt het lage vaccinatiecijfer in Brussel "onaanvaardbaar en onhoudbaar." Dat heeft de eerste minister vrijdag verklaard na afloop van het Overlegcomité. Hij was daarbij streng voor mensen die zich niet laten vaccineren tegen het coronavirus. "Niemand heeft het recht om anderen in gevaar te brengen", aldus De Croo.

"Nog een element. Vanaf 1 oktober gaan de nachtclubs open, mits het gebruik van het Covid Safe Ticket. Al die afspraken waarover ik het heb, betreft de federale sokkel. Dat zijn de versoepelingen die kunnen plaatsvinden. Bepaalde gewesten kunnen echter kiezen om bepaalde maatregelen nog niet te laten doorgaan."